Kesimhane-Parçalama sektöründe, K kodlu grupta ki K-1 ile başlayarak K-10 işletmesine kadar devam eden işletmelerin uygunsuzlukları ekte (Tablo 6) verilmiştir. Tablo 6’deki uygunsuzluklar işletmeler bazında Tablo 7’de gruplandırılmıştır ve aritmetik ortalama ile K grubunun ortalama minör (küçük), majör (büyük) ve kritik uygunsuzluk sayıları bulunmuştur.
Tablo 7
K Grubunun Gruplanmış Uygunsuzlukları
İşletme UygunsuzlukKüçük UygunsuzlukBüyük Uygunsuzluk Kritik
K-1-1 81 4 1 K-1-2 77 2 0 K-2-1 66 1 0 K-2-2 72 3 0 K-2-3 84 7 2 K-3-1 196 12 6 K-3-2 224 14 6 K-4-1 78 14 2 K-4-2 79 6 2 K-4-3 143 8 4 K-5-1 180 13 2 K-5-2 141 12 1 K-5-3 86 8 0 K-6-1 156 7 0 K-6-2 91 7 2 K-6-3 83 6 1 K-7-1 171 1 0 K-7-2 57 1 0 K-7-3 20 1 0 K-8-1 59 4 1 K-8-2 37 0 0 K-9-1 85 3 0 K-9-2 36 0 0 K-10-1 137 10 3 K-10-2 166 11 4
Genel Toplam 2605 155 37
Ortalama 104,2 6,2 1,48
Tablo 7 incelendiğinde K kodlu gruptaki K-1 işletmesinin 2 kez denetlendiği, birinci denetimde işletmenin 81 küçük, 4 büyük ve 1 kritik uygunsuzluğu var iken, ikinci denetimde küçük uygunsuzluk sayısının 77’ye, büyük uygunsuzluk sayısının 2’ye ve kritik uygunsuzluk sayısının 0’a düştüğü görülmektedir. K-2 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 66, 1, 0; 72, 3, 0; 84, 7, 2 olduğu, K-3 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 196, 12, 6 ve 224, 14, 6 olduğu, K-4 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 78, 14, 2; 79, 6, 2; 143, 8, 4 olduğu, K-5 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 180, 13, 2; 141, 12, 1; 86, 8, 0 olduğu, K-6 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 156, 7, 0; 91, 7, 2; 83, 6, 1 olduğu, K-7 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 171, 1, 0; 57, 1, 0; 27, 1, 0 olduğu, K-8 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 59, 4, 1; 37, 0, 0 olduğu, K-9 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 85, 3, 0; 36, 0, 0 olduğu, K-10 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 137, 10, 3; 166, 11, 4 olduğu görülmektedir. K grubunun küçük uygunsuzluk sayısının ortalaması 104,2, büyük uygunsuzluk sayısının ortalaması 6,2 ve kritik uygunsuzluk sayısının ortalaması da 1,48 olarak tespit edilmiştir.
Tavuk kesimhaneleri, P kodlu gruptaki, P-1 ile başlayarak P-7 İşletmesine kadar devam eden işletmelerin uygunsuzlukları ekte (Tablo 8) verilmiştir. Tablo 8’deki uygunsuzluklar işletmeler bazında Tablo 9’da gruplandırılmıştır ve aritmetik ortalama ile P grubunun ortalama minör (küçük), majör (büyük) ve kritik uygunsuzluk sayıları bulunmuştur.
Tablo 9
P Grubunun Gruplanmış Uygunsuzlukları
İşletme UygunsuzlukKüçük UygunsuzlukBüyük Uygunsuzluk Kritik
P-1-1 12 0 0 P-1-2 8 0 0 P-2-1 30 4 0 P-2-2 29 2 0 P-3-1 24 1 0 P-3-2 14 1 0 P-4-1 23 1 0 P-4-2 15 1 0 P-5-1 35 2 0 P-5-2 23 1 0 P-6-1 52 4 0 P-6-2 33 0 0 P-7-1 108 6 0 P-7-2 89 5 0 Genel Toplam 495 28 0 Ortalama 35,35 2 0
Tablo 9 incelendiğinde P kodlu gruptaki P-1 işletmesinin 2 kez denetlendiği, birinci denetimde 12 küçük uygunsuzluğu olduğu, ikinci denetimde ise bu sayıyı 8’e indirdiği, kritik ve büyük uygunsuzluklarının ise her iki denetimde de sıfır olduğu görülmektedir. P-2 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 30, 4, 0; 29, 2, 0 olduğu, P-3 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 24, 1, 0; 14, 1, 0 olduğu, P-4 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 23, 1, 0; 15, 1, 0 olduğu, P-5 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 35, 2, 0; 23, 1, 0 olduğu, P-6 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 52, 4, 0; 33, 0, 0 olduğu, P-7 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 108, 6, 0; 89, 5, 0 olduğu görülmektedir. P grubunun küçük uygunsuzluk sayısının ortalaması 35,35, büyük uygunsuzluk sayısının ortalaması 2 ve kritik uygunsuzluk sayısının ortalaması da 0 olarak tespit edilmiştir.
İleri İşlem Ürünlerinin üretildiği, İ kodlu gruptaki, İ-1 ile başlayarak İ-8 İşletmesine kadar devam eden işletmelerin uygunsuzlukları ekte (Tablo 10) verilmiştir. Tablo 10’daki uygunsuzluklar işletmeler bazında Tablo 11’de gruplandırılmıştır ve aritmetik ortalama ile İ grubunun ortalama minör (küçük), majör (büyük) ve kritik uygunsuzluk sayıları bulunmuştur.
Tablo 11
İ Grubunun Gruplanmış Uygunsuzlukları
İşletme Küçük Uygunsuzluk Büyük Uygunsuzluk Kritik Uygunsuzluk İ-1-1 71 5 0 İ-1-2 65 1 0 İ-1-3 62 3 0 İ-2-1 74 3 0 İ-2-2 36 3 0 İ-2-3 58 7 0 İ-2-4 50 4 1 İ-3-1 75 1 0 İ-3-2 11 0 0 İ-3-3 75 1 0 İ-4-1 21 1 0 İ-4-2 31 1 0 İ-4-3 21 1 0 İ-5-1 44 0 0 İ-5-2 37 0 0 İ-6-1 146 7 1 İ-6-2 144 8 1 İ-6-3 138 4 0 İ-7-1 27 0 0 İ-7-2 21 0 0 İ-8-1 168 10 0 Genel Toplam 1279 58 3 Ortalama 67,31 3,05 0,15
Tablo 11 incelendiğinde İ kodlu gruptaki İ-1 işletmesinin 3 kez denetlendiği, birinci denetimde 71, ikinci denetimde 65 ve üçüncü denetimde 62 küçük uygunsuzluğu olduğu, büyük uygunsuzluk sayısının birinci denetimde 5, ikinci denetimde 1 ve üçüncü denetimde 3 olduğu, kritik uygunsuzluk sayısının ise her üç denetimde de sıfır olduğu görülmektedir. İ-2 işletmesinin 4 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 74, 3, 0; 36, 3, 0; 58,7,0; 50,4,1 olduğu, İ-3 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik
uygunsuzluk sayılarının sırayla 75, 1, 0; 11, 0, 0; 75, 1, 0 olduğu, İ-4 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 21, 1, 0; 31, 1, 0; 21, 1, 0 olduğu, İ-5 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 44, 0, 0; 37, 0, 0 olduğu, İ-6 işletmesinin 3 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 146, 7, 1; 144, 8, 1; 138, 4, 0 olduğu, İ-7 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 27, 0, 0; 21, 0, 0 olduğu, İ-8 işletmesinin 1 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 168, 10, 0 olduğu görülmektedir. İ grubunun küçük uygunsuzluk sayısının ortalaması 67,31, büyük uygunsuzluk sayısının ortalaması 3,05 ve kritik uygunsuzluk sayısının ortalaması da 0,15 olarak tespit edilmiştir.
Balık işleyen ve/veya toptan balık satan, B kodlu gruptaki, B-1 ile başlayarak B-6 İşletmesine kadar devam eden işletmelerin uygunsuzlukları ekte (Tablo 12) verilmiştir. Tablo 12’daki uygunsuzluklar işletmeler bazında Tablo 13’de gruplandırılmıştır ve aritmetik ortalama ile B grubunun minör (küçük), majör (büyük) ve kritik uygunsuzluk sayıları bulunmuştur.
Tablo 13
B Grubunun Gruplanmış Uygunsuzlukları
İşletme UygunsuzlukKüçük UygunsuzlukBüyük Uygunsuzluk Kritik
B-1-1 248 14 2 B-2-1 217 12 2 B-3-1 252 13 2 B-4-1 208 13 2 B-5-1 174 8 1 B-6-1 47 3 1 Genel Toplam 1146 63 10 Ortalama 191 10,5 1,66
Tablo 13 incelendiğinde B kodlu gruptaki tüm işletmelerin birer kez denetlendiği ve B-1 işletmesinden B-6 işletmesine kadar işletmelerin, küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 248, 14, 2; 217, 12,2; 252, 13,2; 208,13,2; 174,8,1; 47,3,1 olduğu görülmektedir. B grubunun küçük uygunsuzluk sayısının
ortalaması 191, büyük uygunsuzluk sayısının ortalaması 10,5 ve kritik uygunsuzluk sayısının ortalaması da 1,66 olarak tespit edilmiştir.
Sakatat işleyen, S kodlu gruptaki, S-1 ile başlayarak S-2 İşletmesine kadar devam eden işletmelerin uygunsuzlukları ekte (Tablo 14) verilmiştir. Tablo 14’deki uygunsuzluklar işletmeler bazında Tablo 15’de gruplandırılmıştır ve aritmetik ortalama ile S grubunun ortalama minör (küçük), majör (büyük) ve kritik uygunsuzluk sayıları bulunmuştur.
Tablo 15
S Grubunun Gruplanmış Uygunsuzlukları
İşletme Küçük Uygunsuzluk Büyük Uygunsuzluk Kritik Uygunsuzluk S-1-1 116 8 2 S-1-2 85 6 0 S-1-3 54 2 0 S-2-1 77 3 0 S-2-2 146 10 2 Genel Toplam 478 29 4 Ortalama 95,6 5,8 0,8
Tablo 15 incelendiğinde S kodlu gruptaki S-1 işletmesinin 3 kez denetlendiği, birinci denetimde 116, ikinci denetimde 85 ve üçüncü denetimde 54 küçük uygunsuzluğu olduğu, büyük uygunsuzluk sayısının birinci denetimde 8, ikinci denetimde 6 ve üçüncü denetimde 2 olduğu, kritik uygunsuzluk sayısının ise birinci denetimde 2 iken, ikinci ve üçüncü denetimde sıfır olduğu görülmektedir. S-2 işletmesinin 2 kez denetlendiği, bu denetimlerden aldığı küçük, büyük ve kritik uygunsuzluk sayılarının sırayla 77, 3, 0; 146, 10, 2 olduğu görülmektedir. S grubunun küçük uygunsuzluk sayısının ortalaması 95,6, büyük uygunsuzluk sayısının ortalaması 5,8 ve kritik uygunsuzluk sayısının ortalaması da 0,8 olarak tespit edilmiştir.
Tablo 6, 8, 10, 12 ve 14 incelendiğinde yapılan denetimlerde 2009’un ikinci döneminde işletmelerin gıda güvenliği uygulamalarında toplu bir düşüş olduğu görülmektedir. Bu düşüşün ekonomik krizden kaynaklandığı düşünülmektedir. Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi uygulamaları parasal yatırım ve insan gücü kullanımı gerektirdiğinden ekonomik bir krizde, işletmeler gıda güvenliği sistemi ile ilgili yatırımlarını durdurmak ve orada ki personeli bir yerde değil de birkaç yerde kullanmak
yolu ile tasarruf yapmayı hedeflerler ve bunun doğal sonucu olarak da bu dönemde gıda güvenliği uygulamalarında toplu bir düşüşün olduğu görülmektedir.
Kesimhane-Parçalama, piliç kesim, ileri işlem, balık işleme ve/veya toptan satış, sakatat sektörlerindeki işletmelerin uygunsuzlukları aritmetik ortalama ve anova analizi ile test edilerek Tablo 16’de küçük uygunsuzlukların, Tablo 17’da büyük uygunsuzlukların ve Tablo 18’de de kritik uygunsuzlukların sektörel bazda karşılaştırılması yapılmıştır.
Tablo 16
Sektörel Bazda Küçük Uygunsuzlukların Aritmetik Ortalama ve Anova Testi İle Karşılaştırılması
İşletme Grubu X F P P 35,35 18,362 0,000 İ 67,31 S 95,6 K 104,2 B 191
Tablo 16 incelendiğinde yüzde beş anlamlılık düzeyinde sektörler arasında
küçük uygunsuzluklar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunduğu görülmektedir. Küçük uygunsuzluklar açısından aritmetik ortalamalar dikkate alınarak sektör liderinin 35,35 ortalama ile tavuk kesim sektörü olduğu, onu sırayla 67,31 ile ileri işlem, 95,6 ile sakatat, 104,2 ile kesim-parçalama, 191 ile balık işleme ve/veya toptan satış sektörlerinin izlediği görülmektedir.
Tablo 17
Sektörel Bazda Büyük Uygunsuzlukların Aritmetik Ortalama ve Anova Testi İle Karşılaştırılması
İşletme Grubu X F P P 2 0,789 0,535 İ 3,05 S 5,8 K 6,2 B 10,5
Tablo 17 incelendiğinde yüzde beş anlamlılık düzeyinde sektörler arasında
görülmektedir. Büyük uygunsuzluklar açısından aritmetik ortalamalar dikkate alınarak sektör liderinin 2 ortalama ile tavuk kesim sektörü olduğu, onu sırayla 3,05 ile ileri işlem, 5,8 ile sakatat, 6,2 ile kesim-parçalama, 10,5 ile balık işleme ve/veya toptan satış sektörlerinin izlediği görülmektedir.
Tablo 18
Sektörel Bazda Kritik Uygunsuzlukların Aritmetik Ortalama ve Anova Testi İle Karşılaştırılması
İşletme Grubu X F P P 0 0,286 0,835 İ 0,15 S 0,8 K 1,48 B 1,66
Tablo 18 incelendiğinde yüzde beş anlamlılık düzeyinde sektörler arasında
kritik uygunsuzluklar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmadığı görülmektedir. Kritik uygunsuzluklar açısından aritmetik ortalamalar dikkate alınarak sektör liderinin 0 kritik uygunsuzluk ortalaması ile tavuk kesim sektörü olduğu, onu sırayla 0,15 ortalama ile ileri işlem, 0,8 ortalama ile sakatat, 1,48 ortalama ile kesim- parçalama, 1,66 ortalama ile balık işleme ve/veya toptan satış sektörünün izlediği görülmektedir.
Tablo 16, 17 ve 18 incelendiğinde sektörel bazda piliç sektörünün lider olduğu görülmektedir. gıda güvenliğini yönetim sistemini en iyi uygulayan işletmelerin başında piliç işletmelerinin gelmesi, 2005 yılında Türkiye’de tüm piliç işletmelerini zor durumda bırakan kuş gribi salgını olarak düşünülmektedir. Kuş gribi influenzavirus A’ya bağlı olarak genellikle kuşlarda ortaya çıkan bir grip türüdür. Kuşa özgü İnfluenzavirus A H5N1, ilk kez 1961’de Güney Afrika’da balıkçıllardan izole edilmiş olmakla birlikte, patojenitesi yüksek kuş gribi çok daha önceden, ilk kez 1878’de İtalya’da tanımlanmıştır (Akben, 2007:9). Kuş gribi virüsünün doğal rezervuarı, yeşilbaş ördeklerdir ve enfeksiyona en dayanıklı olan kuşlar da bu kuşlardır. Virüsleri çok uzaklara taşıyabilmelerine ve dışkılarıyla çıkarmalarına karşılık, yalnızca hafif ve kısa süren bir hastalık geçirirler. Evcil ördeklerdeki enfeksiyon ise tıpkı tavuklar, hindiler, kazlar ve benzeri kümes hayvanlarındaki gibi öldürücüdür. Virüs, enfekte yabani kuşların dışkılarıyla kümes hayvanlarının arasına girebilir. Evcil kuşların
serbestçe gezindikleri, yabani kuşlarla aynı kaynaktan su içtikleri ya da taşıyıcı durumdaki enfekte yabani kuşların dışkılarıyla kontamine olabilecek su kaynaklarını kullandıkları yerlerde, .enfeksiyonun yabani kuşlardan evcil kümes hayvanlarına bulaşma riski daha yüksektir. Canlı kuşların sıkışık ve sağlıklı olmayan koşullarda satıldığı pazarlar da bir başka yayılma kaynağıdır. Kuş gribinin, özellikle patojenitesi yüksek formla oluşan salgınların, özellikle gelişmekte olan ülkelerde kümes hayvanları endüstrisi ve çiftlik sahipleri üzerindeki etkileri son derece yıkıcıdır. Kuş gribi salgınları bir ülkenin içine yayılacak olursa, kontrol altına alınması çok güçtür. Örneğin 1992’de Meksika’da patojenitesi düşük virüsle başlayan salgın, oldukça ölümcül bir biçime dönüşmüş ve 1995’e dek kontrol altına alınamamıştır. Hastalık, ülkeden ülkeye canlı kümes hayvanlarının ticareti aracılığıyla yayılabilir, göçmen kuşlar da virüsü uzaklara taşıyabilir; geçmişteki patojenitesi yüksek kuş gribinin uluslararası yayılımı böyle açıklanmaktadır. Kuş gribini kontrol altına almak için hastalıklı ve temaslı kuşları imha edip bunları uygun bir biçimde ortadan kaldırmak, çiftlikleri karantinaya almak ve buralara çok sıkı bir biçimde dezenfeksiyon uygulamak gerekir (Akben, 2007:27).
Avrupa’da 2006 yılında kuş gribi ile ilgili bir anket yapılmış ve bu ankete göre, Türkiye 2006 yılının ilk altı ayında tavuk ve tavuk ürünleri tüketiminden en çok uzaklaşan ülke olmuştur. Avrupa Birliği genelinde ise vatandaşların %78’i, kuş gribine rağmen tüketim alışkanlıklarını değiştirmemiştir. Uzmanlar, Türkiye’deki tepkiyi ölümle sonuçlanan vakalara bağlamaktadır (Çamlıbel, 2006).
Piliç üreticilerine zor bir dönem yaşatan, 2005 yılında başlayıp 2006’da biten, kuş gribi salgını ile Türkiye’de piliç işletmeleri, ekonomik olarak krize girmiş ve küçük işletmeler dayanamayıp batmış, büyük işletmeler ise kaybettikleri pazarlarını kazanabilmek için gıda güvenliği uygulamalarına daha da çok önem verip, gıda güvenliği uygulamalarını kitle iletişim araçları ile tüm ülkeye duyurmuşlardır. İşletmelerinde gıda güvenliğini en iyi şekilde uygulamayı hedefleyen on beş tavuk işletmesi Sağlıklı Tavuk Birliği Platformu adı altında birleşmiş ve tavukçuluk sektöründe gıda güvenliği anlamında halkı bilinçlendirecek çalışmalar yapmışlardır (www.sagliklitavuk.org).
İkinci sırada kırmızı et, ve beyaz et ya da bu iki etin belli oranlarda karışımından sosis,sucuk,salam,döner gibi ileri işlem ürünleri üreten işletmeler gelmektedir. Et sektöründe en fazla üretimi tercih edilen ürünler ileri işlem ürünlerdir. Sektörde fazla
sayıda işletme oluşu daha fazla rekabet anlamına gelmekte olup, rakipleri birbirinden ayıracak en önemli fark da gıda güvenliği uygulamalarıdır (Thomas, 2007:21-22). Bu sebepten de ileri işlem sektöründe ki işletmeler gıda güvenliği ve gıda güvenliği yönetim sistemi uygulamalarında ikinci sırada yer almaktadır.
Sakatat ürün olarak çok riskli bir ürün olmasına rağmen bu çalışmada sakatat üreticileri gıda güvenliği uygulamaları anlamında üçüncü sırada çıkmıştır. Bunun en temel sebebi de bu çalışmada kesimhanelerde çıkan sakatatların kesimhane içersinde işlendiği üretimler değil sadece sakatat işleyen işletmelerin dikkate alınmış olmasıdır. Tek üretimleri sakatat olan ve sakatatı dışarıdan hammadde olarak satın alan sakatat işletmeleri, işletmeleri küçük olduğundan ve tek ürünleri sakatat olduğundan hem pazar paylarını korumak hem de merdiven altı üreticilerden kendilerini ayırarak daha kalifiye müşterilerle çalışabilmek için gıda güvenliğine daha fazla özen göstermektedirler (Chrisp, 2006:121-122).
Kesimhaneler ve et parçalama işletmeleri gıda güvenliği uygulamaları anlamında dördüncü sırada yer almaktadır. Kılınçer (2007)’in Mezbahalarda ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi ve HACCP Sisteminin entegre olarak kurulması, kurulum sırasında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerinin incelendiği çalışmasında ulaştığı AB’ye uyum surecinde, “Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğe” göre 1.sınıf olarak tanımlananlar dışındaki mezbahalar AB standartlarına uymaması nedeniyle kapatılmak zorunda kalacaktır. Çünkü hayvan sağlığı ve refahı doğrudan genel halk sağlığını ve gıdaların güvenilirliğini etkilemektedir yargısı, Mutlu (2007)’nun Gıda Güvenliği Açısından Adana’da ki kentsel kesimde yaşayan Tüketicilerin davranışlarını incelendiği doktora tezinde, ulaştığı kırmızı et ve et ürünleri pazarlama kanalı sürecinde mezbahalar, gıda güvenirliği açısından tüketicilerin en düşük düzeyde güvenilir bulduğu yerlerdir yargısı ve Demirkol (2007)’nin Türkiye kırmızı et sektörünü sanayici ve tüketici düzeyinde incelediği çalışmasında ulaştığı belediye mezbahalarının önemli bir kısmının gerek alt yapı ve gerekse kesim şartları bakımından büyük eksiklikleri bulunmaktadır yargısı bu çalışmanın sonucu örtüşmektedir.
Gıda güvenliği ve gıda güvenliği yönetim sistemini en alt düzeyde uygulayan grup balıkları alıp toptan olarak satan işletmeler ve balıkları işleyip satan işletmelerdir. Türkiye’de balık sektöründe ki alışkanlık balıkların halden alınmasıdır. Balık halleri
genellikle deniz kenarlarında bulunan ve sabah taze balıkların denizden çıkıp akşama kadar satıldığı yerlerdir. Günümüzde ise değişen tüketim alışkanlıkları ile tutulan balıklar deniz olsun olmasın Türkiye’nin her yerine donuk olarak ya da işlenerek satılmaktadır. Balık işletmeleri çoğunlukla kökeni halcilikten gelen sonra işi büyüterek daha büyük hale gelmiş işletmelerdir. Halden gelen bu işletmeler değişen piyasa şartlarına uyum sağlamaya çalıştıklarından sektörde en son sırada yer almaktadırlar (Chrisp, 2007:123).
4.2 Sektördeki İşletmeler Bazında Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi