Presentation of Population Books from Malatya Sanjak ABSTRACT
76 Mehmet Güneş, “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”, Akademik Bakış,
C.8, S.15, 2014, s.221-240.
77 Mehmet Güneş, “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”, Akademik Bakış,
168
Pertek, Mazgirt, Sağman, Çemişgezek, Kemah kazaları icmal defteri” toplamda 20 sayfa olup ebadı 21X59’dur. Defterin kapağı bulunmamaktadır. Ayrıca her ne kadar Osmanlı arşivinde 20 sayfa olarak kaydedilse de defter 19 sayfadan oluşmaktadır.
2) NFSD, no: 2640 kodunda bulunan 1258 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Malatya, Cubas nahiyesi, İzoli nahiyesi defteri”, toplamda 20 sayfa olup ebadı 28X78’dur. Defterin kapağı bulunmaktadır. Kapakta “sene 1258 Malatya kazasına kain ehl-i islam ve reayasının nüfus ceridesidir ta’dad olunmuştur ve mukabele olunmuştur.” Şeklinde defterin kapağına kaydedilmiştir. Osmanlı arşivinde 127 varak olarak kayıtlıdır. Bu çalışma aynı zamanda Yunus Yiğit ve Abdurahim Fahimi Aydın tarafından transkripte edilmiştir.78
3) NFSD, no: 2628 kodunda bulunan 1258 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Akçadağ ve Balaban nahiyesi defteri.” toplamda 45 varak olup ebadı 19X51’dir.
4) NFSD, no: 7432 kodunda bulunan 1262 tarihli, “Genel Anadolu Canibi Bolu, Hüdavendigar, Aydın, Trabzon, Sivas, Konya, Ankara, (Harput), Diyarbekir, Musul vilayeti, Kocaeli, Viranşehir, Kastamonu, Bolu, İzmid, Sinob, Eskişehir, Bursa, Kütahya, Hüdavendigar, Karahisar-ı Sahib, Karesi, Saruhan, Menteşe, İzmir, Aydın, Karahisar-ı Şarki, Gümüşhane, Biga, Kayseri, Isparta, İçil, Teke, (Niğde), Konya, Ankara, Kengırı (Çankırı), Çorum, Bozok, Sivas, Amasya, Harput, (Maden), Malatya, Diyarbekir, Ergani, Musul sancağı,. Kocaeli, Gebze, Şile, Taşköprü, Yoros (Beykoz), Safranbolu (Taraklıborlu), Benderekli, Bartın, Amasra, Tefen,. Karışık defteri.” toplamda 19 varak olup ebadı 17X45’dir.
5) NFSD, no: 7293 kodunda bulunan ancak arşiv tarafından henüz dijital ortama atılmayan, “Harput vilayeti, (Malatya) sancağı, (Malatya) Cubas (Çubaş) Nahiyesi. Müslim defteri.” Bulunmaktadır.
6) NFSD, no: 2632 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Ayvalıdere kazası, müslim defteri.” toplamda 45 varak olup ebadı kaydedilmemiştir.
7) NFSD, no: 2636 kodunda bulunan 1250 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Hekimhan kazası, müslim defteri.” toplamda 24 varak olup ebadı 16 X43’tür.
8) NFSD, no: 2633 kodunda bulunan 1261 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Balaban nahiyesi, müslim defteri.” toplamda 50 varak olup ebadı 19 X 51’dir.
9) NFSD, no: 2647 kodunda bulunan 1262 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Şiro nahiyesi, reaya defteri.” toplamda 13 varak olup ebadı 17,5 X 50’dir.
10) NFSD, no: 2648 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaleti, Malatya kazasına tabi Akçadağ, Balaban ve İzoli nahiyeleri ile Kuruçay kazası icmal defteri.” toplamda 7 varak olup ebadı 23 X 66’dır.
11) NFSD, no: 2641 kodunda bulunan 1261 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Malatya merkez kazası, müslim defteri..” toplamda 219 varak olup ebadı 20 X 48’dir.
12) NFSD, no: 2629 kodunda bulunan 1262 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Akçadağ nahiyesi, müslim defteri..” toplamda 103 varak olup ebadı 20 X 50’dir.
78 Yunus Yiğit & Abdurahim Fahimi Aydın, Malatya H.1258 /M.1842 Nüfus Kayıtları ( Nefs-i Malatya, Kasaba,
169
13) NFSD, no: 2644 kodunda bulunan 1261 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Malatya merkez kazası, reaya defteri.” toplamda 89 varak olup ebadı 20 X 52’dir.
14) NFSD, no: 2642 kodunda bulunan 1261 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Malatya, Cubas nahiyesi, müslim defteri.” toplamda 195 varak olup ebadı 18 X 48’dir.
15) NFSD, no: 2645 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Şiro kazası, müslim defteri..” toplamda 81 varak olup ebadı 19 X 49’dur.
16) NFSD, no: 2646 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Şiro kazası, müslim defteri.” toplamda 91 varak olup ebadı 18 X 48’dir.
17) NFSD, no: 2637 kodunda bulunan 1256 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Hekimhanı Vakf-ı Şerif kasabası, Hasan Çelebi karyesi, müslim defteri.” toplamda 45 varak olup ebadı 17 X 44’dir.
18) NFSD, no: 2635 kodunda bulunan 1264 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Hasan Çelebi (Derbendi) (Hekimhan) kazası, müslim defteri.” toplamda 9 varak olup ebadı not edilmemiştir.
19) NFSD, no: 2631 kodunda bulunan 1256 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Ayvalıdere kazası, müslim defteri.” toplamda 24 varak olup ebadı 17 X 44 olarak kaydedilmiştir.
20) NFSD, no: 2639 kodunda bulunan 1250 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Malatya, İzoli nahiyesi defteri.” toplamda 126 varak olup ebadı 18 X 47 olarak kaydedilmiştir. 21) NFSD, no: 2712 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaletine tabi Harput ve Uluabad, Kuzabad, Behremen nahiyeleri, Palu ve Karaçor, Bağın, Aşağıohu, Gökdere, Bulanık, Sivan, Yukarıohu, Hün nahiyeleri, Maden-i Ergani ve İlyan, Kılleş, Komayıl, Berdeniç nahiyeleri, Nefs-i Ergani kazası ve Kuhzor-ı Kebir nahiyesi, Çüngüş, Ebutahir, Çermik kazası ve Günay, Karacadağ, Lif-i Ulya, Çaykesan, Hısran nahiyeleri, Arguvan, Keban Madeni, Eğil, Pertek, Çarsancak kazası ve Fakısağman nahiyesi, Malatya, Hekimhanı, Ayvalıdere, Şiro, Akçadağ, Behisni, Siverek, Samsat, Hısnımansur kazası ve Taşil, Gavzi, Kavi, Cihanik, Merdisi nahiyeleri ile Arabkir, Eğin, Kemah, Gercanis, Çemişgezek, Kuruçay kazaları icmal defteri” toplamda 96 varak olup ebadı 29 X 73,5 olarak kaydedilmiştir
22) NFSD, no: 2638 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Hekimhan kazası defteri.” toplamda 49 varak olup ebadı ile ilgili herhangi bir not bulunmamaktadır.
23) NFSD, no: 2643 kodunda bulunan 1262 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Malatya (İzoli Nahiyesi) kazası, Müslim defteri.” toplamda 33 varak olup ebadı 18 X 50 olarak kaydedilmiştir.
25) NFSD, no: 2630 kodunda bulunan 1263 tarihli, “Harput eyaleti, (Malatya) sancağı, Akçadağ nahiyesi, müslim defteri.” toplamda 8 varak olup ebadı ile ilgili herhangi bir kayda rastlanılmamıştır.
26) NFSD, no: 2710 kodunda bulunan 1256 tarihli, “Harput eyaleti, Maadin-i Hümayun Mutasarrıflığına tabi Harput, Palu, Maden-i Keban, Arguvan, Çarsancak, Çermik, Çüngüş, Ebutahir, Ergani Madeni ,Nefs-i Maden-i Ergani, Eğil; Malatya Kaymakamlığına tabi Hekimhan, Ayvalıdere, Malatya, Akçadağ, Balaban, Şiro, İzoli, Hasançelebi Derbendi; Behisni Kaymakamlığına tabi Behisni, Siverek, Gerger, Hısn-ı mansur, Samsad, Dalyanlı Rişvanı,
170
Hısn-ı Noroşin; Arabkir Kaymakamlığına tabi Arabkir, Kemah, Çemişgezek, Gercanis, Kuruçay, Eğin kazaları icmal defteri.” toplamda 1 varak olup ebadı 28 X 80 olarak kaydedilmiştir.
27) NFSD, no: 2711 kodunda bulunan 1262 tarihli, “Harput eyaleti, (Maadin-i Hümayun) sancağı. Harput, Palu, Çemişgezek, Maden-i Keban, Kemah, Gercanis, Kuruçay, Arguvan, Hekimhanı, Ayvalıdere, Eğin, Pertek, Çarsancak, Malatya, Behisni, Çermik, Maden-i Ergani, Çüngüş, Ebutahir, Siverek, Arabkir, Akçadağ Nah. , Balaban kazası icmal defteri” toplamda 7 varak olup ebadı 28 X 52 olarak kaydedilmiştir.
SONUÇ
Modern anlamda ilk nüfus sayımları II. Mahmut döneminde 1830-31 yılında başlamıştır. Nüfus sayımlarının kaydedildiği defterler ise Nüfus defterleri olarak adlandırılmıştır. Günümüzde Osmanlı dönemi nüfus kayıtlarını barındıran önemli bir kurum, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’dir. Bu arşivde, nüfus kayıtları tek katalog ve fon numarasıyla değil, dönemine ve muhtevasına göre farklı katalog ve fon adları altında araştırmacıların hizmetine sunulmaktadır. Bu malzemeler arasında Osmanlı’nın ilk dönemlerine ait olan tahrir defterleri hususi bir bölümü oluştururken, özellikle 19. yüzyıl nüfus sayım ve yoklamalarını içeren defterler NFS.d. katalog içerisine dahil edilmiştir. Tanzimat’ın ilk yıllarında uygulamaya konulan vergi sistemine göre halkın mal varlığını tespit amacıyla düzenlenen defterler de günümüzde Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunmaktadır. Bu çalışma da yapılan nüfus sayımlarının önemine değindikten sonra NFS.d. kodunda Malatya ile ilgili nüfus defterlerini tespit edildi. Böylelikle Malatya şehir tarihçiliği çalışan araştırmacılar için faydalı olacağı kanaatindeyim
KAYNAKÇA
Barkan Ömer Lütfi, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/8708.
Gökçınar Recep, 16. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Kazası, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2007.
Güneş Mehmet, “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”,
Akademik Bakış, C.8, S.15, 2014, s.221-240.
Kazım Kartal & Serpil Sevim Kartal, ‘’H.1256/M.1840-41 Tarihli Müslim Nüfus Defterlerine Göre Karahisar-ı Develi (Yeşilhisar) Kazası: Sosyo ekonomik Ve Demografik Yapısı’,
Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Yenilikçi Yaklaşımlar, C.2, Gece Akademi
yay., Ankara 2018, s.113-130.
Kartal Kazım, “1100 Numaralı (1835) Trabzon Vilayeti Maçka Müslim Nüfus Defteri’nin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimleri
Enstitüsü(Basılmamış yüksek Lisans Tezi), Kayseri 2013, s.23-24.
Kartal Kazım, “19. Yüzyıl Ortalarında İstanbul’da Bir Semt: Kuzguncuk”, TİDSAD (Türk ve
İslam Dünyası Araştırma Merkezi, S.12, Eylül 2017, s. 381-395.
Kartal Kazım & Uysal, M. A. (2018), “Tanzimat Öncesi İncir Kazasının Demografik Yapısı”,
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 81, Kasım 2018, s. 533-553.
Kartal Kazım, “Malatya Sancağı İzolu Nahiyesi Kadıoğlu ve Pınarlı Karyelerinin Sosyo- Ekonomik Yapısı (1842-1843)”, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 2(4), 2019, s. 256-264.
171
Kartal Kazım, “Malatya Sancağı Tabi Gözene, Kadir uşağı, Alişar Ve Kuşdoğan karyeleri’nin Sosyo-Ekonomik Yapısı (1842-1843)”, 4. Uluslararası Tarih Ve Kültür Kongresi, Mayıs 2019, Malatya, s. 1-10.
Kartal Kazım, “Tanzimat Süresince Diyarbakır’ın Sosyal Ve Ekonomik Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme (1847/1848)”, Edit: Oktay Bozan & Hakan Asan vd., Tanzimat’tan
Günümüze Diyarbakır, C. 1, Manas Yay., Ankara 2019, s. 191-225.
Kartal Kazım & Uysal, M. A. (2018), “Cizye Defterlerine Göre 19. Yüzyıl Ortalarında Diyarbakır’da Yaşayan Gayrimüslimlerin Demografik ve İktisadi Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme”, Edit: İbrahim Özcoşar, Ali Karakaş vd., Osmanlıdan Günümüze
Diyarbakır, Ensar Yay., İstanbul, s. 223-256.
Kartal Kazım, “1848/1849 (1264) Tarihli Cizye Defterine Göre Kayseri’deki Rum Ve Ermeni Nüfus’un Sosyo-Ekonomik Yapısı”, Kesit Akademi Dergisi, S. 9, Eylül 2017, s. 446- 468.
Kartal Kazım,“1846 Tarihli Muhasebe Defterinin Değerlendirilmesi Ve Tahlili”, Uluslararası
29 Ekim Bilimsel Araştırmalar Sempozyumu, 26-29 Ekim 2019, İzmir; Mustafa Ali
Uysal. & Kazım Kartal, XIX Yüzyılın İlk Yarısında Ağlasun ve İncir Kazalarının Sosyal
ve İktisadi Yapısı (1830-1850), Gece Akademi, Ankara 2018.
Koç Yunus, “Nüfus”, TDVİA, C.33, Ankara 2007, s.294-299.
Sarıkaya Hamza, T.T. 0008 Numaralı Tapu Tahrir Defteri’nin Transkripsiyonu ve Tahlili, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi), Aydın 2014.
Yiğit Yunus & Abdurahim Fahimi Aydın, Malatya H.1258 /M.1842 Nüfus Kayıtları ( Nefs-i
Malatya, Kasaba, Cubas ve İzolu Nahiyeleri, Malatya Büyükşehir Belediyesi Yay.,
172
4th International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress, 29-30 November 2019, İstanbul