4. BULGULAR
4.2 Ekolojik Tabanlı Estetiğin Belirlenmesine İlişkin Çalışmalar
4.2.4 Görsel analiz formlarının değerlendirilmesi
104
105
Tukey HSD testi sonucu ortalama fark değerlerine göre doğal-yapay parametresi açısından en yüksek ortalama farka sahip olan (3.500) korunan alanlar ve su yapıları peyzaj tipidir. Orman alanları ve diğer doğal alanlar peyzaj tipleri de uzmanlar tarafından doğallığı ortalamanın üstünde olarak değerlendirilmiştir. Yerleşim alanları, maden sahasına göre daha doğal bulunmuştur. Tarım alanları ise doğallık parametresine göre ortalama bir değere sahiptir (Çizelge 4.15).
Çizelge 4.15 Doğal-yapay bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri
Bağımlı değişken
Ortalama Fark (I-J)
Std.
Sapma
Anlamlılık Düzeyi (P) Doğal_Yapay
Maden Sahaları
Yerleşim alanları -1,000 ,402 ,196
Tarım alanları -2,167* ,402 ,000
Diğer doğal alanlar -2,833* ,402 ,000
Orman alanları -3,167* ,402 ,000
Su yapıları -3,500* ,402 ,000
Korunan alanlar -3,500* ,402 ,000
Yerleşim alanları
Maden Sahaları 1,000 ,402 ,196
Tarım alanları -1,167 ,402 ,084
Diğer doğal alanlar -1,833* ,402 ,001
Orman alanları -2,167* ,402 ,000
Su yapıları -2,500* ,402 ,000
Korunan alanlar -2,500* ,402 ,000
Tarım alanları
Maden Sahaları 2,167* ,402 ,000
Yerleşim alanları 1,167 ,402 ,084
Diğer doğal alanlar -,667 ,402 ,648
Orman alanları -1,000 ,402 ,196
Su yapıları -1,333* ,402 ,032
Korunan alanlar -1,333* ,402 ,032
Diğer doğal alanlar
Maden Sahaları 2,833* ,402 ,000
Yerleşim alanları 1,833* ,402 ,001
Tarım alanları ,667 ,402 ,648
Orman alanları -,333 ,402 ,980
Su yapıları -,667 ,402 ,648
Korunan alanlar -,667 ,402 ,648
Orman alanları
Maden Sahaları 3,167* ,402 ,000
Yerleşim alanları 2,167* ,402 ,000
Tarım alanları 1,000 ,402 ,196
Diğer doğal alanlar ,333 ,402 ,980
Su yapıları -,333 ,402 ,980
Korunan alanlar -,333 ,402 ,980
Su yapıları
Maden Sahaları 3,500* ,402 ,000
Yerleşim alanları 2,500* ,402 ,000
Tarım alanları 1,333* ,402 ,032
Diğer doğal alanlar ,667 ,402 ,648
Orman alanları ,333 ,402 ,980
106
Çizelge 4.15 Doğal-yapay bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri (devam)
Korunan alanlar 0,000 ,402 1,000
Korunan alanlar
Maden Sahaları 3,500* ,402 ,000
Yerleşim alanları 2,500* ,402 ,000
Tarım alanları 1,333* ,402 ,032
Diğer doğal alanlar ,667 ,402 ,648
Orman alanları ,333 ,402 ,980
Su yapıları 0,000 ,402 1,000
Düzenli-düzensiz parametresi görsel göstergelerden “tutarlılık” ifade etmektedir.
Uzman değerlendirmelerine göre su yapıları diğer peyzaj tiplerinden daha düzenli bulunmuştur. Ormanlık alanlar ve korunan alanlarda diğer peyzaj tiplerine kıyaslandığında düzenli bulunmuştur. Genel olarak görüntüler arasında anlamlı farklılıklar bulunmamıştır. Maden sahalarını temsil eden görüntüler ile diğer peyzaj tiplerini temsil eden görüntüler arasında anlamlı farklılıklar vardır (Çizelge 4.16).
Çizelge 4.16 Düzenli-düzensiz bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri
Bağımlı değişken Ortalama
Fark (I-J)
Std.
Sapma
Anlamlılık Düzeyi (P) Düzenli_Düzensiz Maden
Sahaları
Yerleşim alanları -,833 ,422 ,447
Tarım alanları -1,833* ,422 ,002
Diğer doğal alanlar -1,167 ,422 ,112
Orman alanları -2,000* ,422 ,001
Su yapıları -2,167* ,422 ,000
Korunan alanlar -2,000* ,422 ,001
Yerleşim alanları
Maden Sahaları ,833 ,422 ,447
Tarım alanları -1,000 ,422 ,241
Diğer doğal alanlar -,333 ,422 ,984
Orman alanları -1,167 ,422 ,112
Su yapıları -1,333* ,422 ,046
Korunan alanlar -1,167 ,422 ,112
Tarım alanları
Maden Sahaları 1,833* ,422 ,002
Yerleşim alanları 1,000 ,422 ,241
Diğer doğal alanlar ,667 ,422 ,695
Orman alanları -,167 ,422 1,000
Su yapıları -,333 ,422 ,984
Korunan alanlar -,167 ,422 1,000
107
Çizelge 4.16 Düzenli-düzensiz bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri (devam) Diğer
doğal alanlar
Maden Sahaları 1,167 ,422 ,112
Yerleşim alanları ,333 ,422 ,984
Tarım alanları -,667 ,422 ,695
Orman alanları -,833 ,422 ,447
Su yapıları -1,000 ,422 ,241
Korunan alanlar -,833 ,422 ,447
Orman alanları
Maden Sahaları 2,000* ,422 ,001
Yerleşim alanları 1,167 ,422 ,112
Tarım alanları ,167 ,422 1,000
Diğer doğal alanlar ,833 ,422 ,447
Su yapıları -,167 ,422 1,000
Korunan alanlar 0,000 ,422 1,000
Su yapıları
Maden Sahaları 2,167* ,422 ,000
Yerleşim alanları 1,333* ,422 ,046
Tarım alanları ,333 ,422 ,984
Diğer doğal alanlar 1,000 ,422 ,241
Orman alanları ,167 ,422 1,000
Korunan alanlar ,167 ,422 1,000
Korunan alanlar
Maden Sahaları 2,000* ,422 ,001
Yerleşim alanları 1,167 ,422 ,112
Tarım alanları ,167 ,422 1,000
Diğer doğal alanlar ,833 ,422 ,447
Orman alanları 0,000 ,422 1,000
Su yapıları -,167 ,422 1,000
Ayırt edilir-ayırt edilemez bağımlı değişkeni imgelenebilirliği ifade etmektedir. Uzman değerlendirmeleri incelediğinde ortalama farkın su yapıları ve korunan alanlar peyzaj tiplerinde yüksek olduğu görülmektedir. Yerleşim alanlarının, tarım alanları, orman alanları ve diğer doğal alanlardan daha imgesel olduğu değerlendirilmiştir. Ancak peyzaj tipleri genel olarak uzmanlar tarafından sıradanlığa daha yakın olarak puanlanmıştır (Çizelge 4.17).
Çizelge 4.17 Ayırt edilir- ayırt edilmez bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri
Bağımlı değişken Ortalama
Fark (I-J)
Std.
Sapma
Anlamlılık Düzeyi (P) Ayırt edilir-ayırt
edilmez
Maden Sahaları
Yerleşim alanları -1,667 ,590 ,098
Tarım alanları -,333 ,590 ,997
Diğer doğal alanlar -1,000 ,590 ,623
Orman alanları -1,333 ,590 ,291
Su yapıları -2,000* ,590 ,026
Korunan alanlar -2,000* ,590 ,026
108
Çizelge 4.17 Ayırt edilir- ayırt edilmez bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri (devam) Yerleşim
alanları
Maden Sahaları 1,667 ,590 ,098
Tarım alanları 1,333 ,590 ,291
Diğer doğal alanlar ,667 ,590 ,914
Orman alanları ,333 ,590 ,997
Su yapıları -,333 ,590 ,997
Korunan alanlar -,333 ,590 ,997
Tarım alanları
Maden Sahaları ,333 ,590 ,997
Yerleşim alanları -1,333 ,590 ,291
Diğer doğal alanlar -,667 ,590 ,914
Orman alanları -1,000 ,590 ,623
Su yapıları -1,667 ,590 ,098
Korunan alanlar -1,667 ,590 ,098
Diğer doğal alanlar
Maden Sahaları 1,000 ,590 ,623
Yerleşim alanları -,667 ,590 ,914
Tarım alanları ,667 ,590 ,914
Orman alanları -,333 ,590 ,997
Su yapıları -1,000 ,590 ,623
Korunan alanlar -1,000 ,590 ,623
Orman alanları
Maden Sahaları 1,333 ,590 ,291
Yerleşim alanları -,333 ,590 ,997
Tarım alanları 1,000 ,590 ,623
Diğer doğal alanlar ,333 ,590 ,997
Su yapıları -,667 ,590 ,914
Korunan alanlar -,667 ,590 ,914
Su yapıları
Maden Sahaları 2,000* ,590 ,026
Yerleşim alanları ,333 ,590 ,997
Tarım alanları 1,667 ,590 ,098
Diğer doğal alanlar 1,000 ,590 ,623
Orman alanları ,667 ,590 ,914
Korunan alanlar 0,000 ,590 1,000
Korunan alanlar
Maden Sahaları 2,000* ,590 ,026
Yerleşim alanları ,333 ,590 ,997
Tarım alanları 1,667 ,590 ,098
Diğer doğal alanlar 1,000 ,590 ,623
Orman alanları ,667 ,590 ,914
Su yapıları 0,000 ,590 1,000
Açıklık-kapalılık parametresi “görsel ölçeği” temsil etmektedir. Uzman değerlendirmelerine göre en yüksek puana sahip peyzaj tipi tarım alanlarıdır. Diğer peyzaj tiplerinin açıklık değerlendirmeleri arasında anlamlı farklılıklar bulunmamaktadır ve kapalılığa yakın olarak değerlendirilmiştir (Çizelge 4.18).
109
Çizelge 4.18 Açıklık-kapalılık bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri
Bağımlı değişken Ortalama
Fark (I-J)
Std.
Sapma
Anlamlılık Düzeyi (P)
Açıklık-kapalılık
Maden Sahaları
Yerleşim alanları -,333 ,512 ,994
Tarım alanları -1,833* ,512 ,016
Diğer doğal alanlar -1,333 ,512 ,155
Orman alanları -1,333 ,512 ,155
Su yapıları -1,667* ,512 ,037
Korunan alanlar -1,667* ,512 ,037
Yerleşim alanları
Maden Sahaları ,333 ,512 ,994
Tarım alanları -1,500 ,512 ,078
Diğer doğal alanlar -1,000 ,512 ,460
Orman alanları -1,000 ,512 ,460
Su yapıları -1,333 ,512 ,155
Korunan alanlar -1,333 ,512 ,155
Tarım alanları
Maden Sahaları 1,833* ,512 ,016
Yerleşim alanları 1,500 ,512 ,078
Diğer doğal alanlar ,500 ,512 ,956
Orman alanları ,500 ,512 ,956
Su yapıları ,167 ,512 1,000
Korunan alanlar ,167 ,512 1,000
Diğer doğal alanlar
Maden Sahaları 1,333 ,512 ,155
Yerleşim alanları 1,000 ,512 ,460
Tarım alanları -,500 ,512 ,956
Orman alanları 0,000 ,512 1,000
Su yapıları -,333 ,512 ,994
Korunan alanlar -,333 ,512 ,994
Orman alanları
Maden Sahaları 1,333 ,512 ,155
Yerleşim alanları 1,000 ,512 ,460
Tarım alanları -,500 ,512 ,956
Diğer doğal alanlar 0,000 ,512 1,000
Su yapıları -,333 ,512 ,994
Korunan alanlar -,333 ,512 ,994
Su yapıları
Maden Sahaları 1,667* ,512 ,037
Yerleşim alanları 1,333 ,512 ,155
Tarım alanları -,167 ,512 1,000
Diğer doğal alanlar ,333 ,512 ,994
Orman alanları ,333 ,512 ,994
Korunan alanlar 0,000 ,512 1,000
Korunan alanlar
Maden Sahaları 1,667* ,512 ,037
Yerleşim alanları 1,333 ,512 ,155
Tarım alanları -,167 ,512 1,000
Diğer doğal alanlar ,333 ,512 ,994
Orman alanları ,333 ,512 ,994
Su yapıları 0,000 ,512 1,000
110
Nallıhan’ın sahip olduğu peyzaj tiplerinden korunan alanlar ve yerleşim yerleri aynı değerde çeşitliliğe sahip bulunmuştur. Genel olarak diğer peyzaj tipleri basite yakın olarak değerlendirilmiştir (Çizelge 4.19).
Çizelge 4.19 Çeşitli-basit bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri
Bağımlı değişken Ortalama
Fark (I-J)
Std.
Sapma
Anlamlılık Düzeyi (P) Çeşitli-Basit Maden
Sahaları Yerleşim alanları -1,833* ,575 ,043
Tarım alanları -1,167 ,575 ,415
Diğer doğal alanlar -1,667 ,575 ,084
Orman alanları -1,500 ,575 ,154
Su yapıları -1,667 ,575 ,084
Korunan alanlar -1,833* ,575 ,043
Yerleşim
alanları Maden Sahaları 1,833* ,575 ,043
Tarım alanları ,667 ,575 ,904
Diğer doğal alanlar ,167 ,575 1,000
Orman alanları ,333 ,575 ,997
Su yapıları ,167 ,575 1,000
Korunan alanlar 0,000 ,575 1,000
Tarım
alanları Maden Sahaları 1,167 ,575 ,415
Yerleşim alanları -,667 ,575 ,904
Diğer doğal alanlar -,500 ,575 ,975
Orman alanları -,333 ,575 ,997
Su yapıları -,500 ,575 ,975
Korunan alanlar -,667 ,575 ,904
Diğer doğal alanlar
Maden Sahaları 1,667 ,575 ,084
Yerleşim alanları -,167 ,575 1,000
Tarım alanları ,500 ,575 ,975
Orman alanları ,167 ,575 1,000
Su yapıları 0,000 ,575 1,000
Korunan alanlar -,167 ,575 1,000
Orman alanları
Maden Sahaları 1,500 ,575 ,154
Yerleşim alanları -,333 ,575 ,997
Tarım alanları ,333 ,575 ,997
Diğer doğal alanlar -,167 ,575 1,000
Su yapıları -,167 ,575 1,000
Korunan alanlar -,333 ,575 ,997
Su yapıları
Maden Sahaları 1,667 ,575 ,084
Yerleşim alanları -,167 ,575 1,000
Tarım alanları ,500 ,575 ,975
Diğer doğal alanlar 0,000 ,575 1,000
Orman alanları ,167 ,575 1,000
Korunan alanlar -,167 ,575 1,000
111
Çizelge 4.19 Çeşitli-basit bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri (devam)
Korunan alanlar
Maden Sahaları 1,833* ,575 ,043
Yerleşim alanları 0,000 ,575 1,000
Tarım alanları ,667 ,575 ,904
Diğer doğal alanlar ,167 ,575 1,000
Orman alanları ,333 ,575 ,997
Su yapıları ,167 ,575 1,000
Uzman değerlendirmelerine göre yerleşim alanlarının tarihsel değeri bulunmaktadır ve bu değer ortalamanın üzerindedir. Diğer peyzaj tiplerinin tarihsel bir değeri olmadığını analiz sonuçları göstermektedir. Orman alanları, tarım alanları, su yapıları ve korunan alanlar birbirine yakın değerlere sahiptir (Çizelge 4.20).
Çizelge 4.20 Tarihi değeri var- tarihi değeri yok bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri
Bağımlı değişken Ortalama
Fark (I-J)
Std.
Sapma
Anlamlılık Düzeyi (P) Tarihi değeri var
–tarihi değeri yok Maden Sahaları
Yerleşim alanları -3,000* ,812 ,012
Tarım alanları -1,333 ,812 ,657
Diğer doğal alanlar -,833 ,812 ,944
Orman alanları -1,167 ,812 ,778
Su yapıları -1,500 ,812 ,526
Korunan alanlar -1,500 ,812 ,526
Yerleşim alanları
Maden Sahaları 3,000* ,812 ,012
Tarım alanları 1,667 ,812 ,401
Diğer doğal alanlar 2,167 ,812 ,137
Orman alanları 1,833 ,812 ,292
Su yapıları 1,500 ,812 ,526
Korunan alanlar 1,500 ,812 ,526
Tarım alanları
Maden Sahaları 1,333 ,812 ,657
Yerleşim alanları -1,667 ,812 ,401
Diğer doğal alanlar ,500 ,812 ,996
Orman alanları ,167 ,812 1,000
Su yapıları -,167 ,812 1,000
Korunan alanlar -,167 ,812 1,000
Diğer doğal alanlar
Maden Sahaları ,833 ,812 ,944
Yerleşim alanları -2,167 ,812 ,137
Tarım alanları -,500 ,812 ,996
Orman alanları -,333 ,812 1,000
Su yapıları -,667 ,812 ,981
Korunan alanlar -,667 ,812 ,981
112
Çizelge 4.20 Tarihi değeri var- tarihi değeri yok bağımlı değişkeninin çoklu istatistikleri (devam)
Orman alanları
Maden Sahaları 1,167 ,812 ,778
Yerleşim alanları -1,833 ,812 ,292
Tarım alanları -,167 ,812 1,000
Diğer doğal alanlar ,333 ,812 1,000
Su yapıları -,333 ,812 1,000
Korunan alanlar -,333 ,812 1,000
Su yapıları
Maden Sahaları 1,500 ,812 ,526
Yerleşim alanları -1,500 ,812 ,526
Tarım alanları ,167 ,812 1,000
Diğer doğal alanlar ,667 ,812 ,981
Orman alanları ,333 ,812 1,000
Korunan alanlar 0,000 ,812 1,000
Korunan alanlar
Maden Sahaları 1,500 ,812 ,526
Yerleşim alanları -1,500 ,812 ,526
Tarım alanları ,167 ,812 1,000
Diğer doğal alanlar ,667 ,812 ,981
Orman alanları ,333 ,812 1,000
Su yapıları 0,000 ,812 1,000
Nallıhan peyzaj tiplerinin görsel değerlendirmeleri sonucunda da parametre olarak doğallık ön plana çıkmaktadır. Bu durum AHP ile elde edilen değerlerle paralellik göstermektedir. Görüntülerin tek yönlü ANOVA analizleri sonucunda elde edilen “F değeri” 3E modelinde estetik değerin katsayısı olarak kullanılmıştır.