Kaynak Özetleri

39

değişken bir yapay bağımlı değişken olup, kişinin sorgulanan değere “Evet/Hayır”

yanıtını verme olasılığını göstermektedir. Ödeme kartı formatı anket tipinde; farklı ödeme eğilimlerinin sayısal olarak üzerinde gösterildiği bir ödeme kartı anketi yanıtlayanlara verilerek, değeri öğrenilmeye çalışılan doğal kaynak için kendilerine uygun maksimum ödeme arzusu değerlerini bu kart üzerinde işaretlemeleri istenmektedir. Bu anket tipi görsel açıdan anketi yanıtlayan kişiye kolaylık sağlamaktadır.”(Gürlük 2006). Anket formlarında açık uçlu soru formatı, ödeme kartı yaklaşımları, fiyat teklif oyunları kullanıldıysa ortalama ödemeye gönüllülük hesaplanabilmektedir (Pak ve Türker 2004). Ortalama ödeme istekliliği çeşitli ekonomik yöntemlerle belirlenmekte ve hedef kitle dikkate alınmaktadır (Başar 2014).

“Doğal kaynakların belirlenmesi çalışmalarında koşullu değerleme yöntemi sıklıkla tercih edilmektedir. Yönteme karşı yoğun ilginin nedenleri arasında, pazarı olmayan malların toplam ekonomik değerinin belirlenmesi ve sadece aktif kullanım değerlerinin değil; varlık, gelecek ve miras değerleri gibi pasif kullanım değerlerinin de tahmin edilmesinde kullanılabilmesi yer almaktadır. Ayrıca çevresel kaynaklara yönelik uygulanacak politikaların pozitif ve negatif yöndeki tüm etkilerinin toplumsal fayda ve maliyetlerini ölçebilme ve dolayısıyla bu alandaki analizlere veri sağlama yeteneği kazandırmaktadır (Pehlivanoğlu 2010).”

40

yöntemlerin sonuçlarına ilişkin açıklamalarda bulunmuştur. Heterojen yapıdaki bir peyzajın değerlendirilmesinde farklı sunum tekniklerinin önemli olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Tveit vd. (2006) çalışmalarında görsel göstergelerin peyzaj tercihleriyle olan bağlantısını açıklamaya çalışmışlardır. Peyzaj tercihlerinde yönetim, doğallık, karmaşıklık, karışıklık, tutarlılık, tarihsellik, görsel ölçek, imgelenebilirlik, ephemera (geçicilik, mevsimsel değişim) görsel göstergelerinin değerlendirilmesi üzerine kavramsal açıklamalarda bulunmuşlardır. Görsel kalitenin belirlenmesi için 4 soyutlama seviyesinde “kavram, boyut, peyzaj özellikleri ve göstergeler” olarak hiyerarşik bir yapı geliştirmişlerdir.

Çakcı (2007) doktora tezi çalışmasında Ankara bulunan farklı tipolojilere sahip Altınpark, Seğmenler Parkı ve Botanik Parkı’na ilişkin fotoğraf görüntüleri kullanarak uzman ve kullanıcı grubu üzerinde anket çalışması gerçekleştirmiştir. Kent parklarının planlama ve tasarımında görsel değerlendirme temelinde kullanılacak bir yöntem belirlemiştir.

Rogge vd. (2007) Belçika kırsalında peyzaja ilişkin fotoğraflar elde edilerek, üç farklı gruptan fotoğrafların değerlendirmesini istemişlerdir. Bu gruplar peyzaj uzmanı, çiftçiler ve taşrada yaşayanlar olarak belirlenmiştir. Tarımsal peyzaj ve yeşil peyzaj olarak fotoğrafları ve bileşenleri kategorize etmişlerdir. Çalışmada elde edilen veriler ANOVA ve Tukey HSD kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda her grubun peyzajı farklı algıladığı kanıtlanmıştır.

Fry vd. (2009) çalışmada görsel ve ekolojik kavramların hiyerarşik çerçevesi ortaya çıkarılarak görsel karakter ve ekolojik işlev arasındaki kavramsal ortak alanın belirlemesini amaçlamışlardır.

Ode vd. (2008) çalışmalarında peyzajın estetik değerini belirlemek için görsel göstergeleri kullanılmasını kavramsal olarak açıklamışlardır. Her bir görsel göstergeyi tanımlayarak kullanılacak veri kaynaklarına ve yapılacak analizlere ilişkin bilgiler vermişlerdir.

41

Bottero (2011a) Göstergelerin Değerlendirme Sistemi isimli makalesinde peyzaj göstergelerinin tanımı, peyzaj planlama çalışmalarındaki önemi ve kullanımına yönelik bilgiler aktarmıştır.

Bottero (2011b) makalesinde peyzajın ekonomik değerlemesine ilişkin temel prensipler ve tanımlamalar yapmıştır. Peyzajı bir dışsallık olarak ifade etmiş ve değerlemesine yönelik bilgiler aktarmıştır. Ekonomik peyzaj göstergelerini; peyzajın rekreasyon faydası, ev fiyatları, ödemeye gönüllülük, koruma maliyetleri, turizm potansiyeli, istihdam olanakları, teşvik miktarları olarak belirlemiştir.

Kaya (2013) Yeşilırmak Havzası Peyzaj Atlasının Hazırlanması Projesi Eğitim toplantısı kapsamında hazırlamış olduğu sunumda peyzaj göstergeleri ve peyzaj kalitesiyle ilgili tanımlamalar aktarmıştır. Dünyada peyzaj göstergelerinin belirlenmesi ile ilgili olarak yapılan örnek çalışmalara sunumunda yer vermiştir.

Özhancı (2014) doktora tezinde Bayburt ilinin kırsal peyzaj karakter tiplerini belirlemiş ve ekolojik duyarlılık analizleri gerçekleştirmiştir. Bayburt’un doğal ve kültürel kaynaklarının görsel değerlendirmesi için “Manzara güzelliğini değerlendirme metodunu” kullanmıştır. Uzman ve halk grubu anketleri yaparak, her peyzaj karakter tipi için görsel değerlendirmeler yapmıştır.

Bollukçu (2014) çalışmasında Arıt Çayı Havzasında ekolojik ölçütlere dayalı peyzaj birimlerini belirlemiştir. Kırsal kalkınmada önemli olan ekonomik sektörleri ekolojik birim düzeyinde değerlendirmiştir. Bu bağlamda tarım, orman ve ekoturizmde peyzaj analizleri yapmıştır.

Wang vd. (2016) Çin Xuzhou’da gerçekleştirdikleri çalışmada 4 peyzaj tipi belirleyerek (kentsel, tarım alanları, kentsel yeşil alan ve orman) estetik değerlendirme yapmışlardır.

Günün belli saatleri ve belli açılardan her bir peyzaj tipi için temel peyzaj karakterini yansıtan fotoğraflar çekmişlerdir. Fotoğraflar üzerinden kullanıcıların görüşlerinin alınması ile puanlama gerçekleştirmiş ve SPSS 20.0 paket programı kullanarak analiz yapmışlardır.

Van der Jant vd. (2014) çalışmalarında İskoçya’da görsel değerlendirme yöntemlerinden Tercihler Matrisini kullanmışladır. Doğal, yapısal ve karma (doğal+yapısal) karakter

42

gösteren alanların fotoğraflarını elde etmişler ve katılımcılardan bu fotoğrafları; doğal karakter, benzerlik, tutarlılık, karmaşıklık, okunabilirlik, gizemlilik ve güzellik değişkenlerini kullanarak 1’den 7’ye kadar derecelendirmelerini istemişlerdir. Çalışma sonucunda gizemlilik ve doğallık estetik kalitedeki en büyük korelasyonu göstermiştir.

Yang vd. (2014) Çin’in merkezinde Houguanhu bölgesinde 5 peyzaj tipinin ekolojik ve estetik peyzaj değerlerini ölçmüşlerdir. Kamusal estetik sörvey ve ekolojik değerlendirme verileri iki ölçülü koordinat sistemi ve peyzaj değerleri dağılım haritasına dönüştürülmüştür. Ekolojik ve estetik değeri içeren peyzaj değerleri dağılım haritası, peyzaj nitelikleri ile insan aktivitesi yoğunluğu arasında bağlantı kurmaktadır.

Yöntemin aşamaları; sörvey, peyzaj değeri katsayılarının belirlenmesi, normalleştirilmiş yöntem, iki ölçülü koordinat sistemi (iki boyutlu kartezyen koordinat sistemi) ve peyzaj değeri dağılım haritalarının oluşturulmasıdır. Peyzaj tipleri tarım alanları, orman alanları, su kenarları, çayır alanlar, ekolojik olmayan alanlar (kırsal yerleşme, konut alanları, yollar, maden ocakları, endüstriyel zon ve tarihi alanlar) olarak belirlenmiştir.

Estetik peyzaj değeri: Sörvey çalışmalarına 6 bilirkişi katılmış ve arazi çalışması sırasında belirlenen peyzajları puanlamışlardır. Oluşturulan estetik peyzaj değeri haritası peyzaj tipi haritasıyla birleştirilmiş ve böylece her bir peyzaj tipinin estetik değeri belirlenmiştir. Ekolojik peyzaj değeri: belirlenen 8 ekosistem servisi temel alınarak her bir peyzaj tipi için hesaplanmıştır. Estetik ve ekolojik peyzaj değeri katsayısı ortak bir peyzaj değeri elde edilmesi için normalize edilmiştir. Ortak peyzaj değeri (ekolojik+estetik) farklı peyzaj tiplerinin fonksiyonel rol miktarını belirlemek için iki ölçülü koordinat sisteminde görsel olarak gösterilmiştir. Estetik ve ekolojik peyzaj değeri dağılım haritaları mekânsal özellikleri tanımlanarak haritalandırılmıştır.

Çalışmada ekolojik ve estetik hedeflerin aynı çerçevede değerlendirilmesinin planlama hedeflerine ulaşılmasında daha çok başarı sağlanacağının vurgulamışlardır.

Martin vd. (2016) Madrid’de gerçekleştirdikleri çalışmada, araç yolları ve peyzaj arasındaki bağlantıyı görsel göstergeler kullanarak analiz etmişlerdir. Çalışma alanından elde ettikleri fotoğraflarla kullanıcıların estetik algısına yönelik değerlendirmeler yapıp alanın peyzaj kalitesini belirlemişlerdir.

Sowinska-Swierkosz (2017) Polonya’da gerçekleştirdiği çalışmada Ekolojik göstergelerle peyzajın kalitesini ölçmüştür. Belirlediği 20 alana CBS kullanarak 0-2

43

arasında değerler atamıştır. Çalışmasının sonucunda göstergelerin belirli kısıtlayıcı özellikleri olmasına rağmen koruma stratejilerinin belirlenmesinde ekolojik değerin belirlenmesinde kullanışlılığını kanıtlamıştır.

Gottero ve Castella (2014) yaptıkları çalışmada Ortak Tarım Politikasında peyzaj boyutunun bulunmadığını belirtmişlerdir. Bu kapsamda oluşturdukları modelle Ortak İzleme ve Değerlendirme Çerçevesinde peyzaj boyutunun belirlenmesi ve değerlendirilmesinin peyzaj göstergeleri ile yapılmasının kırsal karar vericilere destek olabileceğini vurgulamışlardır.

Ekonomik değerlemeye ilişkin literatür taraması;

Tanrıvermiş (1996) çalışmasında Samsun’daki bazı sanayi tesislerinden kaynaklı çevresel kirlenmenin tarım arazileri üzerindeki etkilerini birçok yöntemle belirlemiştir.

Bu yöntemler arasında hedonik fiyat yöntemi ve koşullu değerleme yöntemi de bulunmaktadır. Bölgede kirlilikten etkilenen bazı işletmeler ve bölgede çalışan 10 bilirkişi ile anket çalışmaları yaparak kirlenme düzeyinin taşınmaz değeri üzerindeki etkilerini araştırmıştır. Bu gibi ekonomik çalışmaların, çevresel etki değerlendirme raporlarında kullanılabileceğini ifade etmiştir.

Geoghegan vd. (1997) çalışmalarında Washington merkezinden 30 mil çapında bir bölgeyi içeren alanda konut değerlerini hedonik yöntem ile açıklamışlardır. Hedonik modele peyzaj çeşitliliği ve arazi kullanımlarının parçalılık değerlerini ekleyerek arazi kullanımı ve mekansal dağılımın konut fiyatları üzerindeki etkisini değerlendirilmişlerdir. Böylece peyzaj özelliklerinin konut fiyatı üzerine etkisi kentsel, kırsal ya da banliyöde bulunması ile farklılık gösterdiği, kullanıcıların etraflarını çevreleyen peyzaj alanları konusunda bilinçli olduğunu sonucuna ulaşmışlardır.

Alkay (2002), çalışmasını “İstanbul Ulus-Göztepe, Ataköy-Ataşehir, İstinye-Ümraniye, Abbasağa-Doğancılar” bölgelerinde gerçekleştirmiştir. Bu bölgelerdeki kentsel yeşil alanların konut üzerindeki etkilerini hedonik fiyat yöntemi kullanarak değerlendirmiştir.

Yeşil alanların konut fiyatlarını etkilediğini belirterek sosyo-kültürel durumun da konut fiyatları ve seçimi üzerinde etkili olduğunu ifade etmiştir.

44

Kaya (2002) pazarı olmayan orman kaynaklarının ekonomik değerinin ölçümüne yönelik olarak kavramsal tanımlar ve açıklamaların bulunduğu doktora tezi yayınlamıştır.

Uslu (2002) Adana Sofulu’da gerçekleştirdiği çalışmasında; çöp depolama alanının faaliyet sonrasında iyileştirilmesi sağlanarak alana getirilebilecek yeni kullanım alternatifleri belirlenmiştir. Bu belirleme koşullu değerleme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Anketler doğrudan etkilenen kitle ve potansiyel kullanıcılara uygulanmıştır. Sonuçta kent parkı, ağaçlandırma alanı ve alanın toprakla kaplanması alternatiflerinin her birinin sağladığı toplumsal faydanın maliyetten fazla olduğu ortaya çıkmıştır.

Boyacıgil (2003) İskenderun’daki çalışmasında kentsel çevre niteliğinin geliştirilmesinin toplumsal fayda ve maliyetlerinin değerlendirilmesi amaçlamıştır.

Çalışmada genel, yerel ve konuta ait yeşil alan varlığı, hava niteliği, gürültü düzeyi ve sosyal donatı alanlarının varlığı ile konut alanları arasında ilişkinin ortaya koyulması için hedonik fiyat yöntemi ve koşullu değerlendirme yöntemi kullanılmıştır.

Pak (2004) Trabzon ve Kahramanmaraş illerinde bulunan orman içi dinlenme tesislerinden rekreasyonel amaçlarla yararlanmanın ekonomik değerinin belirlenmesini ve elde edilen rekreasyonel yararlanma değerlerinin karşılaştırılmasını koşullu değerleme yöntemi ve seyahat maliyet analizini kullanarak belirlemiştir.

Gürlük (2006) çalışmasında Manyas Gölü ve Kuş Cenneti’nin çevresel değerlendirmesini yapmıştır. Gölün kirlenme nedenlerinin bilinmesi ve ekonomik değer tahmini yapılarak problemlerin öneminin anlatılmasını amaçlamıştır. Gölün ekosistem değerini koşullu değerlendirme yöntemi ile Kuş Cenneti Milli parkının rekreasyonel değeri için Seyahat maliyet yöntemini kullanmıştır. Sonuçta Manyas Gölü için kullanıcıların ödeme istekliliğinde olduğu ortaya çıkmıştır. Seyahat maliyeti ile yapılan analizde ise doğal olarak seyahat maliyeti değişkenin, ziyaret sayısını negatif olarak etkilediğini belirtmiştir.

Cavailhes vd. (2007) Fransa’nın Dijon bölgesindeki banliyölerdeki konut fiyatlarına peyzaj ve çevre kalitesinin etkisini hedonik fiyat yöntemi ile ölçmüşlerdir. Çalışma kapsamında 2667 konutun satış bilgilerini materyal olarak kullanmışlardır. Çalışma

45

sonucunda belirlenen alan kullanımlarının konuta uzaklığının önemli olduğu ifade edilmiştir. Örneğin sulak alanların varlığı taşkın riski nedeniyle konut fiyatlarını negatif etkilerken, 70 m içindeki orman alanları pozitif yönde etkilemektedir. Rekreasyon alanları ve ekolojik açıdan değerli görülen alanların varlığı konut fiyatlarını pozitif etkilemekte ve bu alanların uzaklığı önemli bir etkiye sebep olmamaktadır.

Hurma (2007) Trakya bölgesinde çevre kalitesinin tarım arazileri üzerindeki etkilerini hedonik fiyat yöntemi kullanarak ölçmüştür. Çalışma alanındaki köylerde yapmış olduğu 312 adet anketin sonucu olarak, çevre kirliliği arttıkça tarım arazilerinin değerinin düştüğünü, denize ve orman alanlarına yakınlığın ise değeri arttıran değişkenler olduğunu belirtmiştir.

Karabat (2007) çalışmasında Manisa üzüm bağlarında mevcut geleneksel yöntemlerle kullanılan tarım ilaçlarına alternatif olarak iyi tarım uygulamalarında kullanımına izin verilen organik ve entegre tarım ilaçları için çiftçilerin fazladan yapılabileceği ödeme isteklerini belirlemiştir. Çiftçilerin tarım ilacı kullanımındaki tutum ve davranışlarını ve kullanılan tarım ilaçlarının gıda güvenliği konusunda etkilerini belirlemeyi amaçlamıştır.

Belkayalı (2009) Yalova Termal Kaplıcalarının rekreasyonel ve turizm amaçlı kullanımının ekonomik değerinin belirlenmesini seyahat maliyeti ve koşullu değerlendirme yöntemi kullanarak gerçekleştirmiştir. Bu kapsamda yaptığı anketler ışığında tüketici rantını ve ödemeye gönüllülük düzeyini belirlemiştir. Sonuç olarak seyahat maliyeti analizine göre sağlık amaçlı kullanım değerinin rekreasyonel amaçlı kullanım değerinden daha yüksek olduğunu ve koşullu değerlendirme yöntemine göre de hedef kitlenin ödemeye istekliliğinin alanı kullananlara göre daha yüksek olduğunu açıklamıştır.

Lifran (2009) çalışmasında, peyzaj ekonomisine ilişkin bilgiler verip, peyzaj nitelikleri, peyzaj bileşenlerinin peyzaj değerini belirlemede yetersiz kaldığına ve algısal süreçlerin de peyzaj değerlemesinde kullanılarak bu anlamda bir çerçeve sağlanması gerektiğine dikkat çekmiştir.

Ekşioğlu (2010) yüksek lisans tezinde, İzmir İli Karşıyaka’da bulunan 100 adet konutun dış mekan fotoğraflarını çekerek estetik algıyı ölçen anket formu hazırlamış ve Lise

46

öğrencilerine uygulamıştır. Anket sonuçlarına göre çevre estetiğinin konut fiyatlarına etkisini hedonik fiyat yöntemi kullanarak belirlemiştir.

Pehlivanoğlu (2010) çalışmasında Bartın Irmağının korumanın ve su kalitesinin iyileştirmenin ekonomik değerini koşullu değerleme yöntemi kullanarak belirlemiştir.

Çalışması sonucunda Bartın Irmağı çevresinin kalitesinin arttırılması için kullanıcıların önemli bir talepleri olduğunu ifade etmiştir.

Talay vd. (2010) Göreme Tarihi Milli Parkından sağlanan ekonomik faydanın belirlenebilmesinde rekreasyonel ve turizm olanaklarının değerlemesi için koşullu değerlendirme ve seyahat maliyeti yöntemi kullanmışlardır. Her iki yöntem için ayrı ayrı hazırlanan anketlerin sonucu olarak seyahat maliyeti analizinde ziyaret sayısını etkileyen değişkenleri incelemişlerdir. Seyahat maliyet yöntemi sonucunda seyahat masraflarının artmasıyla ziyaret sayısının azaldığını ifade etmişlerdir. Koşullu değerlendirme yöntemine göre ise alanın mevcut durumu için katılımcıların ödemeye gönüllü oldukları bedel 22,51 tl iken gelişmiş durum senaryosu için bedel 29,62 tl olarak tahmin etmişlerdir. Sonuçta doğal kaynakların değerlerinin belirlenmesi çalışmalarının arttırılmasını önermişlerdir.

Liljenstolpe (2011) çalışmasında İsveç kırsalında tarım alanlarının etrafındaki peyzaj özelliklerinin etkisini hedonik fiyat yöntemi ile ölçmüştür. Hedonik modelde analiz edilen değişkenlerden bazılarını ekili arazi ve meraların büyüklüğü, kalıcı otlaklar veya çiftlik faaliyetinden 500 m yarıçapındaki yarı doğal meraların ve biçilmiş çayırların envanteri olarak belirlemiştir. Çalışmasında coğrafi bilgi sistemleri teknolojisinden faydalanmıştır.

Ma ve Swinton (2011) Güneybatı Michigan’da gerçekleştirdikleri çalışmada tarımsal üretim alanlarının sağladığı ekosistem hizmetleri ile bağlantı kurulmuştur. Ekosistem servislerinin tarımsal üretim alanlarını etkileme olasılığı hedonik fiyat yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Ormanlık alanlar, koruma alanları, su kıyısı vb. tarımsal üretim arazileri fiyatı ile ilişkili olduğu belirlenmiştir.

Gül (2012) Mersin ve ilçelerinde gerçekleştirdiği çalışmasında emlakçılarla anketler yapmış ve konut fiyatlarına etki eden değişkenleri belirleyerek değerlendirmelerde

47

bulunmuştur. Hedonik fiyat yönteminin sonucuna göre park alanlarının ve denize uzaklığın konut fiyatları üzerinde önemli etkileri olduğunu belirtmiştir.

Kaya (2012) uzmanlık tezi kapsamında Türkiye’de konut piyasasını etkileyen tüm alt parametreleri değerlendirerek çıkarımlarda bulunmuştur. Geniş veri setiyle Türkiye konut piyasasının durumu ve ülke ekonomisi konularında bilgiler vermiştir. Konutun bulunduğu ile göre değerindeki değişimi ifade etmiştir. Buna göre bir konut Ankara’da yer aldığında fiyatı %5,93 değişim göstermektedir.

Tao vd. (2012) Çin’de Heshui havzasında orman ekosistemlerinin sağladığı faydaları koşullu değerlendirme yöntemi ile belirlemiştir. 200 hane halkına yapılan mevcut durum anketi ve varsayımsal senaryo üretilerek değerlendirmeler yapmışlardır. Bu kapsamda kereste, odun, meyve ve habitatların sağlanması, sıcaklık ve yağışla ilgili iklim düzenlemesi, su ve havanın çevre temizliği, toprak altı su ve biyolojik çeşitliliğin korunması da dahil olmak üzere orman ekosistem hizmetleri için ödemeye istekliliği olduğu belirtmişlerdir.

Mancı (2013) Şanlıurfa’daki çalışmasında tarihi kullanım değerlerini tespit ederek, alanın değerini arttırıcı, sürdürülebilir kullanımları belirlemeyi amaçlamıştır. Anketler 2009 yılında Şanlıurfa’yı ziyaret eden yabancı turistlere uygulanmıştır. Koşullu değerleme yöntemi kullanılarak turistlerin ödemeye gönüllülükleri belirlemiştir.

Durgun (2013) Kaş-Kekova örneğinde deniz koruma alanlarının ekonomik değerini koşullu değerlendirme yöntemi ile belirlemiştir. Alanı kullanan yerli ve yabancı dalıcıların sosyo-ekonomik özellikleri, dalış aktivitelerine ilişkin veriler ve alana verdikleri değeri ortaya koymuştur. Sonuç olarak kullanıcıların %73,2’sinin ödemeye istekliği olduğunu belirtmiştir. Yapılan çalışma ile finansal sorunlar için çözüm sağlayacağını bildirmiştir.

Tagliafierro vd. (2013) çalışmalarını güney İtalya’da Sorrento yarımadasında gerçekleştirmişlerdir. Öncelikle alandaki peyzaj tipolojisini çıkarmışlar ve bunlara ait tanımlamaları yapmışlardır. Bu tanımlamaları görsel göstergeler ile niceleştirmişlerdir.

Peyzajların biyo-fiziksel özelliklerini 4 farklı (bakı, eğim, yükseklik ve arazi örtüsü) başlık altında 27 değişken olarak belirlemişlerdir. Çekilen arazi fotoğraflarını mekansal haritalarla birleştirmiş ve görsel göstergeleri ortaya çıkarmışlardır. Bu doğrultuda

48

kullanıcılara yapılan anketlerle peyzaj kavramlarının nasıl anlaşıldığına yönelik veriler elde etmişler ve son olarak halkın peyzaj kavramlarına ne kadar değer verdiğini koşullu değerlendirme yöntemine göre belirlemişlerdir.

Glaesener ve Caruso (2015) çalışmasında Lüksemburg’ta açık yeşil alan çeşitliliği ve semt hizmetlerinin konut değeri üzerindeki etkisini çok aşamalı hedonik fiyat yöntemi ile belirlemişlerdir. Konut fiyatlarını etkileyen standart erişilebilirlik ve sosyo-ekonomik değişkenlere ek olarak arazi kullanımlarının çeşitliliğinin belirlendiği Shannon çeşitliliği indeksi eklenmiştir. Çalışmanın sonucunda yeşil alan varlığının konut değerlerini doğrudan etkilemediği ancak arazi kullanım çeşitliliğinin önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Kaya ve Özyürek (2015) çalışmalarında ODTÜ ormanının sahip olduğu manzaranın konut fiyatları üzerindeki etkilerini incelemişlerdir. Hedonik fiyat yöntemi kullanarak değerlendirdikleri 296 verinin sonucunda orman manzarasının olumlu etkileri olduğu ve ormana yakınlık arttıkça konut fiyatlarında artış olduğunu ifade etmişlerdir.

Schlӓpher vd. (2015) İsviçre’nin kentsel, banliyö ve kent çevresi alanlarında peyzaj olanaklarının değerlendirmesini hedonik fiyat analizi ile gerçekleştirmişlerdir. Analizde konutların içsel özelliklerinin yanı sıra (oda sayısı, bina yaşı vb.) doğal peyzaj envanteri, türler açısından zengin çayırlık alanlar, alan kullanımı, kültürel miraslar, göl, göl manzarası, rekreasyonel alanlar, altyapı hizmetleri gibi değişkenler kullanarak hedonik fonksiyonu hesaplamışlardır. Sonuçta peyzaj özelliklerinin konut kira bedellerini pozitif yönde etkilediği, demiryolu gürültüsü ve metro hatlarına yakınlığın negatif yönde etkilediği belirtilmiştir.

Deng vd. (2017) Çin’de gerçekleştirdikleri çalışmalarında tarımsal üretim ile peyzaj çeşitliliği arasında bağlantıyı belirlemişlerdir. Ekili alanları dahil ederek oluşturdukları logaritmik fonksiyon sonucuna göre peyzaj çeşitliliği (Shannon indeksi) ile tarımsal üretim arasında pozitif bir etki bulunduğunu bildirmişlerdir. Ancak bu sonucu ekili alan sınırlandırmasından dolayı olduğunu ifade etmişler, ekolojinin tümü düşünüldüğünde peyzaj çeşitliliğinin korunması söz konusu olacağı için tarımsal üretim miktarının negatif yönde etkileneceğini belirlemişlerdir.

Nepal vd. (2017) Nepal kırsalında ormancılığın geçim kaynaklarından biri olduğu ve ormana olan mesafenin ve yönetim biçimlerinin konut değerlerine olan etkisini analiz

49

etmişlerdir. Bu kapsamda yönetim biçimleri etkili olmadığında konutun ormana uzaklığın olumsuz ve belirgin bir etkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Price (2017) araştırmasında peyzaj ekonomisini tanımlayıp peyzajın değerinin nasıl belirlenebileceğine ilişkin bilgiler vermiştir. Peyzajın kamusal bir fayda olduğunu ve ekonomik süreçlerin önüne geçtiğini belirtmiştir.

Gündoğmuş ve Kalfa (2020) Pamukkale Örenyeri’nde gerçekleştirdikleri çalışmada rekreasyonel amaçlı kullanımda elde edilecek ekonomik değeri tahmin etmişlerdir.

Anketleri 2016-2017 yılları arasında çalışma alanını ziyaret eden 584 kişiye uygulamışlardır. Anketlerin sonucunda seyahat maliyet yöntemi ve koşullu değerleme yöntemi kullanmışlardır. Tüketici rantını, ortalama ödeme istekliliği ve toplam ödemeye gönüllülük değerlerini belirlemişlerdir.

50