4. BULGULAR
4.2 Ekolojik Tabanlı Estetiğin Belirlenmesine İlişkin Çalışmalar
4.2.2 Görsel gösterge metriklerinin uygulanması
Çalışmanın bu bölümü, Nallıhan’ın doğal kaynaklarının ekolojik ve estetik değerinin belirlenebilmesi için, seçilen göstergelerin uygulanması aşamasını kapsamaktadır. Bu aşamada elde edilen veriler, analitik hiyerarşi metodu kapsamında uzmanların değerlendirmelerine bilgi sağlayacaktır. Analizler karmaşıklık, tutarlılık, görsel ölçek, tarihsellik, imgelenebilirlik ve yönetim başlıklarında incelenmiştir.
Karmaşıklık-Complexity
Bu çalışmada görüş alanındaki farklı peyzaj tiplerinin sahip olduğu lekelerin dağılımı (Tagliafierro vd. 2013) SHEI metriği kullanılarak analiz edilmiştir. Bu bağlamda SHEI metriği ile belirlenen peyzaj tiplerinin (su yapıları, orman, diğer doğal, tarım, yerleşim, maden, korunan alanlar) her birinin eşitlik değeri belirlenmiştir. Peyzaj tiplerinin lekeleri; Nallıhan doğal kaynak (büyük toprak grupları, eğim, bakı, yükseklik, litoloji, meşcere) haritaları birleştirilerek oluşturulmuştur (Çizelge 4.4).
Çizelge 4.4 SHEI kullanılan doğal kaynak verileri
Doğal Kaynak Sınıf
Büyük Toprak Grupları Diğer kullanımlar, alüvyal topraklar, kahverengi topraklar, kolüvyal topraklar, kahverengi orman toprakları, kireçsiz kahverengi orman toprakları, kireçsiz kahverengi topraklar
Yükseklik 240-440, 440-640,640-840, 840-1040, 1040-1240, 1240-1440, 1440-1640, 1640-1724
Eğim 0-2, 2-6, 6-12, 12-20, 20-30 , >30
Bakı Düz, Kuzey, Kuzeydoğu, Doğu, Güneydoğu, Güney,
Güneybatı, Batı, Kuzeybatı
Meşcere
Ardıç, Bozuk ardıç, Karaçam, Ardıç-Kızılçam, Karaçam, Ardıç, Karaçam-Kızılçam, Karaçam-M, Karaçam-Kızılçam, Diğer yapraklı, Badem, Ardıç, Karaçam, Badem-Kızılçam
Litoloji
Alüvyal, Alüvyal yelpaze, Andezit-Bazalt, Piroklastik kaya, Bazalt, Çörtüklü kireçtaşı, Konglomera-Kumtaşı-Çamurtaşı, Killi kireçtaşı, Mermer, Melanj, Talus, Volkanik sedimenter kayaç, Granit, Kireçtaşı
90
Doğal kaynaklar belirlenen sınıflar doğrultusunda ARC GIS 10.4 Uninon aracı kullanılarak birleştirilmiş ve Patch Analysis aracı ile SHEI değerleri belirlenmiştir.
Eşitlik indeksi 1’e yaklaştıkça gözlenen çeşitlilik mükemmel eşitliğe yaklaşmaktadır (McGarigal ve Marks 2002). Bu bağlamda en yüksek SHEI değeri orman peyzaj tipindedir. En düşük SHEI değerinin ise su yapılarında olduğu görülmektedir (Çizelge 4.5).
Çizelge 4.5 Peyzaj tiplerinin SHEI değerleri
Karmaşıklık- Complexity
Peyzaj tipi SHEI değeri
Yerleşim alanları 0.820507
Maden Sahaları 0.791294
Tarım Alanları 0.803955
Orman Alanları 0.895660
Diğer Doğal Alanlar 0.840309
Su yapıları 0.608009
Korunan alanlar 0.828662
Tutarlılık- Coherence /Karışıklık -Disturbance
Çalışma kapsamında ekolojik ve görsel peyzaj göstergelerinin ortak alanı olarak “su varlığı” belirlenmiştir. Bu kapsamda Nallıhan’da yer alan akarsuların eğim ve erozyon durumuna göre tampon koruma zonları oluşturulmuştur. Erozyon açısından duyarlı sahalarda; eğim %0-15 olan kısımlar 10 m, %15-30 olan kısımlarda 5 m, >%30’dan fazla olan kısımlarda ise 20 m tampon zon belirlenmiştir (Yılmaz ve Çiçek 2003).
OGM verilerinden elde edilen hidroloji haritası kullanılarak Nallıhan’da akarsu kenarlarının %0-15 ile > %30’dan fazla eğime sahip alanlardan oluştuğu belirlenmiştir.
Bu bağlamda akarsular için eğime göre 10 m’lik ve 20 m’lik tampon zonlar elde edilmiştir (Şekil 4.16). Akarsular için oluşturulan tampon zonlar mevcut göller için de yapılmıştır. Göllerde “31.12.2004 tarih 25687 sayılı Resmi Gazetede Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde mutlak koruma alanı (0-300 m), kısa mesafeli koruma alanı (300-1000 m), orta mesafeli koruma alanı (1000-2000 m), uzun mesafeli koruma alanı (2000 m- havza sınırı)” olarak belirlenmiştir. Ancak 14.02.2018 tarih ve 30332 sayılı resmi gazete ile bu koruma zonları kaldırılmıştır. Dünyada her ülkede farklı koruma alanı mesafesi belirlenmesi sebebiyle ülkemizde 2018 yılına kadar geçerli olan mutlak koruma alanı (0-300 m) temel alınarak tampon zonlar elde edilmiştir. Her bir peyzaj tipi
91
için ayrı ayrı su varlığı belirlenmiştir (Çizelge 4.6). Arazi ile en uyumlu korunan alanlar peyzaj tipidir.
Çizelge 4.6 Nallıhan su varlığı değerleri Tutarlılık- Coherence
Peyzaj tipi SV %
Yerleşim alanları 0,103
Maden Sahaları 0,037
Tarım Alanları 1,377
Orman Alanları 2,685
Diğer Doğal Alanlar 1,522
Su yapıları 2,051
Korunan alanlar 4,757
Görsel ölçek- Visual scale: Çalışma kapsamında Orman Genel Müdürlüğü’nden elde edilen meşcere verileri kullanılarak orman kapalılığı sınıflandırılmıştır. Meşcere haritalarında kapalılık meşcere gelişme çağı, ağaç türleri ve tepe kapalılığı verilerine göre oluşturulmaktadır (Anonim 2017).
Meşcere gelişme çağları bakımından;
“a : 1,30 m çapları 7,9 cm’ye kadar olanlar “gençlik ve sıklık”
b : 1,30 m çapları 8-19,9 cm arasındakiler “sırıklık ve direklik”
c : 1,30 m çapları 20-35,9 cm arasındakiler “ince ağaçlık”
d : 1,30 m çapları 36-51,9 cm arasındakiler “orta ağaçlık”
e : 1,30 m çapları 52 cm ve daha kalın çaplılar “kalın ağaçlık”
0 : Boş veya boşaltılmış orman alanı olarak tanımlanır.”
92
Şekil 4.16 Peyzaj tipleri tutarlılık analizi
92
93
“Meşcereler tepe kapalılığı bakımından dörde ayrılır ve sırasıyla B, 1, 2, 3 ile gösterilir.
Tepe kapalılığı: %1-10 kapalılıktaki meşcereler, ağaç türü sembolünün önüne konulan
“B” harfi ile (boşluklu kapalı meşcereler), %11-40 kapalılıktaki meşcereler, gelişme çağı sembollerinin sonuna konulan “1” rakamı ile (gevşek kapalı meşcereler), %41-70 kapalılıktaki meşcereler, gelişme çağı sembollerinin sonuna konulan “2” rakamı ile (orta kapalı meşcereler), %71-100 kapalılıktaki meşcereler, gelişme çağı sembollerinin sonuna konulan “3” rakamı ile (tam kapalı meşcereler) olarak tanımlanır (Anonim 2017).”
Bu bağlamda değer atanmayan (ağaçsız sahalar, ziraat kullanımları vb.) ile %10 kapalılığa sahip orman sahaları, %11-40 kapalılığa sahip ormanlar düşük vejetasyon alanları olarak değerlendirilmiştir. Düşük vejetasyon alanları açıklık oranını vermektedir (Ode vd. 2008). Bu bağlamda her bir peyzaj tipi için açıklık değeri hesaplanmıştır (Çizelge 4.7). Orman alanları peyzaj tipinde açıklık değeri en yüksektir.
Bu durum orman alanlarının ilçede daha fazla oranda olmasıyla yakından ilişkilidir.
Ayrıca tam kapalı meşcerelerin oranının düşük olduğu anlaşılmaktadır (Şekil 4.17).
Çizelge 4.7 Peyzaj tiplerinin görsel ölçek değerleri Görsel ölçek- Visual scale
Peyzaj tipi Açıklık %
Yerleşim alanları 0,55
Maden Sahaları 0,08
Tarım Alanları 15,91
Orman Alanları 31,42
Diğer Doğal Alanlar 14,91
Su yapıları 1,85
Korunan alanlar 15,24
İmgelenebilirlik – Imageability
Yerel halkın Nallıhan’a özgü olarak yorumladığı doğal alanlar ile anıt ağaçlar Nallıhan’ın imgeleri olarak belirlenmiş ve yoğunluk analizi yapılarak değerlendirmeler yapılmıştır (Ode vd. 2008). Yerel halkın Nallıhan’a özgü olarak yorumladığı alanlar;
Asarlık tepeler, Davutoğlan Kuş Cenneti, Hoşebe Mesire yeri, Uyuzsuyu Şelalesi, Soğukkuyu Şelalesi, Kabaardıç Tabiat Anıtı “point” olarak belirtilmiştir. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğünden elde edilen Anıt ağaç verileri sayısallaştırılmıştır. Yerel halk imgeleri ile anıt ağaçlar birleştirilmiş
94
ve ARC GIS 10.4 yazılımında Kernel Density aracı kullanılarak yoğunluk haritası oluşturulmuştur. Bu doğrultuda Asarlık Tepeler, Uyuzsuyu Şelalesi ve Anıt ağaçların yoğun olarak bulunduğu Uluhan, Hacıhasanlar, Beycik Mevkii imgeler açısından daha yoğundur. Her bir peyzaj tipine doğrudan bir değer ataması yapılmayacaktır (Şekil 4.18).
Tarihsellik- Historicity
Tarihsellik; tarihsel süreklilik, zenginlik, farklı zaman katmanları, kültürel öğelerin miktarı ve çeşitliliği ile tanımlanmaktadır (Tveit vd. 2006). Ekolojik ve görsel kavramların çakışma noktası kümelenme indeksi (Aggregation Indeks= AI) olarak seçilmiştir (Ode vd. 2008). AI, en yüksek kümelenme seviyesine sahip bir sınıfın, mümkün olan en fazla kenarları paylaşan piksellerden oluştuğunu varsaymaktadır.
Pikselleri hiçbir kenarı paylaşmayan (tamamen ayrıştırılmış) bir sınıf, en düşük kümelenme seviyesine sahiptir. Bir sınıfın mekansal modelini belirli bir süreçle ilişkilendirmek için nicel bir temel sağlar. AI bir oran değişkeni olduğundan, harita birimleri hesaplamayı etkilemez. Aynı veya farklı peyzajlardan gelen sınıflar arasında, hatta farklı çözünürlükler altında aynı peyzajdan aynı sınıflar arasında karşılaştırılabilir.
Ek olarak, AI ölçümü, mekansal kalıpları tipik olarak sınıfa özgü süreçlerle ilişkilendirmek için nicel bir temel sağlar (He vd. 2000).
Bu doğrultuda CORINE 1990 ile CORINE 2018 arazi örtüsü verileri kullanılarak oluşturulan peyzaj tiplerindeki değişim AI kullanılarak karşılaştırılmıştır. Vektör veri olarak hazırlanan peyzaj tipleri haritası raster formuna getirilerek AI değerleri FRAGSTAT 3.4 programında hesaplanmıştır. AI değerlerine ek olarak sınıf düzeyinde peyzaj tiplerinin oranı (PLAND) ve peyzaj şekil indeksi (LSI) de hesaplanmıştır. Bu metrikler 1900-2018 yılları arasındaki değişimin yorumlanmasını kolaylaştıracaktır.
Doğal kaynakların farklı zamanlarda koruma statüsü alması nedeniyle korunan alanlar peyzaj tipi bu analiz kapsamında değerlendirilmemiştir.
95
Şekil 4.17 Peyzaj tipleri görsel ölçek analizi
95
96
Şekil 4.18 Peyzaj tipleri imgelenebilirlik
96
97
Peyzaj tiplerinin oransal dağılımına bakıldığında yıllar içinde yerleşim alanları, maden sahalarında küçük oranlarda artış görülmektedir. En büyük artış orman alanlarında gerçekleşmiştir. Tarım alanları ve diğer doğal alanlarda ise azalma meydana gelmiştir.
Peyzaj şekil indeksi (LSI) bir bütün olarak peyzajın-çevre alan oranını ölçmektedir.
Peyzaj şekli daha düzensiz hale geldikçe ve / veya ilgili yama türünün peyzaj içindeki kenar uzunluğu arttıkça LSI sınır olmaksızın artmaktadır (McGarigal ve Marks 2002).
LSI yerleşim alanları, maden sahaları tarım alanlarından artmış, orman alanları ve diğer doğal alanlarda ise azalmıştır. Bu durum orman alanları ve diğer doğal alanlarda parçalılığı göstermektedir (Oğuz ve Zengin 2012).
AI değerinde sınıf tipi maksimum ayrıştırıldığında değer 0’ a eşittir, sınıf tipi maksimum düzeyde, tek, kompakt bir yapıda olduğunda 100’e eşit olmaktadır. Bu bağlamda AI değerinin en yüksek olduğu peyzaj tipi, orman alanlarıdır. Yıllara göre değişim incelendiğinde bu oranın daha fazla arttığı görülmektedir (Çizelge 4.8).
Çizelge 4.8 Tarihsellik analiz sonuçları
Tarihsellik
Peyzaj tipi 1990 2018
PLAND LSI AI PLAND LSI AI
Yerleşim alanları 0,477 5,625 68,103 0,592 6,111 68,275 Maden Sahaları 0,015 1,500 70,000 0,088 2,214 78,205 Tarım Alanları 18,761 16,601 83,999 17,182 17,636 82,112 Orman Alanları 50,302 15,163 91,169 62,676 11,482 94,160 Diğer Doğal Alanlar 28,021 19,838 84,218 16,962 14,393 85,566
Su yapıları 2,422 9,746 74,622 2,497 9,794 74,554
Doğallık- Naturalness
Bir sürecin yapay etki olmadan geliştiği seviyeyi doğaldan yapay olana göre sıralayan doğal bir duruma yakınlık olarak tanımlanmaktadır (Fry vd. 2009). Görsel olarak ekolojik duyudan ayrı olarak algılanan doğal duruma yakınlıktır.
Doğal bir ekosistem insan etkisinin hiç olmadığı bir ekosistem olacaktır. Ancak yönetim algılanan doğallığı zorunlu olarak azaltmaktadır. Korunan alanların yönetimi ekolojik bütünlüğü korumak ve doğallığı arttırmayı amaçlamaktadır (Fry vd. 2009; Machado 2004). Sonuçta doğallık göstergesinde yönetimin yoğunluğu ve bakış açısı önem kazanmaktadır.
98
Bu bağlamda Nallıhan peyzaj tiplerinin doğallık dereceleri doğal alanların varlığı temel alınarak oluşturulmuştur. Orman fonksiyonları verisi kullanılarak Nallıhan doğal, yarı doğal ve yapay olarak sınıflandırılmıştır (Şekil 4.19). “Orman ekosistemlerinin kendi doğal ortamları içinde, bu ekosistemleri oluşturan canlı ve cansız, mikro ve makro elemanlar arasındaki karşılıklı ilişki ve etkileşim süreci orman fonksiyonu olarak tanımlanmıştır (Anonim 2017). Uluslararası süreçlerle uyumlu olarak ana orman fonksiyonları ekonomik, ekolojik ve sosyokültürel olarak üçe ayrılır. Bu ana fonksiyonlar altında on adet genel orman fonksiyonu belirlenir. Bu fonksiyonlar; Orman ürünleri üretim fonksiyonu, Doğayı koruma fonksiyonu, Erozyonu önleme fonksiyonu, İklim koruma fonksiyonu, Hidrolojik fonksiyon, Toplum sağlığı fonksiyonu, Estetik fonksiyon, Ekoturizm ve rekreasyon fonksiyonu, Ulusal savunma fonksiyonu, Bilimsel fonksiyon olarak ayrılmıştır (Anonim 2017).” Doğal alanların belirlenmesinde orman ürünleri üretim fonksiyonu ve sosyo-kültürel fonksiyonları yapay alanlar (insan etkisi olan alanlar), ekolojik özelliklerinden dolayı koruma alanı ilan edilen yerler (Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları, Milli Parklar vb.) insan elinin hiç değmediği (yönetim olarak) alanlar doğal alanlar (doğal yaşlı ormanlar, toprak koruma) olarak belirlenmiştir.
Bu doğrultuda her bir peyzaj tipi için doğallık değerleri atanmıştır (Çizelge 4.9).
Çizelge 4.9 Nallıhan doğal alanların varlığı
Peyzaj tipi Doğal alanların varlığı (%)
Yerleşim alanları 0,05
Maden Sahaları 0
Tarım Alanları 1.37
Orman Alanları 26,43
Diğer Doğal Alanlar 3,20
Su yapıları 1,14
Korunan alanlar 5,85
4.2.3 Görsel göstergelerin Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile değerlendirilmesi Çalışma kapsamında Nallıhan ilçesinde CORINE 2018 arazi örtüsüne göre belirlenen peyzaj tiplerinin ekolojik tabanlı estetik değerinin belirlenebilmesi için görsel gösterge metrikleri kullanılmıştır. Ancak değerlendirmeler arasındaki birim farklılıkları ve tüm metriklerin her peyzaj tipine uygulanamaması gerekçesiyle uzmanlar tarafından yapılan analizler ve puanlamalar AHP ile değerlendirmiştir (Çizelge 4.10).
99
Şekil 4.19 Peyzaj tipleri doğallık analizi
99
100 Çizelge 4.10 Değerlendirme sonuçlarına ilişkin matrisler
Kriterler Y.A M.S O.A. S.Y D.D.A T.A. K.A
Yerleşim alanları 1 0,5 9 9 9 7 9
Maden sahaları 2 1 9 9 9 9 9
Orman alanları 0,11 0,11 1 1 1 5 1
Su yapıları 0,11 0,11 1 1 1 2 1
Diğer doğal alanlar 0,11 0,11 1 1 1 5 2
Tarım alanları 0,14 0,11 0,2 0,5 0,2 1 3
Korunan alanlar 0,11 0,11 1 1 0,5 0,33 1
Toplam 3,58 2,05 22,2 22,5 21,7 29,33 26
Kriterler Y:A M.S O.A S.Y D.D.A T.A K.A Öncelikler
vektörü Yerleşim alanları 0,279329609 0,243902439 0,405405405 0,400000000 0,414746544 0,238663484 0,346154 0,330341247 Maden sahaları 0,558659218 0,487804878 0,405405405 0,400000000 0,414746544 0,306853051 0,346154 0,428911516 Orman alanları 0,030726257 0,053658537 0,045045045 0,044444444 0,046082949 0,170473917 0,038462 0,065071858 Su yapıları 0,030726257 0,053658537 0,045045045 0,044444444 0,046082949 0,068189567 0,038462 0,048024467 Diğer doğal alanlar 0,030726257 0,053658537 0,045045045 0,044444444 0,046082949 0,170473917 0,076923 0,065071858 Tarım alanları 0,039106145 0,053658537 0,009009009 0,022222222 0,00921659 0,034094783 0,115385 0,027884548 Korunan alanlar 0,030726257 0,053658537 0,045045045 0,044444444 0,023041475 0,011251279 0,038462 0,034694506
1 1 1 1 1 1 1 1
Tüm Öncelikler
Matrisi
D max CI CR
Yerleşim alanları 2,655753042 8,039423072 7,805667304 0,134277884 0,10172567
Maden sahaları 3,256319143 7,59205342
Orman alanları 0,435803232 6,6972612
Su yapıları 0,352149589 7,332712133
Diğer doğal alanlar 0,470497738 7,230433403
Tarım alanları 0,275437084 9,877767658
Korunan alanlar 0,273046465 7,870020239
100
101
Peyzaj tipleri değerlendirme kriterleri, görsel göstergeler ise değerlendirme faktörleri olarak belirlenmiştir.
Her bir uzmanın yaptığı puanlamanın değerlendirilmesi Microsoft Excel kullanılarak gerçekleştirilmiştir ve yöntem adımlarında (Ayçin 2019) kaynağından faydalanılmıştır.
Adım: İkili karşılaştırma matrisindeki her bir öğe için, sütunlarda yer alan değerler toplanmıştır.
1. Adım: Matrisin her bir sütunundaki eleman, kendi yer aldığı sütunun toplamına bölünerek matris normalize edilmiştir.
2. Adım: Normalize edilen matirisin her bir satırının ortalaması alınarak “Öncelikler vektörü” elde edilmiştir.
3. Adım: Öncelikler vektörü, başlangıçta oluşturulmuş olan ikili karşılaştırma matrisi ile çarpılarak “tüm öncelikler matrisi” elde edilmiştir.
4. Adım: Tutarlılık endeksi (CI) aşağıdaki eşitlikten yararlanılarak hesaplanmıştır.
Buradaki max tüm öncelikler matrisinin her bir elemanının, öncelikler vektörü elemanlarına bölünerek elde edilmesiyle oluşan yeni matrisin elemanlarının toplamına eşittir.
Eşitlik;
CI=
5. Adım: Son olarak ise tutarlılık oranı CR, aşağıdaki eşitlik yardımıyla hesaplanmıştır.
Tutarlılık oranının 0,1’den küçük olmasına dikkat edilmiştir. RI rastgele indeks değeri olarak karar alternatifi sayısına göre peyzaj tiplerinde 1,32 değerlendirme faktörleri için 1,24 olarak alınmıştır.
Eşitlik;
CR=
(n-1)
(max-n)
RI CI
102
Her bir uzmanın değerlendirmeleri işlem adımları takip edilerek hesaplanmıştır. Ancak AHP modellerinde çok sayıda ikili karşılaştırma matrislerinin olması tutarsızlıkları meydana getirmektedir. Bu çalışma kapsamında tutarsızlıkların en aza indirilmesi için CR oranı 0,1 ve 0,2’nin altında olan uzman değerlendirmelerinin geometrik ortalamaları alınmıştır. Böylece her bir peyzaj tipi ve peyzaj tiplerinde etkili olan görsel göstergelerin ağırlıkları hesaplanmıştır.
İkili karşılaştırma matrislerinin değerlendirmelerinin sonucu her bir peyzaj tipi için önemli olan değerlendirme faktörünün karar verilmesi aşamasında işlemler sırasıyla gerçekleştirilmiştir. Kriterler ve değerlendirme faktörlerinin tüm karşılaştırmaları hesaplandıktan sonra karar alternatiflerinin sıralanması aşamasına geçilmiştir. Bunun için her değerlendirme faktörünün (görsel göstergeler) yerleşim alanları, maden sahaları, orman alanları, su yapıları, diğer doğal alanlar, tarım alanları ve korunan alanlar kriterlerine göre hesaplanan öncelik değerleri birinci aşamada (peyzaj tiplerinin karşılaştırılması) elde edilen öncelik vektörleri ile çarpılarak değerlendirme faktörlerinin (görsel göstergelerin) skorları hesaplanmıştır (Çizelge 4.10).
Bu doğrultuda uzman değerlendirmelerinin geometrik ortalamaları sonucunda, Nallıhan ilçesinin öncelikli peyzaj tipi korunan alanlar olarak belirlenmiştir. İkinci sırada ise diğer doğal alanlar yer almaktadır. Tarım ve orman alanlarının uzmanlara göre aynı derece önemli olduğu görülmektedir (Çizelge 4.11).
Çizelge 4.11 Nallıhan peyzaj tiplerinin AHP’ye göre öncelikleri Peyzaj tipleri Öncelik değerleri (geometrik ortalama)
Yerleşim alanları 0,058213956
Maden Sahaları 0,064171375
Orman Alanları 0,094593787
Su yapıları 0,085455905
Diğer doğal alanlar 0,108399469
Tarım alanları 0,096295955
Korunan alanlar 0,185502404
103
Çizelge 4.12 AHP’ye göre peyzaj tipleri için öncelikli görsel göstergeler
Yerleşim alanları ve maden sahaları peyzaj tipleri için öncelikli olan görsel gösterge uzmanlar tarafından karmaşıklık olarak belirlenmiştir. Orman alanları, diğer doğal alanlar, tarım alanları ve korunan alanlar için doğallık, su yapıları için de görsel ölçeğin daha öncelikli olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Çizelge 4.12).
Bu değerlendirmeler doğrultusunda Nallıhan peyzaj tipleri için öncelikli görsel göstergelerin sıralaması yapılmıştır. En öncelikli görsel gösterge doğallık olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.13).
Çizelge 4.13 AHP’ye göre görsel göstergelerin öncelik sıralaması
Alternatif skorları Sıralama
Karmaşıklık 0,069371383 4
Tutarlılık 0,053017264 6
Görsel Ölçek 0,0824835 3
İmgelenebilirlik 0,064525339 5
Tarihsellik 0,120282296 2
Doğallık 0,23937034 1
AHP ile elde edilen görsel göstergelerin alternatif skorları, 3E modelinde (ekolojik, estetik, ekonomik) ekolojik değerin katsayısı olarak kullanılmıştır.
Görsel
göstergeler Y.A. M.S O.A. S.Y D.D.A T.A. K.A
Karmaşıklık 0,4020773 0,342000 0,049100 0,03359 0,0329 0,050752 0,043412 Tutarlılık 0,1650121 0,152000 0,053800 0,0644 0,06983 0,086739 0,038408 Görsel Ölçek 0,1210892 0,15000 0,084700 0,20266 0,10167 0,140746 0,085806 İmgelenebilirlik 0,1558192 0,13000 0,058600 0,10162 0,10141 0,084001 0,074342 Tarihsellik 0,0646293 0,076000 0,229700 0,19355 0,19797 0,162939 0,195227 Doğallık 0,0306219 0,048000 0,470900 0,11182 0,45593 0,317818 0,541011
104