Fransa’daki Türk Toplumu

Fransa ile ticari, siyasi, askerî iliĢkilerimiz 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman zamanında baĢlamıĢtır. Fransa‟da Türk dilinin öğretimi ise ilk defa Fransız devlet adamı Colbert tarafından baĢlatılır. Colbert‟in kurduğu bu kurumda Osmanlı tebaası arasından dokuz yaĢında alınan çocuklar tercüman olarak yetiĢtiriliyor, bunun yanı sıra diplomatlık mesleği de öğretilen bu çocuklar Türk Fransız iliĢkilerini yürüten kiĢiler olarak biliniyordu. Colbert‟in baĢlattığı bu kuruma Osmanlı toplumunda Dil Oğlanları Okulu deniyordu. Fransa‟daki Türk toplumu 1960‟lı yıllarda Avrupa ülkelerinde oluĢan iĢ gücü talebiyle meydana gelmiĢtir. Fransa ile Türkiye arasında ilk resmi iĢgücü gönderimi 1965‟de yapılmıĢtır. Buna rağmen Fransa‟ya gerçek anlamda Türk iĢçi göçü 1970‟li yılların baĢında

baĢlamıĢ ve 1980‟li yıllara kadar devam etmiĢtir. Ġleriki yıllarda eĢ ve çocukların birleĢimi ile bu ülkedeki Türk nüfusu artıĢ göstermiĢ, bununla birlikte ikinci ve üçüncü kuĢağın yetiĢmesi sonucu Türk toplumu hem genç ve dinamik bir yapıya kavuĢmuĢ hem de farklı sosyal ve ekonomik sahalarda Türkler görülmeye baĢlanmıĢtır. Akıncı (2007), 1968 ile 1972 yılları arasında Türklerin sayısının neredeyse yedi kat artarak 50.860‟a ulaĢtığını, 1982 sayımında bu sayının da ikiye katlandığını ve 123.540 olduğunu ifade etmiĢtir. 2000 sayımında bu ülkedeki Türklerin resmi sayısı olarak 262.652 gösterilmiĢ, bu rakam 2004 yılında 326.000‟e ulaĢmıĢtır. Ancak gayri resmî olarak bu sayının 400.000 ile 500.000 arasında olduğunu savunanlar mevcuttur. Gerçek rakamların ortaya çıkmasındaki en büyük güçlük birçok Türk‟ün Fransız vatandaĢlığına geçmiĢ olmasıdır. R. Kartaryano‟ya göre (2003) Türklerin %47‟si Fransız vatandaĢlığına geçmiĢtir (Aktaran, Akıncı, 2007). Nurlu (2011), Fransa‟da yaĢayan Türklerin sayısının yaklaĢık 508.000 olduğunu, ayrıca bu ülkede 84.000 civarında da çift uyruklu yurttaĢımızın bulunduğunu ifade eder.

Akıncı (2007), Mart 2005 tarihinde Paris eğitim müĢavirliği tarafından yapılmıĢ öğrenci sayılarıyla ilgili istatistiğe göre okul öncesi eğitimden üniversiteye kadar Türk kökenli toplam 71.321 öğrenci bulunduğunu bildirmiĢ ve bu rakamlar doğrultusunda Türk öğrencilerinin %50‟sinden fazlasının Türkçe derslerinden faydalanamadıkları yorumunu yapmıĢtır. AĢağıdaki tabloda 2001-2002 öğretim yılında okula devam eden çocukların devam ettikleri okullara göre dağılımı verilmektedir:

Tablo 31. 2001-2002 Öğretim Yılında Okula Devam Eden Çocukların Devam Ettikleri Okullara Göre Dağılımları

Okul çeĢitleri Toplam öğrenci sayısı

Okul öncesi eğitim 19.433

Ġlkokul 28.348

Özel eğitim(ilk ve orta öğretim) 2.633

Ortaokul 14.425

Genel ve teknik lise 2.804

Meslek lisesi 3.856

Yüksekokullara hazırlık 42

Yüksek teknisyenlik 327

Yükseköğretim (sayı belirtilmemiĢ)

Toplam 73.791

Söz konusu durumun daha iyi analiz edilebilmesi ve doğru değerlendirilmesi için Nurlu (2011)‟nun paylaĢtığı 1984 yılından 2001 yılına kadar Türkçe ve Türk kültürü derslerini alan öğrencilerin sayılarını gösteren tabloyu hatırlamak önemlidir:

Tablo 32. 1984-2001 Yılları Arası Türkçe ve Türk Kültürü Derslerini Alan Öğrenci Sayısı

Eğitim öğretim yılı Öğrenci sayısı

1984/1985 14.783

1990/1991 16.500

1997/1998 13.934

1999/2000 12.883

2000/2001 11.464

Nurlu. (2011). Fransa‟da Türkçe Öğretimi.

Bu tabloda da görüldüğü gibi 2000-2001 eğitim öğretim yılında yalnızca 11.464 ilkokul öğrencisi Türkçe ve Türk kültürü dersi almıĢ ve söz konusu öğretim yılında Akıncı (2007)‟nın makalesinde ilkokulda okuyan öğrenci sayısı 28.348 olarak görülmekteydi. Bu durum Akıncı (2007)‟nın, Türk çocuklarının %50‟den fazlasının Türkçe dersi alamadığı iddiasını doğrulamaktadır. Ayrıca Nurlu (2011)‟nun tablosunda dikkat çeken diğer bir ayrıntı, Türkçe ve Türk kültürü dersi alan öğrenci sayısının yıllara göre genelde bir düĢüĢ eğilimi gösteriyor olmasıdır.

Fransa‟da yaĢayan Türk toplumu, kendilerinden ve Fransız idari uygulamalarından kaynaklanan birtakım eğitim sorunları yaĢamaktadırlar. Nurlu (2011), Fransa‟da yaĢayan Türk çocuk/gençleri arasında üniversiteye devam eden öğrenci oranının %5 olduğunu, zorunlu eğitim sürecinde olanların oranının ise %77 olduğunu belirtir. Ayrıca bu ülkede yaĢayan Türklerin karĢı karĢıya oldukları en önemli eğitim sorunlarından birinin, Türk çocuklarının Fransız öğretmenler tarafından kısa süreli mesleki eğitime yönlendirilmeleri olduğunu ifade eder. Yanı sıra Türk velilerin, çocuklarının eğitimi konusunda oldukça ilgisiz olmalarının da buradaki Türk çocuk/gençlerin yaĢadıkları önemli bir eğitim sorunu olduğunu belirtir.

“Türkçe ve Türk kültürü dersleri 1978‟den bu yana Fransız okullarında veya Türk toplumunca kurulan dernekler bünyesinde, ilkokul birinci sınıf öğrencileri hariç istekleri çerçevesinde okul müfredatı dıĢında, okul saatleri içinde ve dıĢında verilmektedir.” (Nurlu, 2011, s.28). Ortaokul üçüncü sınıf ile lise bir ve üçüncü sınıflarda ise Türkçe, seçmeli

yabancı dil dersi olarak öğrencilerin tercihi doğrultusunda verilmektedir. Dersin açılması ve öğretmen görevlendirilebilmesi için en az on beĢ öğrencinin bu dersi seçmesi gerekmektedir. Ancak çoğu zaman bu sayı yakalanamadığı için ders açılamamaktadır. Çünkü aileler çocuklarının çoğu zaman yabancı dil olarak Türkçe yerine Ġngilizce, Almanca ve Ġspanyolca gibi dilleri seçmesi yönünde telkinde bulunmaktadır. Fransa‟da Türkçe ve Türk kültürü dersinin açılması konusunda karĢılaĢılan diğer bir sorun, bu ülkede yaĢayan Türklerin dağınık hâlde bulunmalarıdır.

Görüldüğü gibi yurt dıĢındaki Türk toplumu baĢta dil ve eğitim alanlarında olmak üzere birçok konuda sorunlar yaĢamaktadır. YaĢanılan bu problemler göçmen vatandaĢlarımızla birlikte bulundukları ülkeyi ve Türkiye‟yi ilgilendiren sonuçlar doğurmaktadır. Bu bölümde Türklerin yurt dıĢında yoğun olarak yaĢadığı ülke olan Almanya ile birlikte yine yoğun Türk nüfusuna sahip olan Avusturya, Belçika, Fransa gibi ülkeler içerisindeki Türk toplumu genel özellikleri ile ele alınıp incelenmiĢ ve göçmen yurttaĢlarımız hakkında genel bir kanaat oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır.