Etkinlik Çalışma Kâğıtları

Araştırmanın amacı doğrultusunda araştırmacı tarafından bilim sözde-bilim ayrımı bağlamını esas alan ve argümantasyon temelli bir öğretim etkinliği olan yarışan teorilere göre tasarlanmış beş etkinlik için çalışma kâğıdı hazırlanmıştır. Ayrıca katılımcıların argümantasyon yaklaşımını anlamaları ve sürece adapte olabilmeleri için asıl uygulamadan önce bir hafta süreyle yapılan giriş etkinliğinde de etkinlik çalışma kâğıtları kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan etkinlik çalışma kâğıtları ve bu kâğıtların araştırma sürecinde kullanıldığı haftalar aşağıda tablo olarak sunulmuştur:

117

Tablo 3.15.

Etkinlik Çalışma Kâğıtları ve Uygulama Zamanları

Uygulama Haftası Etkinlik Çalışma Kâğıdı

1. Hafta Bebek Bakıcısı

2. Hafta Tedavi Tercihi

3. Hafta Aşılasak mı Aşılamasak mı?

4. Hafta Su Arayışı

5. Hafta Enerji Üreteci

6. Hafta 360 Milyon Yıllık Çekiç

Tablo 3.15 incelendiğinde araştırma sürecinde biri pilot uygulamada ve beşi asıl uygulamada olmak üzere toplam altı etkinlik çalışma kâğıdının kullanıldığı görülmektedir. Etkinlik çalışma kâğıtların içeriklerine ilişkin ayrıntılı bilgiler aşağıda sunulmuştur.

Bebek Bakıcısı : Bu etkinlikte öğrencilerin argümantasyon sürecini anlamaları, tartışmaya katılmaları ve argümantasyonla ilgili kurallara adapte olmaları hedeflenmiştir. Etkinlik çalışma kâğıdında çalışan bir annenin üç çocuğu için bakıcıya ihtiyaç duyduğu anlatılmış ve dört bakıcı seçeneği olduğu ifade edilmiştir. Her bir adayın kişisel bilgileri, çocuklarla ilişkileri, bakıcılık deneyimleri, bakıcılık sürecinde çocuklar dışında ilgilenebilecekleri faktörler ile bir problem durumunda ortaya koyabilecekleri tavırları açıklanmıştır. Etkinlik çalışma kâğıdında sunulan bu bilgilerin ardından öğrencilerden bakıcı tercihinde bulunmaları ve bu tercihin nedenlerini açıklamaları istenmiştir. Öğrenciler öncelikle bireysel olarak verilen etkinlik çalışma kâğıtlarını okumuşlar ve verilerden yararlanarak iddialarını oluşturmuşlardır. Tercihlerini nedenlere dayandıran öğrenciler, genellikle verilen senaryoya dayalı olarak iddialarını gerekçelendirmişlerdir. Kişisel yaşamlarından örnekler vererek iddialarına destekleyiciler oluşturan öğrencilerin büyük kısmı niteleyici ögesini kullanmakta zorluk çekmişler ve bu ögenin kullanımı ile ilgili bilgilendirmeye ihtiyaç duyduklarını ifade etmişlerdir. Öte yandan neredeyse hiçbir öğrenci çürütücü ögesini kullanmamış ve etkinliğin sonunda bu ögenin kullanımı ile ilgili bir dizi örnek verilmiştir. Bireysel tartışmalar sonlandırıldıktan sonra küçük grup tartışmalarına geçilmiş ve öğrencilerin ilk aşamada oluşturdukları iddiaları, diğer argümantasyon ögeleri ile birlikte arkadaşlarına sunabilmeleri için fırsat verilmiştir. Bu tartışmalarda çeşitli fikir alışverişleri, meydan okumalar, karşıt görüşler, bunalımlar ve ortaklaşmalar gibi dönemler yaşayan öğrenciler genellikle grup olarak ortak karar oluşturarak tartışmayı sonlandırmışlardır. “Bebek Bakıcısı” etkinliğine ait etkinlik çalışma kâğıdı Ek 6’da verilmiştir.

118

Tedavi Tercihi : Bu etkinlikte kanser hastası olduğunu öğrenen bir bireyin tedavi için yaptığı araştırmalar sonucu ulaştığı iki farklı tedavi yöntemi olduğu ifade edilmiştir. Çevresindeki insanlardan tedavi için öneri isteyen hastanın iki farklı kişiden iki farklı öneri aldığı vurgulanmıştır. Ahmet isimli şahıs kanser hastalığının tedavisinde kemoterapinin tercih edilmesi gerektiğini dile getirerek bu tedavi yönteminin olumsuz yönleri de olmasına karşın etkililiğinin tıp çevrelerince kabul edildiğini ve sağlık sigortalarının bu tedaviyi karşıladığını vurgulamıştır. Buna karşın Mehmet isimli şahıs ise homeopati yönteminin seçilmesi önerisinde bulunmuştur. Mehmet homeopati yönteminde hastalığa neden olan maddelerin ya da hasta dokuların su ile defalarca seyreltilerek vücuda verildiğini dile getirmiştir. Ayrıca bu tedavinin alternatif bir uygulama olduğunu, tıp çevrelerinde kabul görmediğini ve sağlık sigortalarının da bu tedavinin masraflarını karşılamadığını açıklamıştır. Öğrencilerden kendilerini hastanın yerine koymaları ve her iki görüşü dikkatlice okuduktan sonra bir tercihte bulunmaları istenmiştir. Öğrencilerin bireysel olarak argümanlarını oluşturduktan sonra gruplarına geçmeleri sağlanmış ve grup içi tartışmayı argümantasyon ögeleri etrafında tartışabilmeleri ve giriş etkinliğinde görülen eksikliğin de üstesinden gelinebilmesi için etkinlik çalışma kâğıtlarında tartışmayı yönlendirici birtakım ifadelere yer verilmiştir. Araştırmacı tarafından hazırlanan “Tedavi Tercihi” etkinliğine çalışma kâğıdı Ek 7’de verilmiştir.

Aşılasak mı Aşılamasak mı? : Bu etkinlikte yeni bebek sahibi olan bir annenin bebeğine yapması gereken aşılar olduğu konusunda doktoru tarafından bilgilendirildiği ve annenin aşılanmaya ilişkin farklı görüşler duyduğu ifade edilmiştir. Etkinlik çalışma kâğıdında aşı taraftarı ve aşılanma karşıtı iki görüşün bulunduğu bir gazeteden alıntılara yer verilmiştir. Bu görüşlerin ilkinde bir tıp doktoru aşının etki mekanizmasını mikroorganizmalar ve bağışıklık sistemi üzerinden aktarmış ve aşı programları sonucu salgın birçok hastalığın önlendiğini dile getirirken aşılanmanın yapılmaması durumunda bu salgınların yeniden başlayabileceğini vurgulamıştır. İkinci görüşte ise çocuğuna aşı yapmayı reddeden bir savcının aşının içindeki cıva maddesinin otizme yol açtığı iddiasına yer verilmiştir. Savcı yaptığı araştırmalarda sadece cıvanın değil alüminyumun bulunduğu aşıların da benzer etkilere sahip olduğunu dillendirmiş ve üstelik aşı programında yer alan birçok aşının önlediği iddia edilen hastalığın ölümcül olmadığını bu nedenle de aşılanmanın riskli olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca savcı, aşılanma tercihinin bireysel bir karar olduğunu ve bu nedenle aşı yaptırmak istemediğini ifade etmiştir. Etkinlik çalışma kağıdında yer alan yukarıdaki senaryoya göre öğrencilerden empati yapmaları ve bahsi geçen annenin yerinde

119

olmaları durumunda hangi kararı verecekleri sorgulanmıştır. Öğrencilerin bireysel olarak argümanlarını oluşturmalarının ardından küçük grup tartışmalarında oluşturdukları iddiaları, gerekçeleri ile birlikte sunmalarına imkân sağlanmıştır. Farklı iddiaların oluşturulmasını takiben bir tartışma ortamı ile beraber grup olarak retorik argümanlar gündeme getirilerek ortak bir karara varılması için girişimlerde bulunulmuştur. Araştırmacı tarafından hazırlanan “Aşılasak mı aşılamasak mı?” etkinliğine çalışma kâğıdı Ek 8’de verilmiştir.

Su Arayışı : Bu etkinlikte hiçbir teknolojik alet kullanmadan, sadece bir çubuk yardımı ile yer altındaki suların yerlerini tespit edebilen bir kişinin iddialarına yer verilmiştir. Senaryoya göre iddia sahibi su kaynağına yaklaştığında elindeki çubuğun sağa sola dönerek hareketlendiğini ifade etmiştir. Sadece ahşap çubuklarla değil metal çubuklarla da su bulabildiğini iddia eden bu kişi çalışma prensibini ise su ile benzer enerji dalgalarına sahip olmanın suyun bulunması için bir ölçüt olmasından ileri geldiğini öne sürerek açıklamıştır. İddia sahibi bakır tellerin makara biçiminde çubuğa sarılmasının ve su arayan kişinin kan grubunun 0 Rh (-) olmasının suyun bulunmasında daha iyi sonuç verdiğini de ifade etmiştir. Öte yandan bu kişi çubuğun yalnızca suyu bulmada değil suyun derinliğinin, içilebilirliğinin ve sıcaklığının tespitinde de işe yaradığını vurgulamıştır. Öğrencilerden bu senaryoyu dikkatlice okumaları istenmiştir. Daha sonra öğrencilerden sıra dışı iddiaları değerlendiren bir bilim kurulunun üyesi olduğunu düşünmeleri ve senaryoda yer alan iddianın bilimselliğine karar vermeleri istenmiştir. Kararlarını oluştururken yararlandıkları verilerle beraber gerekçelerini de ortaya koymaları istenerek sonuçta bir argüman oluşturmaları sağlanmıştır. Bireysel cevaplama bölümünden sonra öğrencilerden gruplarına geçmeleri istenmiş ve oluşturdukları argümanları gruplarında sunmaları, grup içinde gündeme gelen iddialara yönelik varsa karşıt iddialar üretmeleri istenmiştir. Grup tartışmalarının sonucunda verilerden yola çıkarak ortak bir iddia oluşturulması ve bu iddiaya yönelik gerekçeler ile birlikte diğer argüman ögelerini kullanmaları sağlanmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan “Su Arayışı” etkinliğine çalışma kâğıdı Ek 9’da verilmiştir.

Enerji Üreteci : Bu etkinlikte artan enerji ihtiyacına çözüm için araştırma laboratuvarlarında tasarlandığı iddia edilen bir makine bağlama alınmıştır. Senaryoya göre mühendisler başlangıçta çok düşük bir enerji kullanarak makineyi çalıştıracaklarını ve ilk enerji ile birlikte makinenin durmaksızın hareket etmesini hedeflemektedirler. Üretilen bu enerji de, enerjinin dönüşümü gereğince başka enerji biçimlerine dönüştürülerek insanlığın ihtiyaç duyduğu enerji sorunun çözümünü de beraberinde getirecektir. Öğrencilerden bu

120

senaryoda yer alan iddialara göre makinenin enerji üretip üretemeyeceğine ilişkin iddia üretmeleri istenmiştir. Bu sürecin ardından küçük grup tartışmalarına geçilerek her öğrencinin iddiasını grup içinde dile getirilmesi sağlanmış, farklı fikirlerle iddiaların yeniden gözden geçirilmesi ve varsa güçlendirecek desteklerin kullanılmasına ortam hazırlanmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan “Enerji Üreteci” etkinliğine çalışma kâğıdı Ek 10’da verilmiştir.

360 Milyon Yıllık Çekiç : Bu etkinlikte bir kum taşı içinde bulunduğu iddia edilen bir çekiç ve bu çekice ilişkin yaş tayininin sonuçları ele alınmıştır. Gazetede çıkan bir habere göre isimleri ve kurumları verilen bir dizi bilim insanı, bulunan çekicin etrafındaki kum taşının yaşının 360 – 460 milyon yıl arasında olduğunu tespit etmişler ve bilim dünyasının bu durumu açıklayamadığı dile getirilmiştir. İnsanlığın ortaya çıkışı ile çekicin etrafındaki kum taşı arasındaki çelişki gündeme getirilerek bu duruma bilim insanlarının açıklama getirip getiremeyeceği sorgulanmıştır. Katılımcılardan bilim insanlarının böyle bir duruma açıklama getirip getiremeyeceği sorulmuş ve nedenleri ile birlikte iddialarını tartışmaları istenmiştir. Bu sürecin ardından küçük grup tartışmalarına geçilerek her öğrencinin iddiasını grup içinde dile getirilmesi sağlanmış, farklı fikirlerle iddiaların yeniden gözden geçirilmesi ve varsa güçlendirecek desteklerin kullanılmasına ortam hazırlanmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan “360 Milyon Yıllık Çekiç” etkinliğine çalışma kâğıdı Ek 11’de verilmiştir.

Etkinlik çalışma kâğıtlarında yarışan teoriler tekniğine uygun hazırlanmış senaryoların ardından öğrencilerin argümanlara ilişkin bileşenleri etkin bir biçimde kullanmasını sağlayabilecek sorular sorularak öğrenciler yönlendirilmeye çalışılmıştır. Bu bölümde sorulara verilen yanıtlar da araştırmanın başka bir veri kaynağını oluşturmuştur.