Etkin bir okul öncesi çevre programının özellikleri

olduğu gerçektir. Bu durumun yerine getirilmesi ise birçok unsura bağlıdır ve bu unsurlardan biri çocuklara uygulanan eğitim programıdır. Bu programın çocukların gelişim özelliklerini dikkate alması ve esnek yapıda olması ulaşılacak amaçları gerçekleştirme konusunda anahtar niteliğindedir. Öğretmenlerin çocuklara uyguladıkları programın dayandığı temel ilkeleri bilmeleri etkili bir program ortaya koyma adına önemlidir (Oluk, 2008; Evren, 2008, akt. Önder ve Özkan, 2013, s. 109).

Okul öncesi dönem çocukları için başarılı bir program hazırlamanın anahtarı, çocuğun gelişim seviyesine uygun etkinliklerin belirlenmesinde yatmaktadır. Kayaların üzerine tırmanmak, bir kurbağa gibi sıçramak, kertenkele gibi sürünmek, kuş gibi uçmaya çalışmak, ağaçların gövdelerine sarılmak, toprağa dokunmak, suyun sesini dinlemek; bütün bunlar çocuğun doğa ile ilişkisine ve çocuğun gelişimine katkı sağlar. Ayrıca doğanın çocuğunun gelişimine katkıları mevcuttur. Bu doğrultuda bir çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimini bütün olarak desteklemek isteyen bir öğretmen, doğa eğitimine ağırlık vermeli ve çocuk merkezli bir eğitim programını benimsemelidir (Ayvaz ve diğ., 1999, s. 55).

Ayvaz ve diğerleri (1999) özellikle ilk yıllarda küçük çocuklara verilecek çevre eğitimi programlarının çocuklara sağlayacağı bazı imkânlardan bahsetmektedirler. Bu imkânları aşağıdaki gibi belirtmek mümkündür.

 Birinci elden çevre tecrübesi kazanılması ve çevreyle kişisel ilişkinin keşfedilmesi.  Grup çalışması, drama, rol alma gibi sosyal etkileşim tecrübesi.

 Çevre ile ilgili konularda çalışarak topluma ait birey olma duygusunun geliştirilmesi.

 Çevreye ait korku ve duyguların analizi, tartışması, diğer grup ve kültürlerdeki durumun farkına varılması.

 Çevre sorunlarına küresel bir bakışın kazanılması.

 Kişilerin yerel ve kültürel olarak sorumluluklarını bilmesi, çevre kalitesinin oluşumunu fark etmelerini sağlamak.

 Çocukların çevre ile ilgili yayınları anlamalarının sağlaması.

 Toplumun diğer kesimlerinin de ihtiyaç ve haklarının olduğunun kavranılması (s. 10).

Wilson (1996) ise okul öncesi dönem çocuklarına çevre eğitimi verilirken, çevre eğitimi programını yapılandırırken göz önüne alınması gereken bazı noktalara dikkat edilmesi noktasında önerilerde bulunmaktadır. Bu maddeleri şu şekilde belirtmek mümkündür.

 Çevre eğitimine küçük, basit ve çocukların ilgilerini çekebilecek deneyimlerle başlamak gerekir.

 Çocukların sık sık açık havada olumlu deneyimler edinmesine olanak tanınmalıdır.  Öğretmen merkezli bir eğitim yerine yaparak yaşayarak öğrenmeyi amaçlayan öğrenci merkezli bir eğitimi tercih edilmelidir.

 Doğal dünyanın ilgi çekici ve eğlenceli bir alan olabileceğini ve birçok aktivite yapılabileceğini çocuklara göstermek gereklidir.

 Doğal çevreye karşı saygılı, sevecen ve korumacı olunması noktasında iyi bir model olun ve çocukları bu tarz davranışlar göstermesi konusunda destekleyin (s. 3-4).

Ayvaz ve diğerleri (1999) küçük çocuklar için çevre eğitimi programı hazırlanırken NAEYC’ nin yayınladığı bazı yönlendirici kuralları, çocukların gelişimlerine yardımcı olacağı için aşağıdaki gibi aktarmışlardır.

Okul öncesi dönem çevre eğitimi programları yardımıyla,

 Çocukların ihtiyaçlarını karşılayan fiziksel, duyuşsal, sosyal, bilişsel öğrenmelerini teşvik eden bütünleyici tecrübeler yaşatın.

 Çocuklara yetişkinlerle, diğer çocuklarla ve çeşitli malzemelerle etkileşime girerek birlikte aktif keşfetme, merak ve karşılıklı iletişim becerilerini destekleyin.

 Çocuklara çeşitli malzemelerle somut öğrenme faaliyetlerinde bulunmalarını ve büyüklerin hayat tecrübelerinden çocuklara uygun olanlarını anlatmalarını sağlayın.

 Çocukların problem çözme becerilerini geliştirin ve genellikle, birden fazla cevap olduğunu kabul edin. Açık uçlu sorular sorun ve her çocuğu sürece dâhil edin.

 Çocuklara, kasların kullanmaları, sanat ve müzik yoluyla estetik ifade ve değerlendirmelerde bulunmaları konusunda fırsatlar sağlayın.

 Çocuklara, kendilerini çevreleyen dünyayı anlamlarını sağlayacak olan tabiata karşı merak ve arzularını, onları öğrenme faaliyetlerine sokacak şekilde planlayın (s. 56).

Etkili bir çevre eğitimi Programınında olması gereken bazı temel özellikler bulunmaktadır. 2013 Minik Tema Eğitim Programında etkin bir çevre eğitimi programının özellikleri aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

 “Eğitim verilen grup iyi tanınmalıdır.

 Küresel düşünüp yerel hareket etmek gereklidir.  Çevre eğitimi sadece fen konularıyla ilgili olmamalıdır.  Uzman olmaya gerek yoktur.

 Çevre eğitimi, örgün eğitimde farklı şekillerde yer alabilir.

 Öğretmen merkezli ve geleneksel eğitim metodu kullanılmamalıdır.  Açık havada, yerinde eğitim yapılmalıdır.

 Doğal çevre ve yapay çevrenin insanların sürdürülebilir bir çevre için gerekli tutumlarını hangi yönlerde etkilediği, teknolojinin doğal ve insan çevresini nasıl kontrol ettiği ve yeni teknolojilerin kullanılmasının etik soruları çevre eğitimi içinde tartışılmalıdır (Braus ve Wood, 1993).

 Çocukları doğal ve yapay çevredeki gerçek problemlerin olduğu yerlere götürmek ve gerçek deneyimler edinmelerini sağlamak sadece programı zenginleştirmez.

 İyi bir çevre eğitimi programı çocukların hem yaratıcı hem de eleştirel bir şekilde düşünme yeteneklerinin geliştirilmesine yardım etmelidir.

 Çevre eğitimi değerlerle çok uygun bir şekilde ilişkilidir.

 Bir çevre eğitimi programı, çocukların ve yakın çevresindekilerin yaşam kalitesinin artması için onları güçlendirir ve yardımcı olur.

 Çocuklara verilecek eğitim ailenin çocuk yetiştirme tutumlarından, okuldaki eğitim programından, öğretmen tutumlarından ve çevre düzenlenmesinden etkilenir” (Minik Tema Eğitim Programı, 2013, s. 9-11).

Çevre Eğitiminde Okul Aile İşbirliği

Bu başlık üç ana tema şeklinde irdelenmiştir. Bu temaları Eğitimde Aile Katılımı, Okul Öncesi Eğitimde Aile Katılımı ve Çevre Eğitiminde Aile Katılımı ve Önemi şeklinde ifade etmek mümkündür. İlgili temalara ait kavramsal ve kuramsal çerçeve ele alındığı sırayla aşağıda sunulmuştur.