Tasarým Ýhtiyacýnýn tespit ve proje kararýnýn alýnmasý Tasarým firma içinde mi yapýlacak? Piyasadaki tasarýmcýlarý / tasarým danýþmanlýk firmalarýný bul En az 3 tasarýmcý / tasarým danýþmanlýk firmasý belirle Proje hakkýda genel
bilgi ver (Taslak Tasarým Ýþ Tanýmý) Çalýþacak tasarýmcý / tasarým danýmanlýk firmasýný belirle Firmada tasarýmcý var mý? Tasarýmcý istihdam et Tasarým Ýþ Tanýmýný oluþtur Tasarým Ýþ Tanýmýný netleþtir Tasarým Ýþ Tanýmý onaylandý mý? A Endüstriyel Tasarým Uzmaný
Ýhtiyacýnýn Karþýlanmasý Tasarým Ýþ Tanýmýnýn oluþturulmasý ve onaylanmasý Evet Hayýr Evet Hayýr Hayýr Ön teklif al Sözleþme imzala Evet Proje ekibini kur
36
Kaynak: Er, H.A., Er, Ö. ve S. Baþer (2003). Endüstriyel Tasarým Kýlavuzu, Ýstanbul Sanayi Odasý,
ÝSO Yayýn No 2003-10, Ýstanbul, (ISBN 975-512-777-1).
B Tasarýmýn imalata hazýrlanmasý Ýmalat çizimlerini hazýrla Revizyon gerekli mi? C Prototip
gerekli mi? Prototiplerihazýrla
Ýmalata geçilebilirmi? Ýmalata geçiþ Tasarým Geliþtirme Hayýr Hayýr Hayýr Evet Evet Evet Evet Hayýr Prototip imalat için yeterli mi?
Son A Evet Konsept araþtýrmasý Ürün konseptlerinin yaratýlmasý ve firmaya sunulmasý Konsept kabul
edildi mi? yaratýlmalý mý?Yeni konsept
Kabul edilen konseptler üzerinde deðiþiklik gerekli mi? Konseptin tasarým ekibi tarafýndan detaylandýrýlarak geliþtirilmesi Evet Hayýr Müþteri kullanýcý testi gerekli mi?
Hayýr 3 boyutlu model / prototip imal et Müþteri / kullanýcý testini yap C Evet Evet Evet B Nihai tasarým kararý verildi mi? Hayýr Evet Proje sonlandýrýlmalý mý? Projeyi sonlandýr Hayýr Hayýr Evet Hayýr Ürün Konseptlerinin
Oluþturulmasý Projeyi sonlandýr
Test sonuçlarý olumlu mu?
4.1. Tasarým Proje Baþlangýcý
Firmada ürün tasarýmýna yönelik ihtiyacýn oluþmasý ve tasarým proje baþlangýç kararýnýn alýnmasý aþamasýdýr. Projeyi firma üst yönetiminin (iç) veya müþterinin (dýþ) talepleri tetikleyebilir. Bunlarýn arkasýnda rakiplerin yeni ürünleri, mevcut ürünlerin yetersizliði, müþterilerin doðrudan istekleri ya da olasý yeni pazar fýrsatlarý olabilir. Bir endüstriyel tasarým projesinin baþlatýlmasýna niçin gerek duyulduðu sorusunun yanýtý ürün geliþtirme projelerinin gerekçeleriyle büyük ölçüde örtüþür.
Bir kez endüstriyel tasarým projesi baþlatma kararý alýndýktan sonra, firmanýn, öncelikle endüstriyel tasarým ihtiyacýnýn nasýl karþýlanacaðýný belirlemesi gereklidir. Endüstriyel tasarým uzman ihtiyacý firma bünyesindeki tasarým birimi ile veya firma dýþýndan tasarýmcýlarla karþýlanabilir. Firma hedefleri ve ihtiyaçlarý çerçevesinde, projeye uygun tasarým ekiplerinin firma içinde ya da dýþýnda oluþturulmasý, bunlarýn iþbirliði ya da rekabet içinde çalýþtýrýlmalarý kararlarýnýn alýnmasý gerekmektedir.
4.1.1. Endüstriyel Tasarým Uzman Ýhtiyacýnýn Karþýlanmasý
Eðer firmada bir tasarým birimi yoksa ve endüstriyel tasarým iþlevinin firma bünyesinde yerine getirilmesi öngörülüyorsa, bu durumda tasarýmcý istihdam edilmesi gerekir. Firma uzun dönemli tasarým ihtiyaçlarýný da göz önüne alarak ya da tasarýmcýlardan beklediði niteliklere karar vermeli
Tasarým ihtiyacýnýn tespiti ve proje karanýnýn alýnmasý Tasarým firma içinde mi yapýlacak?
ve kendi personel politikalarý çerçevesinde tasarýmcý istihdam etmelidir. Türkiyede endüstriyel tasarýmcýlara ulaþmak için Endüstriyel Tasarýmcýlar Meslek Kuruluþu (ETMK) gibi kuruluþlara ve tasarým eðitimi veren okullara baþvurulabilir.
Eðer endüstriyel tasarým uzmanlýk ihtiyacý firma dýþýndan karþýlanacaksa proje için en uygun tasarýmcý ya da tasarým danýþmanlýk firmalarýnýn belirlenmesi gerekir. Bunun için, ulaþýlabilen tasarýmcý veya tasarým danýþmanlýk firmalarýndan öncelikle:
Tasarýmcý istihdam et Firmada tasarýmcý var mý? Hayýr
Verdikleri tasarým hizmetlerinin kapsamý, Ýlgili personelin sayýsý ve niteliklerine dair bilgi,
Daha önce çalýþtýklarý müþteri ve projelerin listesi (referanslarý), Broþür ve firmaya iliþkin diðer basýlý malzeme ve
38
Talep edilen bilgileri ulaþtýran tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmalarý arasýnda yapýlacak ön deðerlendirme sonrasýnda, teklif almak üzere en az 3 adet aday belirlenmelidir. Firma, belirlediði aday tasarýmcýlar veya tasarým, danýþmanlýk firmalarýndan bir ön teklif alabilmek için onlara proje hakkýnda genel bir bilgi vermelidir. Bu bilgi endüstriyel tasarým projesinin içerik ve kapsamýný ve proje için ihtiyaç duyulan hizmet ve bilgi birikimini tarif eder ve aþaðýdaki sorularýn yanýtlarýný içerir:
1. Tasarým projesi niçin baþlatýldý ve ticari hedefleri nelerdir? 2. Proje konusu ve kapsamý nedir?
3. Proje ne zaman baþlayýp ne zaman bitecek?
4. Projeye ayrýlan tahmini bütçe nedir? (Firma dýþýndan bir tasarýmcýnýn hizmet vermesi durumunda, tasarým hizmetinin ücretini de içerecek þekilde).
Firma açýsýndan tasarým projesinin içeriðini tarif eden bu bilgi ayný zamanda, daha sonraki adýmlarda netleþtirilecek Tasarým Ýþ Tanýmýnýn da ilk taslaðýný oluþturur. (Tasarým Ýþ Tanýmý ile ilgili detaylý bilgi bölüm 3.2.dedir.) Belirlenen tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmalarýndan bu taslak Tasarým Ýþ Tanýmýna dayanarak bir teklif hazýrlamalarý istenir. Bu aþamada, tasarýmcý ister firma içinde ister firma dýþýnda olsun, proje ön bilgisini içeren taslak Tasarým Ýþ Tanýmýný firmanýn imalat ve pazarlama yeteneklerini de göz önünde tutarak deðerlendirir. Diðer bir deyiþle bu aþama, projenin tasarýmcý tarafýndan anlaþýlmasý ve tanýmlanmasý sürecidir. Tasarýmcý projenin kapsamý, iþ-zaman planý gibi konularý deðerlendirerek, firma yönetimine görüþlerini bildirir.
Tasarým hizmetinin dýþarýdan alýndýðý durumlarda, tasarýmcý veya tasarým danýþmanlýk firmasý tarafýndan
bir ön-teklif hazýrlanýr ve firmaya sunulur. Bu ön-teklif, tasarým probleminin nasýl anlaþýldýðýný, problemin çözümü için ön görülen hizmetleri ve proje aþamalarýný içeren bir iþ programýný ve ücretlendirmeyi de içerecek bir bütçe planýný içerir. Bu aþamada firma, yapýlan teklifleri deðerlendirerek hizmet alacaðý tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmasýný seçer. Bu seçim yapýlýrken tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmalarý aþaðýda sýralanan ölçütler acýsýndan deðerlendirilmelidir:
Tasarým firma içinde mi yapýlacak? Piyasadaki tasarýmcýlarý/tasarým danýþmanlýk firmalarý bul Bilgi talep et En az 3 tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmasý belirle Proje hakkýnda genel
bilgi ver (Taslak Tasarým Ýþ Tanýmý) Ön teklif al Piyasadaki tasarýmcýlarý/tasarým danýþmanlýk firmasý belirle Sözleþme imzala Hayýr
Verilen ön-teklifin firmanýn proje amaç ve beklentilerine uygunluðu (genel yaklaþým, ticari hedefler ve bütçe açýsýndan),
Tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmasýnýn profili (Kimler ve kaç kiþiler? Eðitim ve uzmanlýklarý nedir? Hangi alanlarda deneyim sahibi olduklarý?),
Ücretlendirme politikalarý (proje bazýnda sabit ücret, saat-gün/adam üzerinden ücretlendirme veya royalty - satýþlardan yüzde alma, vb.),
Sahip olunan tasarým teknolojileri(kullanýlan yazýlýmlar, model/maket atölyeleri, vb.), Daha önce yapýlan tasarým iþlerinin niteliði,
Tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmasýnýn bulunduðu yer/kent, iletiþim olanaklarý, -Varsa- alýnmýþ olan ödüller,
-Varsa- haklarýndaki tavsiyeler.
Yerli ya da yabancý tasarýmcý seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta da, firmanýn hangi pazarý hedefleyerek ürün geliþtirmek istediðidir. Örneðin, eðer firma iç pazarý hedefliyorsa yerli bir tasarýmcý veya tasarým danýþmanlýk firmalarýný; Almanya, Ýtalya gibi geliþmiþ pazarlarý hedefliyorsa o ülkelerin tüketici ihtiyaç ve tercihlerini daha yakýndan tanýyan o ülkelerde yerleþik yabancý tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmalarýný seçebilir. Yabancý ülkelerde yerleþik tasarýmcýlar/tasarým danýþmanlýk firmalarý ile çalýþmanýn maliyetinin yüksekliði dikkate alýndýðýnda, KOBÝ'ler açýsýndan tasarýmcý/firma seçiminin amaca en uygun þekilde yapýlmasý ve tasarýmcýyla çalýþma sürecinin iyi yönetilmesi gerekir.
Birlikte çalýþýlacak olan tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmasýnýn seçiminden sonra taraflar, yapacaklarý çalýþmanýn kapsamýný belirleyen bir sözleþme imzalarlar. Bu sözleþme; Proje konusu ve amacý (yani tasarýmcýnýn yükümlülüðü)
Projenin baþlangýç ve sonunun takvim üzerinde tespit edilmesi, Projenin aþamalandýrýlmasý ve çýktýlarýn tarif edilmesi,
Tasarým hizmetinin ücreti (ve diðer harcamalarýn detaylandýrýlmýþ kalemler olarak sunulmasý) ve ödeme planý,
Tasarým tescil haklarý ve proje gizlilik koþullarý gibi hukuki durumlarýn tarifi ve anlaþmazlýk durumunda yapýlacaklar gibi konularý kayda baðlayarak taraflar arasýndaki ticari iliþkinin koþullarýný belirler. Sözleþmenin imzalanmasý sonrasýnda tasarým sürecini gerçekleþtirecek proje ekibinin oluþturulmasý aþamasýna gelinir.
4.1.2. Proje Yönetimi ve Tasarým Proje Ekibinin Oluþturulmasý
Her endüstriyel tasarým çalýþmasý baþlý baþýna bir projedir ve proje yönetimi kurallarýna göre yürütülmelidir. Ýlk olarak firma yönetiminden yetkili bir temsilci proje yöneticisi olarak saptanmalýdýr. Projenin baþarýya ulaþabilmesi için diðer ön þartlardan birisi de uygun proje ekibinin kurulmasýdýr. Tasarým proje ekibi, bir endüstriyel tasarým projesinin yürütülmesini baþýndan sonuna kadar
40
üstlenen tasarýmcýlar ve ilgili konularda diðer uzman kiþilerden oluþan ve bir amaç etrafýnda birleþik hareket eden bir gruptur. Bir tasarým proje ekibinde:
Amaç ve hedefler belirlenmiþ olmalý ve ekip üyelerince paylaþýlmalýdýr;
Kurallar, yöntemler ve sorumluluklar (roller) açýkça tanýmlanmalýdýr; Süreç planlama ve kontrol odaklý olmalý, adýmlar ve sonuçlar paylaþýlmalýdýr.
Bütün bu unsurlar proje ekip üyelerini katýlýmcý ve dinamik bir çalýþma ortamý için teþvik eder. Tasarým hizmetinin firma dýþýndan saðlandýðý durumlarda proje yöneticisi tasarýmcýyla firma arasýndaki bütün iliþkilerin yönetiminden sorumlu olmalýdýr. Proje ekibi oluþturulduktan sonra daha önce taslak olarak hazýrlanan Tasarým Ýþ Tanýmýnýn hazýrlanýp netleþmesi süreci baþlar.
4.2.1 Tasarým Ýþ Tanýmýnýn Hazýrlanmasý
Genelde, bir tasarým projesinden ne beklenildiði proje baþlangýcýnda firma üst yönetimi tarafýndan tasarým proje ekibine bildirilir. Tasarým sürecinin yönlendirilmesinde ihtiyaç duyulan tüm bilgileri içermesi gereken bu bildirimin yazýlý olarak yapýlmasý tercih edilir. Bir Tasarým Ýþ Tanýmýnda:
Tasarlanacak üründen beklenen iþlev yani ürünün amacý; Firmanýn ticari beklentisi,
Hedef pazar(lar);
Olasý proje kýsýtlarý (üretim, standartlar vb.) ve
Proje kaynak-zaman planlamasý ve yönetimi belirlenmelidir.
4.2. Tasarým Ýþ Tanýmý
Tasarým Ýþ Tanýmýnýn (design brief) oluþturulmasý endüstriyel tasarým sürecini yönlendiren tüm hedeflerin saptanmasý ve belgelenmesi demektir. Tasarým Ýþ Tanýmý endüstriyel tasarýmcýya projenin gideceði yönü firmanýn üründen beklentisini açýklar, tarif eder. Bu nedenle yeni ürün tasarýmý projelerinin baþarýsý, baþlangýç aþamasýndaki Tasarým Ýþ Tanýmýnýn iyi hazýrlanmasý ve taraflarýn bu taným üzerinde tam olarak uzlaþmasý ile yakýndan ilgilidir.
Firmada tasarýmcý var mý?
Evet Proje ekibini kur
Tasarým Ýþ Tanýmýný oluþtur
Tasarým Ýþ Tanýmýný oluþtur Proje ekibini kur
Tasarým Ýþ Tanýmýný netleþtir
Tasarým Ýþ Tanýmýnýn ne kadar detaylý olacaðý projenin niteliðine göre deðiþecektir. Firmanýn mevcut ürünlerine veya pazardaki ürünlere göre önemli farklýlýk ve yenilik içermesi beklenen projelerde, Tasarým Ýþ Tanýmýnýn oluþturulmasý ve detaylandýrýlmasýnda esnek davranýlmalý ve tasarým proje ekibi de bu sürece dâhil edilmelidir. Tasarým hizmetinin dýþarýdan alýnmasý durumunda, teklif alma aþamasýnda verilmiþ olan taslak Tasarým Ýþ Tanýmýnda tasarýmcý/tasarým danýþmanlýk firmasý tarafýndan önerilen deðiþiklikler varsa bunlar da mutlaka dikkate alýnmalýdýr. Tasarým iþ Tanýmýnýn oluþturulmasý, henüz tasarlanmamýþ ve üretilmemiþ bir ürünün tarif edilmesine temel olmasý ve projenin tüm girdi ve hedefleri ile ortaya konulmasý acýsýndan çok önemli bir aþamadýr. Doðru hazýrlanan bir Tasarým Ýþ Tanýmý firma yönetimi de dâhil olmak üzere projede yer alan tüm taraflar için yol gösterici bir nitelik taþýr. Bu nedenle Tasarým Ýþ Tanýmýnýn oluþturulmasý aþamasýnda gereken zaman, emek ve özenin esirgenmemesi gerekir. Tasarým iþ tanýmý, proje kapsamýnda dikkate alýnmasý gereken tüm kýsýtlamalarý tarif etmeli, ancak belli bir tasarým çözümü, yaklaþýmý dayatmamalýdýr.
Tasarým Ýþ Tanýmý, proje sonucunda elde edilmesi hedeflenen çýktýlarý belirlemesi açýsýndan da önem taþýmaktadýr. Yani, sürecin sonunda nihai tasarým kararý Tasarým Ýþ Tanýmýna dayanarak verilir. Bu yüzden firmalar proje sonuçlarýný Tasarým Ýþ Tanýmý kapsamýnda yaptýklarý talepler doðrultusunda deðerlendirmeli, talep ettiklerinden azýný kabul etmemeli, fazlasýný ise beklememelidirler.
3.2.2. Tasarým Ýþ Tanýmýnýn Netleþtirilmesi
Bu aþamada taraflarýn üzerinde anlaþtýðý taslak aþaðýdaki kontrol listesinde yer alan unsurlar acýsýndan tek tek irdelenir ve netleþtirilir. Her projede aþaðýdaki unsurlarýn hepsi yer almayabilir veya ön aþamalarda bunlarýn bazýlarý hakkýnda bilgi edinmek çok zor olabilir. Ancak çoðu birbiriyle baðlantýlý olan bu unsurlarýn tasarým Ýþ Tanýmýnýn netleþtirilmesinde göz önünde tutulmasý ve son aþamada kontrol edilmesi faydalýdýr.
Tasarým Ýþ Tanýmý Kontrol Listesi Firma amaçlarý:
Projenin firma tarafýndan baþlatýlma nedeni
Projenin ticari amacý (kar veya pazar payýnýn artýrýlmasý, maliyet düþürme, yeni bir pazara giriþ, ihracat, markalaþma, vb.)
Pazar/Kullanýcý:
Ürünün kullaným þekli ve sýklýðý Ürünün kullaným yeri ve koþullarý
Ürünün müþterisi/satýn alýcýsý
Hedef pazarýn tanýmlanmasý (belirli segment, niþ, bölge, vb.) Varsa, ikincil pazarlarýn tanýmý
Ürünün pazara sunum ve daðýtým þekli
Ürünün pazardaki doðrudan ve dolaylý rakipleri
Hedeflenen ürün maliyeti ve satýþ fiyatý (fiyatlandýrma stratejisi)
Planlama/Yönetim:
Proje yöneticisi, koordinatörü ve yetkileri Tahmini proje bütçesi
Proje baþlangýç tarihi
Proje tamamlanma/teslim tarihi Pazara sunum tarihi
Proje paydaþlarý (müþteri firma temsilcileri kullanýcýlar, yan sanayi temsilcisi...), Ürünün piyasa ömrü
Ürün/Üretim:
Üründen beklenen temel iþlev Varsa, ürünün ikincil iþlevleri
Üründen beklenen performans (teknik, ergonomik) nitelikleri Üründen beklenen biçimsel, simgesel nitelikler ve stil özellikleri Üründen beklenen yenilik derecesi ve ölçütleri
Ürün bir serinin parçasý olacaksa diðer ürünlerle ortak kullanýlan parçalar Ürünün boyutlarý, aðýrlýðý, vb.
Varsa ürünün üzerinde yer alan ya da beraberinde bulunan aksesuarlar Uyulmasý gereken ulusal/uluslararasý standartlar
Hedeflenen üretim miktarý
Mevcut makine parký/üretim teknolojisi ve montaj yöntemi Proje kapsamýnda düþünülen imalat/teknoloji yatýrým olanaklarý Stok sistemi
Ön görülen ambalaj sistemi
Kalite sistemi ve kalite kontrol parametreleri
Bunlara ek olarak, sektöre, eðer varsa firmaya veya projeye özgü özel unsurlar da Tasarým Ýþ Tanýmýna dâhil edilmelidir.
42 Hayýr Tasarým Ýþ Tanýmýný oluþtur Tasarým Ýþ Tanýmýný netleþtir Tasarým Ýþ Tanýmý onaylandý mý?
4.2.3. Tasarým Ýþ Tanýmýnýn Onaylanmasý
Deðerlendirilme ve netleþtirmenin ardýndan, Tasarým Ýþ Tanýmý sonuçlandýrýlýr ve projede yer alacak tüm ilgili taraflarýn onayýna sunulur. Tasarým Ýþ Tanýmý konusunda firma yönetimi ile tasarýmcý veya tasarým ekibinin hemfikir olmasý projenin baþarýsý açýsýndan hayati bir önem taþýr. Üzerinde anlaþýlan Tasarým Ýþ Tanýmý yetkili taraflarca imzalanarak, dosyalanýr. Bu aþamadan sonra Tasarým Ýþ Tanýmý üzerinde yapýlan her deðiþiklik ilgili taraflarca (tasarýmcý, firma üst yönetimi, müþteri) yazýlý olarak onaylanmalý, çoðaltýlmalý ve dosyalanmalýdýr.
Tasarýmda daha sonra yapýlacak deðiþiklikler, proje amacý, kapsamý ve süreci açýsýndan Tasarým Ýþ Tanýmýnýn yeniden ve bütünüyle gözden geçirilmesini gerektirebilir. Sonradan yapýlan deðiþikliklerin tasarým projelerinin süresini ve maliyetini artýracaðý dikkate alýnmalýdýr. Tasarýmcýnýn firma dýþýndan hizmet verdiði durumlarda, Tasarým Ýþ Tanýmý aþamasýnýn sonunda tasarýmcý bir sonraki aþamaya geçerken sözleþmede belirlenen miktarda hak ediþ talep edebilir.
4.3. Ürün Konseptlerinin Oluþturulmasý
Tasarým Ýþ Tanýmýnýn yazýlýp onaylanmasýndan sonra, bir endüstriyel tasarým projesinin en önemli ikinci aþamasýna geçilir. Bu, kavramsal ürün önerilerinin ya da tasarýmcýlarýn ifade þekliyle ürün konseptlerinin oluþturulmasý aþamasýdýr. Konsept, tasarlanacak ürünün iþlev, kullaným, biçim ve çalýþma prensipleri acýsýndan yaklaþýk bir tarifidir. Ürün konseptlerinin oluþturulmasý tasarým sürecinin en kritik aþamasý, bir anlamda kalbidir. Bir ürünün müþteri/kullanýcý ihtiyaçlarýný ne derece karþýlayacaðý ve ticari açýdan ne kadar baþarýlý olacaðý ürün konseptinin kalitesi ile yakýndan ilgilidir. Bu nedenle endüstriyel tasarým projelerinin konsept oluþturma aþamasýna gereken özen gösterilmeli ve projenin baþarýsý açýsýndan bu aþama için ihtiyaç duyulan zaman, insan kaynaðý ve yatýrýmdan kaçýnýlmamalýdýr. Bir endüstriyel tasarým projesi, Tasarým Ýþ Tanýmýnda ön görülen nitelikleri karþýlayan ne kadar fazla sayýda ve ne kadar kaliteli ürün konsept seçeneði ile baþlarsa, baþarý þansý da o kadar yüksek olacaktýr.
Ürün konsept oluþturma sürecinin kendi içinde 4 temel aþamasý vardýr. Bunlar: Konsept Araþtýrmasý,
Yeni Fikir Üretme ve Ürün Konseptleri Yaratma, Konsept Deðerlendirme ve Eleme ile
Konsept Geliþtirme ve Karar Aþamalarýdýr.
Hayýr Tasarým Ýþ Tanýmýný netleþtir Tasarým Ýþ Tanýmý onaylandý mý? Evet Konsept araþtýrmasý
44
4.3.1. Konsept Araþtýrmasý
Tasarým Ýþ Tanýmýnýn belirlenmesi sonrasýnda, yeni ürün konseptlerinin oluþturulmasýna yönelik bir araþtýrma yapýlýr. Araþtýrma bulgularý bir sonraki aþamada yaratýlacak yeni ürün konseptleri için dayanak oluþturur. Yenilikçi, farklý ürün önerileri geliþtirebilmek için tasarýmcýlar tarafýndan aþaðýdaki alanlarda araþtýrmalar yapýlabilir: Kullaným süreci araþtýrmasý (ürünün farklý kullaným aþamalarýnýn analizi)
Müþteri/kullanýcý profili araþtýrmasý (gözlem, görüþme, anket çalýþmasý, deney, odak grubu çalýþmalarý)
Alternatif malzemeler ve üretim yöntemleri (firmada kullanýlmayan ancak ürüne deðer kazandýrabilecek malzeme ve üretim yöntemlerinin araþtýrýlmasý)
Yeni ve alternatif teknolojiler (farklý sektörlerde ya da ayný sektörde kullanýlan yeni teknolojiler) Rakip ürün analizleri ve sektördeki eðilimler (doðrudan rakip ürünler ve olasý rakip ürünlerin analizi).
Eðer kapsamlý bir konsept araþtýrmasý planlanýyorsa, bu endüstriyel tasarým proje bütçesi içinde bir harcama kalemi olarak yer almalý ve araþtýrma sonuçlarý firma yönetimine konseptlerin tartýþýlmasý sýrasýnda sunulmalýdýr.
4.3.2 Fikir Üretme ve Ürün Konseptleri Yaratma
Tasarým Ýþ Tanýmýna karþýlýk gelecek konseptler yaratmak bir endüstriyel tasarýmcýnýn temel görevidir. Ürün konseptlerine temel oluþturmak için öncelikle çok sayýda yeni fikir üretilir. Tasarýmcýlar fikir üretmek için bazý yöntemler kullanabilirler. Bunlarýn en yaygýn olanlarý; beyin fýrtýnalarý, persona yaratma, senaryolaþtýrma ve metafor yaratma gibi yöntemlerdir. Fikir üretmek her tasarýmcýnýn tek baþýna çalýþtýðý bir süreç olabildiði gibi, baþka disiplinlerden uzmanlarýn da yer aldýðý bir ekip çalýþmasý içinde de yapýlabilir. Bu tasarýmcýnýn veya tasarým ekibinin inisiyatifindedir.
Konsept araþtýrmasý Ürün konseptlerinin yaratýlmasý ve firmaya sunulmasý Konsept kabul edildi mi? Evet Ürün konseptlerin yaratýlmasý ve sunulmasý Tasarým Ýþ Tanýmý onaylandý mý? Konsept araþtýrmasý Hayýr Kabul edilen konseptler üzürinde deðiþiklik gerekli mi? Konsept kabul edildi mi? Evet Projeyi sonlandýr Yeni konsept yaratýlmalý mý? Hayýr
Fikirler, bir önceki konsept araþtýrma sürecinin sonuçlarý ve Tasarým Ýþ Tanýmý ölçütleri ýþýðýnda tasarýmcýlar tarafýndan ürün konseptlerine dönüþtürülür. Bu aþamada mümkün olduðunca çok sayýda fikir üretilip, bunlarýn ürün konseptleri olarak geliþtirilmesi amaçlanýr. Bu konseptler aslýnda Tasarým Ýþ Tanýmý metninde tarif edilen parametrelere uygun çözüm önerileridir. Bunlar detaylandýrýlmamýþ, mümkün olduðunca çok seçenek sunmaya ve olasýlýklarý deðerlendirmeye yönelik önerilerdir.
Ürün konseptleri yaratmak kadar bunlarý iki ve üç boyutlu olarak görselleþtirmek de endüstriyel tasarýmcýlarýn temel sorumluluklarý arasýndadýr. Çünkü önerilen konseptlerin baþta firma yönetimi olmak üzere tasarým projesinde yer alan herkesin anlayabileceði ve üzerinde tartýþabileceði þekilde, görülebilir hatta gerekirse ele alýnýp dokunulabilir hale getirilmesi gereklidir. Konsept yaratma sürecinin çýktýlarý, elle yapýlan eskizler, renklendirilmiþ perspektif çizimler, bilgisayarda yapýlan iki ya da üç boyutlu çizimler ve/veya üç boyutlu eskiz modeller (mokaplar Ýngilizce mock-up) olabilir. Çýktýlarda kullanýlacak çizim, model ya da sunum yöntemi mümkün olduðunca fazla sayýda çözüm önerisinin çabuk ve net bir þekilde ifade edilmesini saðlamayý amaçlamalýdýr. Bu süreç sonundaki çýktýlarýn, önerilen ürün konseptleri hakkýnda þu bilgileri içermesi beklenir: Ýþlevsel nitelik/kullaným
Biçim/renk/boyut/stil Kullanýcý iliþkisi
Çevre (satýþ noktasý, depolama, taþýma vb.) iliþkisi
4.3.3. Konsept Deðerlendirme/Eleme
Bu aþama, tasarým ekibi tarafýndan geliþtirilen ürün konsept önerilerinin firma yetkililerince tasarým iþ tanýmý ölçüt alýnarak deðerlendirilme aþamasýdýr. Tasarýmcý veya tasarým ekibi yarattýðý tüm konseptleri sunabileceði gibi, bunlarýn arasýndan seçtiði belli sayýda öneriyi de firmaya sunabilir. Bu aþamanýn sonunda:
Konseptlerden bir ya da birkaçý kabul edilerek tasarýmcý tarafýndan detaylandýrýlmalarý istenebilir. Konseptlerden biri ya da birkaçýnýn Tasarým Ýþ Tanýmý dikkate alýnarak yeniden ele alýnmalarý ve deðiþtirilerek veya bazý konseptlerin birleþtirilerek geliþtirilmeleri talep edilebilir. Konseptler Tasarým Ýþ Tanýmý açýsýndan uygun bulunmayabilir. Bu durumda ürün konseptlerinin