Ürün konseptlerinin oluþturulmasý

Tasarým Ýþ Tanýmý’nýn yazýlýp onaylanmasýndan sonra, bir endüstriyel tasarým projesinin en önemli ikinci aþamasýna geçilir. Bu, kavramsal ürün önerilerinin ya da tasarýmcýlarýn ifade þekliyle ürün konseptlerinin oluþturulmasý aþamasýdýr. Konsept, tasarlanacak ürünün iþlev, kullaným, biçim ve çalýþma prensipleri acýsýndan yaklaþýk bir tarifidir. Ürün konseptlerinin oluþturulmasý tasarým sürecinin en kritik aþamasý, bir anlamda kalbidir. Bir ürünün müþteri/kullanýcý ihtiyaçlarýný ne derece karþýlayacaðý ve ticari açýdan ne kadar baþarýlý olacaðý ürün konseptinin kalitesi ile yakýndan ilgilidir. Bu nedenle endüstriyel tasarým projelerinin konsept oluþturma aþamasýna gereken özen gösterilmeli ve projenin baþarýsý açýsýndan bu aþama için ihtiyaç duyulan zaman, insan kaynaðý ve yatýrýmdan kaçýnýlmamalýdýr. Bir endüstriyel tasarým projesi, Tasarým Ýþ Tanýmý’nda ön görülen nitelikleri karþýlayan ne kadar fazla sayýda ve ne kadar kaliteli ürün konsept seçeneði ile baþlarsa, baþarý þansý da o kadar yüksek olacaktýr.

Ürün konsept oluþturma sürecinin kendi içinde 4 temel aþamasý vardýr. Bunlar: • Konsept Araþtýrmasý,

• Yeni Fikir Üretme ve Ürün Konseptleri Yaratma, • Konsept Deðerlendirme ve Eleme ile

• Konsept Geliþtirme ve Karar Aþamalarýdýr.

Hayýr Tasarým Ýþ Tanýmý’ný netleþtir Tasarým Ýþ Tanýmý onaylandý mý? Evet Konsept araþtýrmasý

44

4.3.1. Konsept Araþtýrmasý

Tasarým Ýþ Tanýmý’nýn belirlenmesi sonrasýnda, yeni ürün konseptlerinin oluþturulmasýna yönelik bir araþtýrma yapýlýr. Araþtýrma bulgularý bir sonraki aþamada yaratýlacak yeni ürün konseptleri için dayanak oluþturur. Yenilikçi, farklý ürün önerileri geliþtirebilmek için tasarýmcýlar tarafýndan aþaðýdaki alanlarda araþtýrmalar yapýlabilir: • Kullaným süreci araþtýrmasý (ürünün farklý kullaným aþamalarýnýn analizi)

• Müþteri/kullanýcý profili araþtýrmasý (gözlem, görüþme, anket çalýþmasý, deney, odak grubu çalýþmalarý)

• Alternatif malzemeler ve üretim yöntemleri (firmada kullanýlmayan ancak ürüne deðer kazandýrabilecek malzeme ve üretim yöntemlerinin araþtýrýlmasý)

• Yeni ve alternatif teknolojiler (farklý sektörlerde ya da ayný sektörde kullanýlan yeni teknolojiler) • Rakip ürün analizleri ve sektördeki eðilimler (doðrudan rakip ürünler ve olasý rakip ürünlerin analizi).

Eðer kapsamlý bir konsept araþtýrmasý planlanýyorsa, bu endüstriyel tasarým proje bütçesi içinde bir harcama kalemi olarak yer almalý ve araþtýrma sonuçlarý firma yönetimine konseptlerin tartýþýlmasý sýrasýnda sunulmalýdýr.

4.3.2 Fikir Üretme ve Ürün Konseptleri Yaratma

Tasarým Ýþ Tanýmý’na karþýlýk gelecek konseptler yaratmak bir endüstriyel tasarýmcýnýn temel görevidir. Ürün konseptlerine temel oluþturmak için öncelikle çok sayýda yeni fikir üretilir. Tasarýmcýlar fikir üretmek için bazý yöntemler kullanabilirler. Bunlarýn en yaygýn olanlarý; beyin fýrtýnalarý, persona yaratma, senaryolaþtýrma ve metafor yaratma gibi yöntemlerdir. Fikir üretmek her tasarýmcýnýn tek baþýna çalýþtýðý bir süreç olabildiði gibi, baþka disiplinlerden uzmanlarýn da yer aldýðý bir ekip çalýþmasý içinde de yapýlabilir. Bu tasarýmcýnýn veya tasarým ekibinin inisiyatifindedir.

Konsept araþtýrmasý Ürün konseptlerinin yaratýlmasý ve firmaya sunulmasý Konsept kabul edildi mi? Evet Ürün konseptlerin yaratýlmasý ve sunulmasý Tasarým Ýþ Tanýmý onaylandý mý? Konsept araþtýrmasý Hayýr Kabul edilen konseptler üzürinde deðiþiklik gerekli mi? Konsept kabul edildi mi? Evet Projeyi sonlandýr Yeni konsept yaratýlmalý mý? Hayýr

Fikirler, bir önceki konsept araþtýrma sürecinin sonuçlarý ve Tasarým Ýþ Tanýmý ölçütleri ýþýðýnda tasarýmcýlar tarafýndan ürün konseptlerine dönüþtürülür. Bu aþamada mümkün olduðunca çok sayýda fikir üretilip, bunlarýn ürün konseptleri olarak geliþtirilmesi amaçlanýr. Bu konseptler aslýnda Tasarým Ýþ Tanýmý metninde tarif edilen parametrelere uygun çözüm önerileridir. Bunlar detaylandýrýlmamýþ, mümkün olduðunca çok seçenek sunmaya ve olasýlýklarý deðerlendirmeye yönelik önerilerdir.

Ürün konseptleri yaratmak kadar bunlarý iki ve üç boyutlu olarak görselleþtirmek de endüstriyel tasarýmcýlarýn temel sorumluluklarý arasýndadýr. Çünkü önerilen konseptlerin baþta firma yönetimi olmak üzere tasarým projesinde yer alan herkesin anlayabileceði ve üzerinde tartýþabileceði þekilde, görülebilir hatta gerekirse ele alýnýp dokunulabilir hale getirilmesi gereklidir. Konsept yaratma sürecinin çýktýlarý, elle yapýlan eskizler, renklendirilmiþ perspektif çizimler, bilgisayarda yapýlan iki ya da üç boyutlu çizimler ve/veya üç boyutlu eskiz modeller (mokaplar –Ýngilizce mock-up) olabilir. Çýktýlarda kullanýlacak çizim, model ya da sunum yöntemi mümkün olduðunca fazla sayýda çözüm önerisinin çabuk ve net bir þekilde ifade edilmesini saðlamayý amaçlamalýdýr. Bu süreç sonundaki çýktýlarýn, önerilen ürün konseptleri hakkýnda þu bilgileri içermesi beklenir: • Ýþlevsel nitelik/kullaným

• Biçim/renk/boyut/stil • Kullanýcý iliþkisi

• Çevre (satýþ noktasý, depolama, taþýma vb.) iliþkisi

4.3.3. Konsept Deðerlendirme/Eleme

Bu aþama, tasarým ekibi tarafýndan geliþtirilen ürün konsept önerilerinin firma yetkililerince tasarým iþ tanýmý ölçüt alýnarak deðerlendirilme aþamasýdýr. Tasarýmcý veya tasarým ekibi yarattýðý tüm konseptleri sunabileceði gibi, bunlarýn arasýndan seçtiði belli sayýda öneriyi de firmaya sunabilir. Bu aþamanýn sonunda:

•Konseptlerden bir ya da birkaçý kabul edilerek tasarýmcý tarafýndan detaylandýrýlmalarý istenebilir. •Konseptlerden biri ya da birkaçýnýn Tasarým Ýþ Tanýmý dikkate alýnarak yeniden ele alýnmalarý ve deðiþtirilerek veya bazý konseptlerin birleþtirilerek geliþtirilmeleri talep edilebilir. •Konseptler Tasarým Ýþ Tanýmý açýsýndan uygun bulunmayabilir. Bu durumda ürün konseptlerinin oluþturulmasý aþamasý baþtan alýnýr ya da proje sonlandýrýlýr.

Tasarýmcýnýn firma dýþýndan hizmet verdiði durumlarda, ürün konseptlerinin oluþturulmasý aþamasýnýn sonunda, sonuç ne olursa olsun tasarýmcý bir sonraki aþamaya geçerken sözleþmede belirlenen miktarda hak ediþ talep eder.

46

4.3.4. Ürün Konseptinin Detaylandýrýlarak Geliþtirilmesi ve Karar

Bu aþamada tasarým ekibi bir önceki aþamada verilen karar doðrultusunda ürün konsepti üzerinde çalýþmaya devam eder. Firmadaki mühendislik veya imalat yetkilileri ile tasarým ekibinin eþgüdümü ve iþbirliði önem kazanýr. Bu aþama sonundaki çýktýlar, ölçekli teknik çizimler ve 1/1 ölçekli modellerdir. Bunlarýn, bir önceki aþamanýn çýktýlarýna ek olarak, þu konularda da bilgi içermesi gerekir:

• Ürünün görsel, dokusal özellikleri ve detaylarý, • Ürünün boyutlarý,

• Ürünün kullanýcý açýsýndan analizi (ergonomisi), • Ürünün malzeme nitelikleri,

• Ürünün üretim teknolojisi, • Ürünün montajý,

• Ürünü oluþturan parçalar ve bunlarýn bir araya geliþleri, • Ürünün depolama, ambalajlama özellikleri.

Bu verileri içeren çizimleri kullanarak, gerekirse ürünün 1/1 ölçekli çalýþan bir modelinin yapýlmasý gerekebilir. Çünkü bu aþamada ölçekli model ve çizimler kullanýlarak potansiyel müþteri ve kullanýcýlarýn ürün hakkýndaki görüþleri alýnabilir, gerekirse kullanýcý testleri yapýlabilir. Teknik olarak geliþtirilecek ve sonuçta imalata girecek ürünün kararý, yani nihai tasarým kararý, bu aþamanýn sonunda firma yönetimi tarafýndan alýnýr. Tasarým Ýþ Tanýmý’nda belirlenen nitelikler, ürün konseptinin seçilip, nihai tasarým kararýnýn alýnmasýnda temel deðerlendirme ölçütünü oluþturur. Nihai tasarým kararý alýnýrken, pazarlama ve imalat temsilcileri ile beraber endüstriyel tasarýmcýnýn görüþü de dikkate alýnmalýdýr.

Projeyi sonlandýr Konseptinin tasarým ekibi tarafýndan detaylandýrýlarak geliþtirilmesi Müþteri/kullanýcý testi gerekli mi?

3 boyutlu model/prototip imal et Müþteri/kullanýcý testini yap Nihai tasarým kararý verildi mi? Proje sonlandýrýlmalý mý? Hayýr Hayýr Hayýr Evet Test sonuçlarý olumlu mu? Evet Hayýr