Gözde Pekcan Feyza Zeytinli Barış Küçüksu Aykut Koyuncuoğlu
3. Çalışmanın Önem
3.2. Edebi Akımlar Çerçevesinde Oluşturulan Kriter Listes
1. Hümanizm: İnsan Sevgisi, Koşulsuz Kabul, Ruh-Beden Bütünlüğü, Sonuç Çıkarma.
2. Klasisizm: Aşırı Kuralcılık, Kültür Aktarımı, Ezber, Üst Düzey Zihinsel Eğitim, Klasik Metin Öğretimi, Antik Dönem.
3. Romantizm: Milli Duygular, Çatışmalar, Hayaller, Duygular, Yüzeysel Bilgiler, Toplumla İletişim. 4. Realizm: Faydacılık, Gerçeği Arama, Gözlem, Maddecilik.
5. Natüralizm: Bilimsellik, Analitik Düşünme, Soya Çekim, Deney ve Gözlem. 6. Parnasizm: Şiirde Müzik, Şiirde Ritim.
7. Sembolizm: Şiirde Karamsarlık, Şiirde Sezgisellik, Şiirde İmge.
8. Empresyonizm: Şiirde İzlenimcilik, Şiirde Tasvir, Şiirde İçsel Gerçeklik. 9. Ekspresyonizm: Şiirde Karşı Çıkış, Şiirde Eleştiri.
10. Kübizm: Şiirde Bayağı Gerçekler.
11. Fütürizm: Şiirde Yazım ve Noktalamaya Tepki, Makineleşmek. 12. Dadaizm: Şiirde Anlamsız Söz Dizimleri, Kuralsız Şiir.
13. Letirzm: Şiirde Savaşlara Tepki, Dünya Barışı.
14. Sürrealizm: Freudien Ögeler, Bilinç Altı, Geçmişe Özlem, Zaman. 15. Egzistansiyalizm: Varlık, Özgürlük, Yabancılaşma.
16. Postmodernizm: İroni, Şüphecilik, Metinler Arasılık, Bilinç Akışı. 3.3. Bulgular
8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı Kazanım ve Alt Kazanımlarında Edebi Akımlar
KAZANIM ALT KAZANIM KATEGORİ KOD
Akıcı Okuma
T.8.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur Klasisizm Kurallar
Akıcı Okuma
T.8.3.2. Metni türün özelliklerine uygun biçimde okur. Öğrencilerin seviyelerine uygun, edebî değeri olan şiirleri ve kısa yazıları türünün özelliğine göre okumaları ve ezberlemeleri sağlanır
Klasisizm Ezber
Akıcı Okuma
T.8.3.3. Farklı yazı karakterleri ile yazılmış yazıları okur. Realizm Gerçeği Arama
Akıcı Okuma
T.8.3.4. Okuma stratejilerini kullanır. Göz atarak, özetleyerek, not alarak, tartışarak
ve eleştirerek okuma gibi yöntem ve teknikleri kullanmaları sağlanır. Natüralizm Bilimsellik- Analitik Düşünme
Söz Varlığı T.8.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder.
Hümanizm Sonuç Çıkarma
Söz Varlığı a) Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük,
atasözleri ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır. Realizm
Gerçeği Arama
Söz Varlığı b) Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.
Realizm Faydacılık
Söz Varlığı T.8.3.6. Deyim, atasözü ve özdeyişlerin metne katkısını belirler. Realizm Faydacılık
Söz Varlığı T.8.3.7. Metindeki söz sanatlarını tespit eder. Benzetme (teşbih), kişileştirme (teşhis), konuşturma (intak) ve karşıtlık(tezat), abartma (mübalağa) söz sanatlarının belirlenmesi sağlanır.
Sembolizm İmgeli Anlatım
Söz Varlığı T.8.3.8. Metindeki anlatım bozukluklarını belirler. Dil bilgisi yönünden anlatım bozuklukları üzerinde durulur.
Klasisizm Kurallar
Söz Varlığı T.8.3.9. Fiilimsilerin cümledeki işlevlerini kavrar. Fiilimsilerin türleri fark ettirilir. Ekler ezberletilmez.
Realizm Gerçeği Arama
Söz Varlığı T.8.3.10. Geçiş ve bağlantı ifadelerinin metnin anlamına olan katkısını değerlendirir. Oysaki başka bir deyişle, özellikle, kısaca, böylece, ilk olarak ve son olarak ifadeleri üzerinde durulur.
Natüralizm Bilimsellik- Analitik Düşünme
Söz Varlığı T.8.3.11. Metindeki anlatım biçimlerini belirler. Realizm Gerçeklik
Anlama T.8.3.12. Görsel ve başlıktan hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. Natüralizm Analitik Düşünme
Anlama T.8.3.13. Okuduklarını özetler. Hümanizm Sonuç Çıkarma
114
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
kurulur.
Anlama T.8.3.15. Metinle ilgili sorular sorar. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.16. Metnin konusunu belirler. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.17. Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.18. Metindeki yardımcı fikirleri belirler. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.19. Metnin içeriğine uygun başlık/başlıklar belirler. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.20. Okuduğu metinlerdeki hikâye unsurlarını belirler. Olay örgüsü, mekân,
zaman, şahıs ve varlık kadrosu, anlatıcı üzerinde durulur. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.21. Metnin içeriğini yorumlar. Hümanizm Sonuç Çıkarma
Anlama a) Yazarın olaylara bakış açısının tespit edilmesi sağlanır. Realizm Gerçeği Arama
Anlama b) Metindeki öznel ve nesnel yaklaşımların tespit edilmesi sağlanır. Natüralizm Analitik Düşünme
Anlama c) Metindeki örnek ve ayrıntılara atıf yapılması sağlanır. Postmodernizm Metinler Arasılık
Anlama T.8.3.22. Metinde ele alınan sorunlara farklı çözümler üretir. Natüralizm Bilimsellik
Anlama T.8.3.23. Metinler arasında karşılaştırma yapar. Aynı metnin çeviri, farklı baskı vb. özellikleri itibarıyla karşılaştırılması sağlanır.
Postmodernizm Metinler Arasılık
Anlama T.8.3.24. Metindeki gerçek ve kurgusal unsurları ayırt eder. Realizm Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.25. Okudukları ile ilgili çıkarımlarda bulunur. Neden-sonuç, amaç-sonuç,
koşul, karşılaştırma, benzetme, örneklendirme, abartma, nesnel, öznel ve duygu belirten ifadeler üzerinde durulur.
Natüralizm Analitik Düşünme
Anlama T.8.3.26. Metin türlerini ayırt eder. Klasisizm Klasik Metin
Öğretimi
Anlama a) Fıkra (köşe yazısı), makale, deneme, roman, destan türleri üzerinde durulur. Klasisizm Klasik Metin Öğretimi
Anlama b) Metin türlerine ilişkin ayrıntılı bilgi verilmemelidir. Romantizm Yüzeysel Bilgi
Anlama T.8.3.27. Görsellerle ilgili soruları cevaplar. Realizm Gerçeği Arama
Anlama a) Çizgi roman ve karikatürleri yorumlayarak görüşlerini bildirmeleri sağlanır. Hümanizm Sonuç Çıkarma Anlama b) Haberi/bilgiyi görsel yorumcuların nasıl ilettikleri üzerinde durulur. Klasisizm Kurallar
Anlama T.8.3.28. Metinde önemli noktaların vurgulanış biçimlerini kavrar. Altını çizmenin, koyu veya italik yazmanın, renklendirmenin, farklı punto veya font kullanmanın işlevi vurgulanır.
Klasisizm Kurallar
Anlama T.8.3.29. Medya metinlerini analiz eder. Medya metinlerinin amaçlarının (kültür aktarma, olay yorumlama, bilgilendirme, eğlendirme, ikna etme) belirlenmesi sağlanır.
Natüralizm Analitik Düşünme
Anlama T.8.3.30. Bilgi kaynaklarını etkili bir şekilde kullanır. Romantizm Toplumla İletişim
Anlama T.8.3.31. Bilgi kaynaklarının güvenilirliğini sorgular. Natüralizm Bilimsellik
Anlama a) Blog ve şahsi internet sayfalarındaki bilgilerin güvenilirliği konusunda
çalışmalar yapılır.
Natüralizm Bilimsellik
Anlama b) Bilimsel çalışmalarda ağırlıklı olarak “edu” ve “gov” uzantılı sitelerin
kullanıldığı vurgulanır. Realizm
Gerçeği Arama
Anlama T.8.3.32. Grafik, tablo ve çizelgeyle sunulan bilgileri yorumlar. Hümanizm Sonuç Çıkarma
Anlama T.8.3.33. Edebî eserin yazılı metni ile medya sunumunu karşılaştırır. Kahramanlar,
mekân, zaman ve olay yönünden karşılaştırılması sağlanır. Postmodernizm
Metinler Arasılık
115
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
Şekil 1; Edebi Akımların 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki Kazanımlara Göre Dağılım Grafiği.
Şekil 1’in Yorumu: 2018 yılı 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı kazanım ve alt kazanımları, on altı edebi akım dikkate alarak incelenmiştir. İnceleme esnasında programda baskın olarak yer alan edebi akımın realizm akımı olduğu ortaya çıkarılmıştır. 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda en çok yer verilen edebi akımın realizm olması, belirtilen sınıf seviyesinde öğretilmesi gereken metin türlerinin bilgi ağırlıklı olmasıyla da paralellik ve tutarlılık arz etmektedir.
4. Sonuç
Çalışma sonunda 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanım ve alt kazanımlardaki edebi akımların dağılımının; realizm %38, natüralizm %20, klasisizm %15, hümanizm %9, Postmodernizm %9, romantizm %4, sembolizm %2 şeklinde olduğu tespit edilmiştir.Araştırmada elde edilen sonuçlara göre; 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanım ve alt kazanımlarında en sık realizm akımının kullanıldığı tespit edilmiştir. Realizm akımının temel amacı; faydacılık, gerçeği arama, gözlem yapmaktır. 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın da kazanım
0 2 4 6 8 10 12 14 16
116
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
ve alt kazanımlarıyla öğrenciyi temele alan, çağın bilimsel gerçekliklerini esas alan, sadece duygularıyla değil; gözlemleriyle de hareket eden bireyler yetiştirmeyi esas aldığı yorumu yapılabilir.
Kaynakça
Aktaş, Ş. ve GÜNDÜZ, O. (2008). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Akçağ Yayınları.
Akyol, H. (2006). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık. Alkan, E. (1995). Şiir Sanatı. İstanbul: Yön Yayıncılık.
Aydın, A. (1999). İlköğretim Beşinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Sonu Sorularının Türkçe Öğretim Programında Amaçlanan Davranış ve Açıklamalara Uygunluk Derecesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
Aydın, A. S. (2000). İlköğretim İkinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Sonu Sorularının Türkçe Öğretim Programında Amaçlanan Davranış ve Açıklamalara Uygunluk Derecesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
Çetişli, İ. (2009). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
Demirel, Ö. ve ŞAHİNEL, M. (2006). Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri İçin Türkçe Öğretimi. Yeni Programa Göre Geliştirilmiş 7.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Demiryöney, B. (1996). İlköğretim VIII. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Gezi Yazılarının Öğrenci Eğitimine Katkıları, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
Duplesis, Y. (1991). Gerçeküstücülük. (Çev. İsmail YERGUZ). İstanbul: İletişim Yayınları.
Ensar, F. (2002). İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Altı Soruları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Bilim Dalı.
Eren, E. (2004). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi Genişletilmiş 8. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
Göker, C. (1982). Fransa’da Edebiyat Akımları. Anakara: DTCF Yayınları.
Gündüz, O. ve ŞİMŞEK, T. (2011) Uygulamalı okuma eğitimi. Ankara: Grafiker Yayınları. Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Hastaoğlu, H. (1986). İlköğretim ikinci kademede Türkçe eğitimi. Anakara: Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İşeri, K. (2002). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlköğretim Programına Uygunluğunun İncelenmesi: Göstergebilimsel Bir Betimleme. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
Kabaklı, A. (1991). Türk Edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Yayınları.
Karababa, Z. Canan. (1999). İlköğretim 3. ve 5. Sınıf Türkçe ve İngilizce Ana dili Ders Kitaplarının İncelenmesi ve Karşılaştırılması. Ankara. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
Karaalioğlu, S. K. (1971). Edebiyat Akımları. İstanbul: İnkılâp ve Aka Yayıncılık. Karadüz, A. (2007). İlköğretimde Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
117
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
Konedralı, G. (1995). İlkokulların III. IV. V. Sınıflarında Okutulan Türkçe Ders Kitaplarındaki Masal ve Masalımsı Yazıların Çocuk. Eğitimine Katkısı. Ankara: İLESAM Yayınları.
Küçükahmet, Leyla. (2004). Konu alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Maden, S. (2012). Türkçe Öğretimi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). İlköğretim Türkçe 8. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
Özbay, M. ve Bahar, M. A. (2012). İleri okur ve üst biliş eğitimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(1), 158-177.
Özçiçek, N. (1983). Ortaokullarda Türkçe Öğretiminin Etkililiği. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
Richard, L. (1991). Ekspresyonizm Sanat Ansiklopedisi. (Çev. Beral MADRA). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Sartre, J. P. (1997). Varoluşçuluk. (Çev. Asım BEZİRCİ). İstanbul: Say Yayıncılık. Şahin Y. (2011). Okuma Eğitimi. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
Yager, R. (1991). The constructivist learning model, towards real reform in science education. The Science Teacher.
Yıldırım, A. ve ŞİMŞEK, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
118
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE
ULEAD 2018 Annual Congress: ICRE