Eğlence Amaçlı Bilgisayar Oyunları

Oyun kavramının en geniş anlamıyla, TDK çevrimiçi sözlükte “yetenek ve zekâ geliştirici, belli kuralları olan, iyi vakit geçirmeye yarayan eğlence” şeklinde tanımlandığı görülmektedir104. Bilgisayar oyunları ve oyunların özellikle eğitim alanıyla ilişkilendirildiği çok sayıda araştırma, makale ve kitaplar bulunmaktadır. Diğer bir yandan artık bilgisayar oyunlarının sadece bir eğlence aracı olmasının dışında bir spor olarak ta kabul edildiği görülmektedir. Bilgisayar oyunları elektronik spor (e-spor) adı altında bir spor dalı olarak kabul edilmiştir. Pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlı olarak E-spor Federasyonu105 kurulmuş ve geliştirilmesi için çalışmalar devam etmektedir.

Bilgisayar oyunlarında oyuncular eğlence, heyecan, rekabet duygularıyla ve oyunların görsellerinden etkilendikleri için ekrana bağlanıyor gibi görünseler de aslında oyunların temel aldığı senaryolar oyuncular üzerinde etki sahibidir. Bilgisayar oyunları sayesinde oyuncular kahraman olabilmek için ya da takımlarını güçlendirebilmek için asker, komutan, savaşçı, yarışçı vb. gibi geçici kimlikler edinirler. Oyuncu bu yeni kimliği doğrultusunda hareket etmeye, komutları almaya başlar. Bu yüzden kahraman olabilmeleri, senaryoyu anlamaları ve gerekli tüm ipuçlarını takip ederek kendilerine

104 Türk Dil Kurumu Çevrimiçi Sözlük, “Oyun”, (2018, 9 Eylül). Erişim adresi:

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5b94eaf6b47c64.797560 26.

verilen görevleri yerine getirmeleri gerekir. Burada sanal dünyanın bir karakteri haline gelirler ve içinde bulundukları bu yeni dünyayı gerçek gibi algılarlar (Basat, 2011, s. 144). Dünya çapında eğlence amacıyla üretilmiş ve piyasaya sürülmüş olan bilgisayar oyunlarının büyük çoğunluğu yabancı dilde (İngilizce) olarak hazırlanmıştır106. Tez kapsamında bilgisayar oyunları şu şekilde sınıflandırılabilir (Can ve Türkmen, 2017, s. 409-413):

a) tek-oyunculu (singleplayer) senaryolu macera oyunları b) çok-oyunculu (multiplayer) çevrimiçi oyunlar

c) tek-oyunculu dil öğrenme amacıyla hazırlanan (oyun içeriği de bulunabilen)

bilgisayar ve mobil uygulama yazılımları

Tek-oyunculu senaryosu olan ve macera içerikli oyunlarda genellikle bir kahramanı yönlendiren oyuncuya oyun tarafından belirli bir görev (mission) verilir. Çok-oyunculu çevrimiçi oyunların tek-oyunculu oyunlardan farkı birden fazla kişiyle takım halinde ya da karşılıklı bir etkileşimde bulunarak ve aynı zamanda oyuncuların sesli, yazılı ya da görüntülü bir iletişim sağlayabildikleri bir ortamın bulunmasıdır. Diğer bir yandan çok-oyunculu oyunların tek-çok-oyunculu oyunlara göre dili daha aktif kullanma, doğrudan karşıdaki oyuncuyla etkileşime geçerek gerçek iletişim imkânı sunma olanakları mevcuttur. Pek çok istatistik ve haber şirketlerinin çevrimiçi yayınladıkları istatistikler doğrultusunda 2017-2018 yıllarında en çok oynanan bilgisayar oyunlarının League of Legends (Riot Games), Minecraft (Mojang), Counter-Strike: Global Offensive (CS-GO), Playerunknown’s Battlegrounds (PUBG), World of Warcraft (WoW) ve Fornite şeklinde sıralandığı görülmektedir107.

106 Oyun yerelleştirmelerin Türkiye’deki konumuyla ilgili bkz. Mehmet Cem Odacıoğlu (2017),

“Çeviribilimde Yerelleştirme Paradigmasına Doğru”, Gece Kitaplığı, Ordu. Ayrıca, yerelleştirme konusunda Şaban Köktürk’ün kaleme aldığı “Uygulamalı Çeviribilim” kitabında yer alan “Yerelleştirme” konusu (2015: 75-77) incelenebilir. Bazılarının ise görsel ve işitselleri yabancı dilde olup –Türkiye açısından değerlendirildiğinde- yine başka bir yabancı dilde altyazı seçeneği sunmaktadır. Bu bağlamda Grand Theft Auto (GTA V) oyunu detaylı bir şekilde incelenebilir.

107 Bahsi geçen oyunların içerik ve özelliklerine kısaca değinmek gerekirse, League of Legends (Riot

Games): League of Legends, Riot Games tarafından geliştirilen ve yayımlanan video oyunudur. 27 Ekim

2009 tarihinde piyasaya çıkmıştır. Oyun Warcraft III haritası olan Defense of the Ancients örnek alınarak yapılmıştır. 2009’dan bu yana birçok sezonu geride bırakıp grafiksel olarak büyük adımlar atmış bir oyundur. Bugün gençlerin %70’inin bu oyunu oynadığı görülmektedir. Dünyada en çok oynanan oyun LoL olarak belirlenmiştir. Minecraft (Mojang): Minecraft bloklarla ve taşlarla bir şehir oluşturma oyunu gibi görünse aslında birçok modu bulunup en çok oynanan oyunlardan 2. sıraya gelmiştir. Genellikle Türkiye’de 9 ila 17 yaş grupları arasında büyük bir kitle bu oyunu oynuyor. Oyunun pvp, survival, creative, gibi birçok modları bulunuyor. Ayrıca, oyuncular kendi minecraft sunucularını açabiliyor. Çevrimiçi olarak da bu oyun arkadaş gruplarıyla oynanabiliyor. Minecraft en çok oynanan 2. oyun olarak belirlenmiştir. 3. Counter-Strike: Global Offensive (CS-GO): Counter-Strike: Global Offensive, Valve ve Hidden Path Entertainment tarafından geliştirilen çevrimiçi bir birinci şahıs nişancı türünde aksiyon oyunudur. Microsoft Windows, Mac OS X, PlayStation 3, Xbox, Linux üstünde çalışmaktadır. Oyun içinde birçok pahalı silah ve bıçak mevcuttur. 4. Playerunknown’s Battlegrounds (PUBG):

Bahsi geçen tek-oyunculu ve çok-oyunculu oyunların doğrudan ve kasıtlı olarak dil öğretme gibi bir amacı bulunmamaktadır. Ancak yazılım programlarını yapan şirketlerin oyunları genellikle evrensel yabancı dil İngilizce dilinde hazırladıkları görülmektedir. Bu sayede dünya çapında sürekli bir şekilde ilerleme kaydeden ve milyonlarca kişi tarafından oynanan bilgisayar oyunları pazarına hâkim olmaları muhtemeldir. Ana dili İngilizce olmayan ülkelerdeki oyuncular için yerelleştirmesi yapılmayan oyunların bazılarında ise altyazı ile çevirilerinin verildiği görülmektedir108. Bu sayede bu tür oyunları oynayan oyuncular görsel ve işitsel oyun elementlerini ve/veya görevlerini yabancı dilde görüp işitirken, altyazıda bulunan çeviri desteği sayesinde de yabancı kelimelerin anlamlarını çoğu zaman bilinçsiz bir şekilde öğrendikleri görülmektedir. Oyunlar içinde verilen görevler ve talimatların anlaşılmaması halinde oyuncular farklı platformlardan destek alabilmektedirler. Bunlar genellikle sosyal paylaşım sitelerinde açılan oyun yardım grupları, forumlardaki yardım sayfaları olabilmektedir. Bunların dışında internet üzerinden çevrimiçi video yayını yapan Youtube ve Dailymotion gibi kanallarda oyun seviyelerini geçme, görev talimatları tamamlama ve daha pek çok konuda hazırlanan videoları izleyerek destek alabilmektedirler¹⁰⁹. Belirtilen yardımlaşma yöntemleri dışında oyuncular dijital sözlükler ve çeviri araçlarını da kullanabilmektedirler. Ancak bu tür yardım-destek PlayerUnknown’s Battlegrounds, Bluehole tarafından yayımlanan ve geliştirilmekte olan çok oyunculu bir video oyunudur. Takın halinde de oynanabilmektedir. 2017-2018 döneminin en popüler oyunlarından biridir. 5. World of Warcraft (WoW): World of Warcraft, Blizzard Entertainment firması tarafından geliştirilen bir MMORPG, yani devasa çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunudur ve 2004’ten bu yana popülaritesini korumaya devam etmektedir. 6. Fortnite: Fortnite Battle Royale; 100 oyuncuya karşı oynanan ücretsiz bir Fortnite modudur. Dev bir harita. Bir savaş otobüsü. Fortnite’ın inşa yeteneklerinin ve yok edilebilen çevre öğelerinin gerçek insanlara karşı yapılan soluk kesici savaşlarla bir araya gelmesi. En son hayatta kalan kazanır. Pubg ile benzerlik göstermekte olsa da Fortnite ücretsiz oynanmaktadır Her bir oyun forumu, istatistik ve haber firmasının yaptığı analizler yapıldıkları konumlardan ve araştırmaya katılan kitlelerin demografik özelliklerinden dolayı farklılık gösterebileceği için daha fazla bilgiye erişmek ve bu bilgileri kıyaslamak açısından- bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla- şu adreslerdeki bilgiler

incelenebilir: (2018, 13 Eylül). Erişim adresi: www.oyunpixel.com,

http://www.hurriyet.com.tr/haberleri/en-iyi-pc-oyunu,

https://oyunpixel.com/dunyada-en-cok-oynanan-oyunlar/, http://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/en-iyi-bilgisayar-pc-oyunlari-40697809,

https://www.webtekno.com/cilginlar-gibi-oynayacaginiz-cagimizin-en-iyi-11-modern-bilgisayar-oyunu-h44190.html,

https://www.ntv.com.tr/galeri/teknoloji/tum-zamanlarin-en-iyi-100-oyunu,jFJLQGquTUCUxbY3ttFYLA/n69HkmQmkEGboZyXjlhRSA.

108 Detaylı bilgiye erişmek için Grand Theft Auto oyununu inceleyiniz. Grand Theft Auto (GTA), (2018,

14 Eylül). Erişim adresi:

https://www.rockstargames.com/V/restricted-content/agegate/form?redirect=https%3A%2F%2Fwww.rockstargames.com%2FV%2F&options=&locale =en_us.

109Bilgisayar oyunları hakkında detaylı bilgi için burada belirtilenler ve benzer siteler incelenebilir, (2018,

14 Eylül). Erişim adresi:

https://boards.tr.leagueoflegends.com/tr/c/genel-tartisma/m4oHdLGN-lol-severler-yardam-pls; http://lolprofile.net/; http://forum.counterstrikegotr.com/,

araçlarını oyun esnasında kullandıklarında oyun süresini aşma ve motivasyon düşüklüğü gibi sorunlar yaşanması muhtemeldir.

Özetlemek gerekirse, daha önce de belirtildiği gibi bu tür oyunlar dil öğretimi ya da çeviri eğitimi amacıyla kurgulanan ve yazılan oyunlar değillerdir. Ancak çeviri eğitimi alan öğrencilerin sahip olması gereken yabancı dil edincine- istemsiz bir şekilde de olsa- destek olabileceği savunulmaktadır. Oyuncular farkında olmadan eğlence amacıyla oynadıkları oyundan, oyunların bağlamı doğrultusunda yabancı dilde yeni kelimeler, kullanımlar, cümle yapıları öğrenirler. Ayrıca oyunlar oyun oynarken forumlar, videolar vb. kanallardan destek alabildikleri gibi, Facebook ve benzer sosyal mecralarda yer alan konuşma odaları (chat-rooms) ya da gruplar sayesinde diğer (anadili farklı olan ve İngilizce iletişim kurabildikleri) oyuncularla sosyalleşerek fikir alışverişinde bulunabilirler. Bunların yanı sıra, tek-oyunculu dil öğrenme amacıyla hazırlanan (oyun içeriği de bulunabilen) bilgisayar ve mobil uygulama yazılımları

Eğitim Amaçlı Bilgisayar Oyunları başlığı altında irdelenecektir.