Basılı Medya

Medya türlerinin başında gelen ve medya tarihinde önemli yere sahip olan basılı medya, zaman içinde kendi bağımsız yapısına sahip olmuştur. Özellikle kitap baskısı sektöründe, Gutenberg’in icadından bugüne kadar sürekli gelişme kaydetmiştir. Bugün bile, elektronik medya çağında kitap üretiminin yıllık büyüme oranları hala kayıt altına alınmaktadır. Basılı medya türünde kitapların yanı sıra, gazete ve dergiler de yer almakta ve zaman içinde kitaplarla aynı şekilde geliştikleri görülmektedir. Basılı medya

KİTLE İLETİŞİM Geleneksel Medya Basılı Medya Görsel-İşitsel Medya Dijital Medya İnternet Teknolojileri İnternet Medyası Taşınabilir Bilgi İletişim Teknolojileri

kapsamında, kitap, gazete ve dergilerin gelişimleri değerlendirilmiştir. Kitap

Gazete ve dergi gibi bir medya türü olan kitaplar da basılı medya sınıflandırmasında yerini almaktadır. Pek çok sözlükte olduğu gibi, Oxford çevrimiçi sözlüğünde, kitap sözcüğünün en temel anlamıyla, 1. Bir tarafı boyunca yapıştırılmış veya dikilmiş sayfalardan oluşan ve kapaklara bağlanmış yazılı veya basılı bir çalışma ve 2. Bir kitap olarak yayınlanacak veya yayınlanacak bir edebi kompozisyon28 anlamlarıyla karşılık bulduğu görülmektedir. Günümüzde hemen her konuda ve alanda yazılan ve okuyucu kitlelerine sunulan ve her yerde ulaşılabilir olan kitapların hayatımızın en önemli parçalarından birisi olduğu söylenebilir. On beşinci yüzyılın ortalarından önce, kitapların elle basılıyor olması onların nadir ve pahalı olmasının nedenini açıklamaktadır. Okuma ve öğrenme, Johannes Gutenberg tarafından matbaa adı verilen makinenin geliştirilmesine kadar sadece zenginlerin ayrıcalıkları arasında yer alıyordu. Gutenberg 1440'larda kelimeleri ve cümleleri oluşturmak üzere düzenlenmiş hareketli küçük metal harfler oluşturarak başladı. Taşınabilir baskı makineleri sayesinde aynı sayfanın birçok kopyasını üretilebiliyor oldu. Bu sayede kitap üretimi çok daha hızlı ve daha düşük maliyetli hale geldi ve her çeşit okuma materyali daha geniş kitlelere ulaştı. Gutenberg zamanında, dünya keşfi, bilimsel buluşlar ve siyasi ve dini değişikliklerin patlak verdiği Avrupa yeni bir çağın eşiğindeydi. Gutenberg'in matbaası, Avrupa'yı modern çağa itti ve o dönemlerden bugüne her geçen gün milyonlarca kitap ve gazete basılarak bizi bilgilendirmeye, eğlendirmeye devam ediyor (Childress, 2008, s. 2). Gazete

Yazılı basın ve görsel işitsel iletişim araçları olarak iki temel sınıfa ayrılan kitle iletişim araçlarıyla ilintili olarak, basılı medya, görsel-işitsel medya ve internet medyası alt başlıklarından oluşan bir sınıflandırmayla medya türlerini tek çatı altında toplamak mümkün olabilmektedir. Günlük hayattaki kullanımdan da bilindiği üzere, basılı medya gazete, dergi ve kitaplar oluşturmaktadır. Basılı medyanın, kâğıt ve mürekkebin bir araya gelmesiyle can bulan ve fiziksel olarak erek kitleyi oluşturan okuyuculara ulaşmasıyla amacına ulaşmayı hedefleyen bir iletişim kanalı olduğu görülmektedir.

28 Oxford Dictionary Çevrimiçi Sözlük, “Kitap”, (2018, 3 Mart). Erişim adresi:

Eski çağlardan bu yana insanlar etraflarındaki kişilerle, toplumlarla sürekli olarak yaşadıkları dönemin gereklilikleri ve imkanları doğrultusunda iletişim halinde olmuşlardır ve bundan sonra da iletişim halinde olmaya devam edeceklerdir. Mağaralardaki resimler, hiyeroglif yazılarla başlayan sembollerle aktarımı sağlanan yazılı iletişim zamanla yerini papirüs ve parşömen kağıtlarına yazarak oluşturulan metinlere bırakmıştır. Hatta İlk ve Orta Çağlarda tellalların kalabalık gruplara duyuru yaparken kullandıkları yazılı kağıtlardan sözlü aktarımlar da ilk toplu iletişim sağlama yollarından olduğu söylenebilir. Ardından, 13. yüzyılda görülmeye başlayan, el yazı ile yazılarak çoğaltılan ve sonra matbaanın icadıyla yaygınlaşan tüccarlar ve gemicilerin iletişim ve haber ihtiyacını karşılamak amacıyla ortaya çıkan haber mektupları da basılı medyanın öncülerinden kabul edilmektedir. 17. yüzyıldan bugüne her geçen gün artan bir hızla gelişmeye devam eden gazetecilik endüstri devrimi sayesinde daha geniş kitlelere, bölgelere ulaşmaya başlamış ve içerik ve haber değeri açısından da kalitesini arttırmıştır (Özçağlayan, 2008, s. 133-134).

Günümüz teknolojisi karşısında belki de gelecekteki yeri sorgulanacak olan ve bugünkü mevcut yerini ve işlevini yitireceğini düşündüren gazete, internet medyası başlığı altında daha detaylı bir şekilde irdelenecek ve internet ortamında hızla ilerleme kaydeden elektronik gazetelerle kıyaslanacaktır.

Dergi

Basılı medya elbette sadece gazetelerden ibaret değildir. Fransızca kökenli, ambar/depo anlamına gelen magazine kelimesinden türeyen ve pek çok dilde olduğu gibi Türkçe’de de magazin kelimesiyle karşılık bulan dergi de basılı medya türleri arasında yer almaktadır. Dergiler (magazinler) sıklıkla hikâye, öykü, şiir, reklam, tanıtım vb. materyallerin bir araya gelmesi ve editör (düzeltmen) kontrollerinden geçerek yayına hazırlanan ve erek kitleyi oluşturan okuyuculara sunulan bir basılı medya türüdür (Turow, 2009, s. 343).

Baskı teknolojisindeki ilerlemeler, yayınlarda fotoğraf kullanımını kolaylaştırdı ve reklam verenleri reklamlarını göstermeye teşvik etti. Resimli reklamcılık konusundaki bu yeni ilgi, 19. yüzyılda tipik olan, yalnızca kelimelere özgü küçük, tarzı olan reklamların boyutunu, günümüzde yaygın olan grafikler ve fotoğraflı geniş ekran reklamlara yükseltti. Bu süreçte, birçok dergi fiziksel boyutu büyüdü. Çizimlerle dolu daha büyük dergiler, artan bir okuyucu kitlesine yol açtı. Geliştirilmiş kâğıt yapımı ve

baskı teknolojisi, yayın maliyetlerini düşürerek yayıncıların popüler dergileri 1890'larda bir kopyadan az bir miktarda satmalarına imkân tanıdı ve yalnızca birkaç yıl önce çoğu dergi fiyatının üçte birinden daha azını verdi.

Dergi yayıncıları, birçok derginin, dolaşımdaki rakamların gösterdiğinden daha büyük bir okuyucuya sahip olduklarını vurguluyor. Örneğin, bir dergi yalnızca alıcı tarafından değil, aynı zamanda diğer aile üyeleri veya büro çalışanları tarafından da okunabilir. Bugün, diğer birçok medya türünde olduğu gibi, dergiler de ayrıştırma sürecini sergiliyor. Günümüzde dolaşımda daha çok dergi başlığı mevcutken, dergilerin dolaşımları azalıyor. Başka bir deyişle, daha fazla dergi var, ancak dergi başına daha az okuyucu var. (Paxson, 2010, s. 100-101).