Eğitim Fakültelerinin Yapılandırılmasında 2006 Yılı Düzenlemesi

konulan geniş kapsamlı yeniden yapılanmanın ardından geçen sekiz yılı aşkın bir uygulamadan sonra, programların güncellenmesi ve tezsiz yüksek lisans uygulamasında yeni bir düzenlemeye gidilmiştir. Düzenleme, 1997-98 yapılanmasını değiştirmek amaçlı olmayıp, yürürlükte olan programların güncellenmesi ve modelin aksayan yönlerini düzenlemeye yöneliktir (YÖK, 2007, 62). Programlar, 2006-2007 eğitim- öğretim yılından itibaren, birinci sınıflardan başlanarak uygulanacak, diğer sınıflar eğitimlerini başladıkları programla sürdüreceklerdir.

İlgili düzenlemede, ders adlarının değiştirilmesi, yeni bazı derslerin eklenmesi ve ders içeriklerinin yeniden tanımlanması, seçmeli ders sayılarının artırılması, yan alan uygulamasının kaldırılması gibi bazı yeniliklere yer verilmiştir. Alan bilgisi, genel kültür ve öğretmenlik meslek bilgisi ders alanları şeklindeki sınıflamanın temelde aynen korunduğu, bu düzenlemenin seçmeli derslerin bu alanların program içindeki ağırlığına göre belirlenmesinin, alan çakışması ve seçmeli ders belirleme sorununa çözüm olması beklenmektedir (Kılıç ve Acat, 2007, 23). Düzenlemelerin ağırlıklı olarak ilköğretime öğretmen yetiştiren lisans programlarında yapıldığı gözlenmiş ve programlara ilişkin bazı revizyonlar yapılmıştır. Yeni düzenleme, eğitim fakülteleri dışındaki öğretmen yetiştiren bölüm/programlarda da aynen uygulanacak olup bazı derslerin isim, kod ve saatlerinde küçük düzeltmeler yapılmıştır (YÖK, 2007, 62-63).

2.1.3.1. 2006 Yılı Düzenlemesinin Gerekçesi

İletişim ve bilgi teknolojisindeki gelişim ve değişimler, öğretmen eğitimi ile öğretmenden beklenilenlerin değişmesi sonucunu doğurmaktadır. Yaşanan gelişme ve değişmelerle öğretmenlerin işleri ve sorumlulukları da değişerek görev alanları genişlemektedir (Kılıç ve Acat, 2007, 23). Yeni düzenlemenin temel gerekçesinde, “sekiz yıllık uygulama süreci içerisinde üniversiteler, Millî Eğitim Bakanlığı ve sivil toplum örgütlerince düzenlenen sempozyum, panel, çalıştay, açık oturum, konferans gibi akademik etkinliklerde, Eğitim Fakültelerinde uygulanan öğretmen yetiştirme programlarının; çağımızın gerektirdiği bilgi ve becerilere sahip öğretmenler yetiştirmedeki yeterlikleri tartışılmış, bilimsel araştırma verilerine ve alan uzmanlarının görüşlerine dayalı olarak programlarla ilgili sorunları çözümlemeye yönelik öneriler ortaya konmuştur. Ayrıca bu toplantılarda, Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim ve ortaöğretim ders programlarındaki değişikliklerin de eğitim fakültelerinin programlarına yansıtılması gereği vurgulanmıştır (YÖK, 2006).

Kızılçaoğlu (2005, 132) programların geliştirilmesinde; periyodik olarak program revizyonlarının yapılması, tezsiz yüksek lisans uygulamasının yeniden düzenlenmesi, ders programlarının ve ders içeriklerinin güncellenmesi, ders içeriklerinin yeni müfredata uygun hale getirilmesi, yan alan uygulamasının kaldırılması, okul uygulamalarının niteliğinin ve kurumlar arası işbirliğinin artırılması, öğretmen yetiştirmede daha kapsamlı uygulamalı eğitime yer verilmesi ve akreditasyon sürecinin devam ettirilmesini gerekçe göstermektedir. Öte yandan Küçükahmet (2007, 216), 1988-1989 yılından itibaren uygulanan ve 2006-2007 akademik yılından itibaren kademeli olarak uygulamadan kaldırılacak olan programın getirdiği en önemli yenilik “esas alan-yan alan” uygulaması olduğunu dile getirmiş, ancak bu duruma karşı çıkarak, bu uygulamanın kaldırılmasının nedenini bu uygulamanın felsefesinin kavranılmamasına bağlamıştır.

Programların güncellenmesinin bir başka gerekçesi de, 2003-2004 eğitim- öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, ilköğretim programlarında yapılan değişikliklerle ilgilidir. 2003 yılından itibaren Türkiye’nin de içinde yer aldığı ‘Avrupa Yükseköğretim Alanı’ (European Higher Educatıon Area), lisans programlarından beklenen ‘öğrenme çıktılarını” (learning outcomes) tanımlamak, bu çıktılara ulaşmak için öğretilmesi gereken konular, bu

konuların işlenmesi için gereken süreler ve yöntemleri belirlemek ve “öğrenme çıktılarını” aynı yöntemlerle ölçüp değerlendirmek amacını taşımaktadır. Eğitim fakültelerinin de bazı ortak asgari standartlara sahip olması, sürecin bir gereği olarak değerlendirilebilir (YÖK, 2008b). Bu temel gerekçeden hareket eden Yükseköğretim Kurulu, eğitim fakülteleri yöneticileri ve öğretim elemanlarıyla, Ankara Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi tarafından düzenlenen sempozyumlarda, konuyu paylaşarak, sekiz yılı aşkın süredir uygulanmakta olan öğretmen yetiştirme lisans programlarının aksayan yönlerini giderme ve geliştirmeye yönelik bir çalışmanın başlatılmasını uygun bulmuş ve düzenlemenin boyutunu da “…programları bütünüyle değiştirme yerine, programlarda gerekli güncellemeleri yapmak” olarak tanımlamıştır (YÖK, 2007, 63).

2.1.3.2. 2006 Yılı Düzenlemesinde Öngörülen Yenilik ve Değişiklikler

Öğretmen yetiştirme programlarındaki yeni düzenlemenin öngördüğü başlıca yenilikler şöyle sıralanmaktadır (YÖK, 2008b):

1. Programlar genellikle, %50 alan bilgisi ve becerileri, %30 öğretmenlik meslek bilgisi ve becerileri, %20 genel kültür derslerini içermektedir. Bu oranlar ve ders saatleri öğretmenlik dallarına göre farklılık göstermektedir. 2. Yeni programlarda, ihtiyacın ortadan kalkması nedeniyle yan alan

uygulamasına son verilmiştir. Böylece öğretmen adayının kendi alanında daha derinlemesine eğitim görerek yetişmesi mümkün olabilecektir.

3. Öğretmen yetiştirme programlarında çakılı ders uygulaması esnetilerek; bir programdaki toplam kredinin yaklaşık %25’ine varan oranlarda, fakültelere dersleri belirleme yetkisi verilmiş ve seçmeli ders sayısı artırılmıştır. Bazı programlarda çekirdek derslerinin fazla olması nedeniyle, seçmeli ders sayısı daha az tutulmuştur.

4. Öğretmen adaylarına; okul deneyimi ve/veya öğretmenlik uygulaması sırasında, birleştirilmiş sınıflarda, köy ve YİBO’larda uygulama yapabilme fırsatı verilmektedir.

5. Yeni Programların en önemli özelliklerinden biri de genel kültür derslerinin oranlarının arttırılmasıdır. Bu değişikliğin amacı, öğretmen adayına aydın bir kişide bulunması gereken entelektüel donanımı kazandırmaktır. Bu amaçla, genel kültür dersleri olarak, Bilim Tarihi, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Felsefeye Giriş, Etkili İletişim, Türk Eğitim Tarihi gibi dersler konulmuştur.

6. Öğretmen yetiştirme programlarına, “Topluma Hizmet Uygulamaları” adlı yeni bir ders konulmuştur. Tüm programlar için zorunlu olan bir yarıyıllık bu derste, öğrenciler, toplumun güncel sorunlarını belirleme ve çözüm üretmeye yönelik projeler hazırlayacaklardır. Ayrıca, bu ders kapsamında; öğrencilerin, panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuşmacı ya da düzenleyici olarak katılması özendirilecektir. 7. Rehberlik ve Psikolojik Danışma ders programı, Milli Eğitim Bakanlığı

programları, alana yönelik sivil toplum kuruluşlarının önerileri ve konuyla ilgili akademisyen görüşleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.

8. Yeni programın önemli bir özelliği de AB ülkelerinde öğretmen yetiştirmede kullanılan öğretmen eğitimi programlarının çeşitli boyutlarıyla, büyük ölçüde örtüşmesidir.

9. Yenilenen programlar, teknisyen öğretmen yerine, problem çözen ve öğrenmeyi öğreten öğretmenleri yetiştirmeyi hedeflemektedir.

Tablo 1. Eğitim Fakültesi Öğretmenlik Uygulamaları Lisans Programları (2006-2007)

Program Dersin Adı Yarı Yılı T U K

Okulöncesi Öğretmenliği Lisans Programı

Okul Deneyimi V. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması I VII. Yarıyıl 2 6 5

Öğretmenlik Uygulaması II VIII. Yarıyıl 2 6 5

Sınıf Öğretmenliği Lisans Programı

Okul Deneyimi VI. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması I VII. Yarıyıl 2 6 5

Öğretmenlik Uygulaması II VIII. Yarıyıl 2 6 5

İlköğretim Matematik, Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Türkçe, Bil. ve Öğretim Teknolojileri, İngilizce-Almanca-Fransızca-

Japonca-Arapça, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Resim-İş ve Müzik Öğretmenliği

Lisans Programı

Okul Deneyimi VII. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması VIII. Yarıyıl 2 6 5

Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Lisans Programı

Okul Deneyimi VI. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması VIII. Yarıyıl 2 6 5

Görme Engelliler Öğretmenliği Lisans Programı

Okul Deneyimi ve

Kaynaştırma Uygulamaları III. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması I VII. Yarıyıl 2 8 6

Öğretmenlik Uygulaması II VIII. Yarıyıl 2 8 6

İşitme Engelliler ve Zihin Engeliler Öğretmenliği Lisans Programı

Okul Deneyimi ve

Kaynaştırma Uygulamaları VI. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması I VII. Yarıyıl 2 8 6

Öğretmenlik Uygulaması II VIII. Yarıyıl 2 8 6

Üstün Zekâlılar Öğretmenliği Lisans Programı

Okul Deneyimi VI. Yarıyıl 1 4 3

Öğretmenlik Uygulaması I VII. Yarıyıl 2 8 6

Öğretmenlik Uygulaması II VIII. Yarıyıl 2 8 6

Kaynak: YÖK. (1998c). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları, http://www.yok.gov.tr.egitim/ogretmen/ogretmen_yetistirme_lisans_programlari.htm,

Tablo 1’de 2006 yılı düzenlemesinde, Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması derslerinin akademik takvime göre hangi dönemde ve kaç kredi olarak verileceği yer almaktadır. Programlar incelendiğinde, öğretmenlik meslek dersleriyle ilgili olarak şu noktalar dikkati çekmektedir (YÖK, 2007, 65):

1. Öğretmenlik meslek derslerinde bazı değişiklikler yapılmış, bazı derslerin de kredileri değiştirilmiştir. Genel olarak ders sayısı ve kredi miktarı aynı kalmış, uygulama okulu bulma sorunu nedeniyle, fakülte dekanlıklarının talepleri doğrultusunda, okul deneyimi ders saatleri azaltılmıştır.

2. Eğitimin temellerine ilişkin derslerden; Eğitim Psikolojisi ve Eğitim Tarihi Dersleri zorunlu ders olarak konulmuş, eğitim felsefesi ve eğitim sosyolojisi dersleri de seçmeli dersler listesinde yer almıştır.

3. Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Gelişim ve Öğrenme, Öğretimi Planlama ve Değerlendirme dersleri kaldırılmıştır.

4. Eğitim Bilimine Giriş, Eğitim Psikolojisi, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ölçme ve Değerlendirme, Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi dersleri konulmuştur. Ayrıca, bir seçmeli ders eklenmiştir.

5. Öğretmenlik meslek dersleri için programa göre bir veya iki seçmeli ders konulmuştur.