Eğitim hizmetinde kamu özel ortaklığı ilk olarak 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname20 ile gündeme gelmiştir. Bu KHK'nin amacı Milli Eğitim Bakanlığının kuruluş, görev,
17
TOBB, Türkiye Eğitim Meclisi Sektör Raporu 2011, Şubat 2012, Ankara, s. 5. 18
JONES, Owen, "Private School Parents are Wasting Their Money", The Independent, 13 October 2011.
19
MURRAY, Janet, "Why I Sent My Child to a Private School", The Guardian, 23 July 2012. 20
59 yetki ve sorumluluklarını düzenlemektir. Bu bağlamda Milli Eğitim Bakanlığının görevlerinin düzenlendiği söz konusu KHK'nin 2. maddesinde "Eğitim sistemini
yeniliklere açık, dinamik, ekonomik ve toplumsal gelişimin gerekleriyle uyumlu biçimde güncel teknik ve modeller ışığında tasarlamak ve geliştirmek" görevine yer
verilmiştir. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere Milli Eğitim Bakanlığının eğitim hizmetinin sağlanmasında en modern altyapının oluşturulması ve en çağdaş yöntemlerin kullanılmasını sağlaması gerekmektedir.
Kamu özel ortaklığına ilişkin olarak yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, dünyada bir çok hizmetin yerine getirilmesinde başvurulan en önemli sistemlerden biri olan kamu özel ortaklığı, eğitim sisteminde de uygulanarak daha kaliteli bir hizmet sunumu sağlanabilir. Dünyada kamu özel ortaklığı modeli ile bir çok eğitim tesisi yapılmış ve eğitim hizmetindeki kalite, özel müteşebbislerin tecrübeleri ve bir takım riskleri üstlenmesi ile daha modern bir hal almıştır. Bu bağlamda ülkemizde 652 sayılı KHK ile MEB'in teşkilat ve görevlerine ilişkin bir takım düzenlemelere giderek söz konu KHK'nin 23. maddesinde kamu özel ortaklığı projelerini yönetmek ve uygulamakla görevli21 olarak İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığına yer vermiştir.
21
İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığının kamu özel ortaklığı projeleri dışındaki genel görevleri 652 sayılı KHK'nin 23. maddesinin 1. ve 2. fıkrasında belirtilmiştir: (1) İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığının görevleri şunlardır: a) Okul ve kurum binaları dahil, taşınmazlara ilişkin her türlü satım, yapma, yaptırma, bakım, onarım ve tadilat işlerini; bunlara ait kontrol, koordinasyon ve mimari proje çalışmalarını yürütmek. b) Kamulaştırma işlemlerini yürütmek. c) Bakanlığa ait arsa, bina ve tesisleri, ilgili birimlerle koordine ederek, imar durumu ve uygunluğu yönünden incelemek, ihtiyaçlarını tespit etmek ve programlamak. ç) Bakanlığın ihtiyaç duyduğu her türlü tesis ve hizmet binaları ile ihtiyaç duyulan okul ve eğitim yerleşkesi, sosyal donatı gibi eğitim tesislerini, Hazinenin mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binaların gerçek bedeli üzerinden devri karşılığında ve/veya bedeli Bakanlık bütçesinin ilgili tertiplerine bu amaçla konulan ödeneklerden veya döner sermaye gelirlerinden karşılanmak üzere, kiralamak, satın almak, yapmak, yaptırmak veya düzenlenen protokoller çerçevesinde Toplu Konut İdaresi Başkanlığına veya inşaat işleri ile ilgili araştırma, proje, taahhüt, finansman ve yapım işlemleri konusunda görevli ve yetkili kamu tüzel kişiliğine sahip diğer kamu kurum ve kuruluşlarına doğrudan yaptırmak ve bu amaçla yapılacak iş ve işlemleri yürütmek. d) Okul ve eğitim yerleşkesi gibi eğitim tesislerinin okul ve eğitim tesisi olarak kullanılmak kaydıyla gerçek kişilere veya özel hukuk tüzel kişilerine kiralanmasına ilişkin işleri yürütmek. e) Kamu kurumları arasında taşınmaz ve ayni hak devri ile Bakanlığa yapılacak taşınmaz bağış işlemlerinin yürütülmesinde mevzuata yönelik değerlendirmeleri, teknik-ekonomik etütleri ve rantabilite hesaplarını yapmak, izlemek, her aşamada takip etmek ve yürütmek. f) (Mülga: 11/10/2011 - KHK - 662/78 md.) g) (Mülga: 11/10/2011 - KHK - 662/78 md.) ğ) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak. (2) Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarına ait veya tahsisli taşınmazların kendisine tahsisini veya devrini talep edebilir veya kullanım protokolleri yapabilir. Bu protokoller ile oluşan yükümlülüklerini Toplu Konut İdaresi Başkanlığına veya inşaat işleri ile ilgili araştırma, proje, taahhüt, finansman ve yapım işlemleri
60 652 sayılı KHK ile İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığının kamu özel ortaklığı projeleri kapsamında görevleri söz konusu KHK'nin 23. maddesinin 3, 4, 5 ve 6 fıkralarında düzenlenmiştir22.
Kamu özel ortaklığına ilişkin olarak mevzuatımızdaki diğer bir kanun 351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunudur23. Bu kanunun 20. maddesinde 25.11.2010 tarihinde yapılan değişiklik ile yurtların yapımı ve onarımına ilişkin olarak kamu özel ortaklığı projelerinin yürütülmesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir24.
konusunda görevli ve yetkili kamu tüzel kişiliğine sahip diğer kurum ve kuruluşlara yaptırabilir.
22
İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığının Kamu Özel Ortaklığı projelerine ilişkin görevleri 652 sayılı KHK'nin 23. maddesinin 3, 4, 5 ve 6. fıkralarında belirtilmiştir: (3) a) Yapılmasının gerekli olduğuna Bakanlık tarafından karar verilen eğitim öğretim tesisleri, Bakanlık tarafından verilecek ön proje ve belirlenecek temel standartlar çerçevesinde, kendisine veya Hazineye ait taşınmazlar üzerinde ihale ile belirlenecek gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine kırkdokuz yılı geçmemek şartıyla belirli süre ve bedel üzerinden kiralama karşılığı yaptırılabilir. b) Bu amaçla Maliye Bakanlığınca, gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine Hazineye ait taşınmazlar bedelsiz devredilebilir. Bu taşınmazların sözleşme süresince amacı dışında kullanılamayacağına, Maliye ve Milli Eğitim Bakanlıklarından izin alınmaksızın devredilemeyeceğine dair tapu kütüğüne şerh konulur. c) Kira bedeli ve kiralama süresinin tespitinde; taşınmazın gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine ait olup olmadığı, bedelsiz Hazine taşınmazı devredilip devredilmediği, yatırımın maliyeti, eğitim öğretim donanımının bu kişiler tarafından sağlanıp sağlanmayacağı, kiralama konusu taşınmaz ve üzerindeki eğitim öğretim tesislerinde eğitim öğretim hizmetleri dışındaki hizmetlerin ve alanların işletilmesinin kiralayana verilip verilmeyeceği hususları dikkate alınır. (4) Bakanlığın kullanımında bulunan eğitim öğretim tesislerinin, öngörülecek proje ve belirlenecek esaslar doğrultusunda yenilenmesi; tesislerdeki eğitim öğretim hizmet alanları dışındaki hizmet ve alanların işletilmesi karşılığında, sözleşmeyle gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılabilir. (5) Birinci fıkra hariç bu maddeye göre yapılacak iş ve işlemler, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi değildir. (6) Birinci fıkra hariç bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar ile ihale yöntemi; gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerinde aranılacak nitelikler, sözleşmelerin kapsamı ve konuya ilişkin diğer hususlar, Bakanlık, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığınca müştereken hazırlanarak Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.
23
RG. 22.08.1961 No: 10887. 24
351 sayılı Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunu'nun 20. maddesinde Kamu Özel Ortaklığına İlişkin Düzenlemeler:
(Ek fıkra: 25/11/2010-6082/9 md.) Yapılmasının gerekli olduğuna Yüksek Planlama Kurulu tarafından karar verilen yurt binası ve tesisleri; Kurumca belirlenecek proje ve temel standartlar çerçevesinde, mülkiyeti kendisine, Kuruma ya da Hazineye ait olup Kuruma tahsis edilen taşınmazların üzerinde ihale ile belirlenecek gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine kırkdokuz yılı geçmemek şartıyla belirli süre ve bedel üzerinden kiralama karşılığı yaptırılabilir.
(Ek fıkra: 25/11/2010-6082/9 md.) Bu amaçla, üzerinde bina ve tesis yapılacak Hazineye ait taşınmazların üzerinde Kurumun talebi üzerine Maliye Bakanlığınca, Kuruma ait taşınmazların
61 652 sayılı KHK'nin 23. maddesinde düzenlenen İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığı Milli Eğitim Bakanlığı adına kamu özel ortaklığı projelerini yürütmekle görevlidir. İnşaat ve Emlak Grup Başkanlığı bu görevi yerine getirirken 27.08.2012 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren "Eğitim Öğretim Tesislerinin
Kiralama Karşılığı Yaptırılması İle Tesislerdeki Eğitim Öğretim Hizmet Alanları Dışındaki Hizmet ve Alanların İşletilmesi Karşılığında Yenilenmesine Dair Yönetmelik25" hükümlerine göre işlem tesis edecektir. Bu yönetmelikte eğitim hizmetinin kamu özel ortaklığı projeleri ile sağlanmasındaki amaç, kapsam, projede öngörülen temel ilkeler, eğitim öğretim tesislerinin yapımı ve yenilenmesi, projenin yapılmadan önceki ön hazırlıklar, proje yapımına ilişkin yetkilendirme, ihale usul ve esasları, sözleşmenin düzenlenmesi ve sözleşmenin sona ermesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
652 sayılı KHK ve Eğitim Öğretim Tesislerinin Kiralama Karşılığı Yaptırılması ile Tesislerdeki Eğitim Öğretim Hizmet Alanları Dışındaki Hizmet ve Alanların İşletilmesi Karşılığında Yenilenmesine Dair Yönetmelik çerçevesinde, MEB tarafından bazı usul ve esaslar belirlenmiştir. Söz konusu usul ve esaslar
üzerinde ise Kurumca gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri lehine kırkdokuz yılı geçmemek Şartıyla kira süresi kadar bedelsiz olarak bağımsız ve sürekli nitelikli üst hakkı tesis edilebilir. Bu taşınmazların tapu kütüğüne; üst hakkına konu taşınmazların üst hakkı süresince amacı dışında kullanılamayacağına, Maliye Bakanlığı ve Başbakanlık veya Kurumun bağlı olduğu Bakanlıktan izin alınmaksızın devredilemeyeceğine dair şerh konulur. (Ek fıkra: 25/11/2010- 6082/9 md.) Kira bedeli ve kiralama süresinin tespitinde; taşınmazın gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerine ait olup olmadığı, Kuruma veya Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bedelsiz olarak üst hakkı tesis edilip edilmediği, yatırımın maliyeti, kiralama konusu taşınmazın ve üzerindeki tesislerin bir kısmının veya tamamının işletilmesinin kiralayana verilip verilmeyeceği hususları dikkate alınır. (Ek fıkra: 25/11/2010-6082/9 md.) Bu şekilde yapılacak kiralama işlemlerine ait kira bedelleri Kurumun bütçesinden ödenir. (Ek fıkra: 25/11/2010-6082/9 md.) Bu maddenin yedinci fıkrası kapsamında yapılacak yatırımlarla ilgili olarak otuz altı aylık süreyi geçmemek ve sözleşmede belirlenecek inşaat yapım süresi ile sınırlı olmak kaydıyla, Kurum ile gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri arasında yapılacak her türlü iŞ ve işlemler ile düzenlenecek kağıtlar, 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre alınan damga vergisi ile 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca alınan harçlardan müstesnadır. (Ek fıkra: 25/11/2010-6082/9 md.) Bu maddenin yedinci fıkrası kapsamında yapılacak ihalelerde 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda belirtilen ihale usullerinden biri uygulanır. (Ek fıkra: 25/11/2010-6082/9 md.) Bu maddenin yedinci fıkrası kapsamında yapılacak ihalelere ilişkin esas ve usuller; gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerinde aranılacak nitelikler, sözleşmelerin kapsamı ve diğer hususlar Başbakanlık veya Kurumun bağlı olduğu Bakanlık, Maliye Bakanlığı ile Devlet Planlama Teşkilatı ve Hazine Müsteşarlıkları tarafından müştereken hazırlanarak Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulur.
25
62 çerçevesinde Kamu Özel Ortaklığı sözleşmeleri imzalanacaktır. Bu usul ve esaslar şunlardır26:
1.Gerçek veya Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Ait Olan Taşınmazların Kiralanmasına İlişkin Usul ve Esaslar.
2.Gerçek veya Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Ait ve İmar Planında Eğitim Tesisi Olarak Ayrılmış Alanların, Özel Eğitim Tesis Alanına Dönüştürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar.
3.Mülkiyeti Hazineye Ait veya Bakanlığa Tahsisli Taşınmazlar Üzerinde Eğitim Öğretim Tesisi Yapılması, Eğitim Öğretim Amacıyla Kullanılması ve Süresi Sonunda Hazine Adına Tescil Edilmesi Kaydıyla Eğitim Öğretim Tesisi Yaptırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar.
4.Okul ve Eğitim Yerleşkesi Gibi Eğitim Tesislerinin Eğitim Öğretim Hizmetlerinde Kullanılması Kaydıyla Kiralanmasına Dair Usul Ve Esaslar.
5.Milli Eğitim Bakanlığına Tahsisli Taşınmazların Değerlemesi ve Devrine İlişkin Usul ve Esaslar.
B. KAMU ÖZEL ORTAKLIĞI MODELİNDE EĞİTİMDE