Disiplin Programlar

Disiplin programlar, çalann kendisini örgütün kurallar çerçevesinde yönlendirmesini sa
lamak amacyla yürütülmektedir. Genelde problem yaayan çalanlarn performans düzeylerinin iyiletirilmesi için kullanlan danmanl
n yetersiz kald
 durumlarda bavurulmaktadr. Her ne kadar problemli çalan says örgütün çok küçük bir bölümünü olutursa da çalanlarn yaad
 problemlerin örgüte etkisi büyük olmaktadr115. Her örgütün kendine has disiplin programlar bulunmaktadr. Çalan örgütün performans standartlarna uymaya yönlendirmek amacyla oluturulan bu programlar ayn zamanda amir-çalan arasnda sayg ortamnn korunmasn da hedeflemektedir116. Disiplin programlarnn di
er bir amac ise, çalan iç disiplini oluturmak ve bu yolla performans etkileyen örgütsel faktörleri kontrol altna almaktr117_.

Çalanlarn, örgütün politikalarna, kural ve standartlarna uymalarn sa
lamak için disiplin programlar oluturulmaktadr. Bu programlar, çalann davran, bilgi ve tutumlarn düzenlemeyi ve ekillendirmeyi hedeflemekte ve bunun sonucu olarak da performansn gelitirilmesi planlanmaktadr. Örgütlerde farkl

114 _{BNGÖL, a. g. e., s. 214.}

115 _{MATHIS, JACKSON, a. g. e., s. 530.} 116 _{SABUNCUOLU, a. g. e., s. 334-337.}

37 özellikler tayan çeitli disiplin programlar uygulanmaktadr. Bu açdan, disiplin programlar önleyici ve düzeltici olmak üzere ikiye ayrlmaktadr118.

Önleyici Disiplin programlarnda; sorunla karlalmas durumunda ceza verilmeden problemin ortadan kaldrlmas esastr. Bu yaklamn özünde hatann nedeninin tespit edilmesi ve çalann bu hatasn düzeltmesi desteklenerek davranlarnda de
iiklik sa
lamas bulunmaktadr119_{. O halde çalann e
itim} ihtiyaç analizi yaplrken önleyici disiplin programlarndan faydalanlmaldr. Burada amaç, çalann hatalarnn tespiti ve var olan zayf noktalarn e
itim programlar ile kapatlmas ve performans düzeyinin arttrlmasdr.

Düzeltici disiplin programlarnda; kural ve standartlara uymamas durumunda çalanlara verilecek cezalar söz konusudur. Bu programlarn amac e
itici, ö
retici ve geçmii yarglamaktan çok gelecekte sergilenecek olan davranlar etkilemek oldu
undan çeitli derecelerde cezalarn varl
 olumlu karlanmaktadr120.

ekil 2’de disiplin ve çalan ilikisi yer almaktadr. Disiplin kavram örgüt içerisinde; iç disiplin, takm disiplini ve yönetim disiplini olarak alt gruplara ayrlmaktadr. ç disiplin, takm disiplini ve yönetim disiplini arasnda güçlü bir iliki bulunmakta ve bu ilikinin sonucu örgütün performansn etkilemektedir. Çalann, bu iliki içerisinde kendi dengesini kurmas örgütün performansna da katk sa
lamasna imkân sa
layacaktr.

118 _{UYARGL, a. g. e., s. 144.}

119 _{MATHIS, JACKSON, a. g. e., s. 530-531.} 120 _{BATÜRK, a. g. e., s. 21.}

38

ekil 2: Disiplin ve Çal
an ilikisi

Kaynak: TORRINGTON, HALL, TAYLOR, a. g. e., s. 601.

1.4.4. e likin Deiiklikler

Çalan performans, personel danmanl
, e
itim ve disiplin programlar gibi performans gelitirici stratejilerin uygulanmas sonucunda arzulanan performans düzeyine çkartlamyorsa uygulanabilecek di
er bir strateji ie yönelik de
iikliklerdir121_{. Yaplan iin özellikleri ve çalanlarn performanslar arasnda} paralel bir iliki bulunmaktadr. in niteli
i çalan performansnn arzulanan düzeye ulamasnda bu açdan etkilidir122_.

121 _{BARUTÇUGL, a. g. e., s.115.} 122 _{UYARGL, a. g. e., s. 146.} E
itimsiz Sendikalamam Bireyler Takm Disiplini ç Disiplin Yönetim Disiplini Örgütsel Verimlilik Girdi Süreç Çkt

39 e yönelik de
iiklik yaplmasnn balca nedeni, çalan ile i arasnda bir uyum bulunmamasdr. Bu durumda çalann bilgi, yetenek ve benzeri özellikleri yapt
 ie uymamakta ve bu durum çalann iinden tatmin olmamasna neden olmaktadr. Sonuç olarak, çalan motive olamamakta ve performans sorunlar yaamaktadr. Bireysel performans sadece çalandaki bilgi, beceri ve yetene
e ba
l de
ildir. Asl önemli olan nokta bu özelliklerinin çalann ii ile uyumlu olup olmad
, bir di
er de
ile çalann bu potansiyelinin nasl yönlendirildi
idir. Performans gelitirici di
er stratejilerin uygulanmasndan sonra beklenilen sonuca ulalamamas durumunda çalan ve i uyumunu sa
lamak ve dolaysyla performans art oluturmak için ie yönelik de
iiklikler yaplmaktadr. Yaplan çalmalar içerisinde; i dizayn çalmalar ve i gelitirme bulunmaktadr123_.

1.4.4.1.  Dizayn

 dizayn, belirli bir i ya da birbirine ba
ml ilerden oluan sistemlerin, hem çalanlarn i deneyimlerini, hem de performanslarn artrmak amacyla de
itirilmesini içeren faaliyetler olarak tanmlanmaktadr124.

Gelien teknoloji sonucu baz iler yapsal olarak rutin, tekrarl ve basit hale dönümekte ve buna paralel olarak çalanlarn ilerinde geçirdikleri süre ile birlikte daha çok ö
renmekte ve gelimektedir. Dolaysyla bu durum, bir süre sonra i doyumsuzlu
una yol açmaktadr. Doyumsuzlu
un iin yapsndan kaynaklanmas sebebiyle iin yapsna yönelik de
iiklikler yaplmaktadr125_{. in yapsna yönelik} yaplan bu de
iikliklerden, çalann performansn arttrmak amacyla kullanlanlar; i geniletme ve i zenginletirmedir126_{. in yapsnda de
iiklik yaplarak çalann} i tatmininin arttrlmas hedeflenmektedir.

123 _{UYARGL, a. g. e., s. 147.} 124 _{KOZAK, a. g. e., s. 171.} 125 _{FINDIKÇI, a. g. e., 401.} 126 _{UYARGL, a. g. e., s. 147.}

40  geniletme ve i zenginletirme çalmalar; iin basit, sradan, tekrarlanan, fazlasyla bölümlendirilmi etkinlikler içerdi
i ve bu durumun çalande olumsuz duygular yaratt
 durumlarda kullanlr. Çalan etkileyen bu olumsuz duygular performans düüklü
üne sebep olmaktadr.  geniletme ve i zenginletirme ile ilerin yaplarnn de
itirilmesi, ilerin tekrarndan ve rutinli
inden kaynaklanan olumsuz duygular önleyecek ve performans düüklü
üne neden olan bu etken engellenecektir127_.

 dizayn çalmalar kapsamnda i basitletirmesi, iin basit parçalara ayrlarak incelenmesi ve gereksiz olan süreçlerin elimine edilerek iin en kolay ve verimli ekilde yeniden düzenlenmesidir128_{.  zenginletirme ise, ilerin dikey olarak} geniletilmesini sa
layan bir dizayn çalmasdr.  zenginletirmesinde daha çok sorumluluk ve yetki verilmesi esastr. Çalanlar, ilerini planlama, yönetme, kontrol etme ve hatalarn düzeltme yetkisine sahiptirler129.

Performans gelitirme açsndan i dizayn çalmalarnn yaplmas, çalan ve i arasnda uyumsuzlu
un var olmas ve bunun çalann beklenen performansna etki etmesidir. Çalan performansnn arttrlmasnda, iin yapsnda i basitletirme ve i zenginletirme yoluyla de
iiklikler yaplmakta ve çalann beklenen performans düzeyine ulamas hedeflenmektedir. Gerçekten de çalann iine ilikin sorumlulu
unun kontrollü olarak arttrlmas, çalann iini sahiplenmesini sa
layacak ve “iin rutinli
i” duygusunun yerini “süreçlerin gelitirilmesi” alacaktr.

1.4.4.2. Esnek Çal
ma

in yapsal özelliklerinin dnda ile ilgili baz özellikler de çalan performans düzeyi üzerinde etkilidir. Geleneksel çalma düzeninin dnda günümüzde örgüte özel yeni çalma düzenlemeleri giderek yaygnlamaktadr. Çalma hayatndaki esneklik; igücü ile ilgili olarak saysal ve fonksiyonel iki ana

127 _{BARUTÇUGL, a. g. e., s. 116.}

128 _{YAZARSIZ, (Eriim Tarihi: 01.07.2010), http://www.businessdictionary.com/definition/job-}

simplification.html.

41 gruba ayrlmaktadr. Buna ek olarak, i düzenlemesine ilikin, iin zaman ve yerin seçiminde çalanlara serbestlik veren modeller de mevcuttur130.

Esnek çalma saatleri uygulamalarna geçen örgütlerde performans düzeyinde art görülmektedir131_{. Esnek çalma saatleri uygulamas örgütün niteli
i} gere
i uygulanabilir olmasa bile, i ediminin yerine getirili sürelerinde de
iiklik yaplmas çalan performansnn artmasna katk sa
lamaktadr.

in niteli
inden ziyade yerine getirili zaman gibi di
er özelliklerinde de
iiklik yaplmas, çalann “rutin i algs” krmakta ie olan ba
ll
n arttrmaktadr.