Yararlamlan Kaynaklar
2. Diger Kaynaklar
Kant, 1., Kritik der reinen Vernunft (1781)
Oktay, A., “Aydinin Oliimii”, Cumhuriyet Gazetesi, 20.12.1988, s .12
Remzi Kitabevi, Istanbul 1982, s. 251-289.
Ozlem, D., Felsefe ve Doga Bilimleri, 2. baski, inkilap Kitabevi, Istanbul 1996. Ozlem, D., Kiiltiir Bilim leri ve Kiiltiir Felsefesi, Remzi Kitabevi, Istanbul 1986. Ozlem, D., Bilim, Tarih ve Yorum, Inkilap Kitabevi, Istanbul 1998.
Ozlem, D., (geviren/derleyen), Giiniimiizde Felsefe Disiplinleri, 2. baski, Inkilap Kitabevi, Istanbul 1997.
Ozlem, D., “Evrensellik M itosu ve Sosyal Bilim ler”, Sosyal Bilim leri Yeniden
Dii§iinmek (sempozyum bildirileri), M etis Yaymevi, istanbul 1998, s. 53-67.
Ozlem, D., “Doga Bilim leri ile ‘Sosyal B ilim ler’ Ayrimimn Diinii ve Bugiinii Uzerine” , Toplum ve Bilim dergisi, Bahar/1998, sayi 76, Istanbul 1998, s. 7-41. Raphael., M., “N ew ton’un M utlak Uzam i” (gev : D. Ozlem); gevirenin Bilim, Tarih
ve Yorum adli kitabi igerisinde, a.g.e. s. 167-193.
Stegmiiller, W., “Bilim K uram i”, Giiniimuz.de Felsefe Disiplinleri, a.g.e., s. 299- 331.
148 Iz Birakmis Kibrisli Turkler I. Sempozyumu:Niyazi Berkes
Kaynaklar
1.Tunaya, T.Z., “B erkes’in A ct Giiliigii", Cumhuriyet Gazetesi, 29.12.1988, s.2. 2 .Berkes, N., Unutulan Yillar, Ileti§im Yayinlari, Istanbul 1977. B erkes’in yajam i ve
eserlerini birlikte degerlendirecek olan bir gali§ma, yakin tarihim izin onemli bir donemine iligkin olarak bu kitaptaki hatiralari ve (belki daha fazlasiyla) degerlendirm eleri de dikkate alacagi §iiphesiz olan miistakbel yazarim bekliyor. Boyle bir gali§ma igin uzun siire beklemek zorunda kalmayacagimizi umarim. 3 .Berkes, N., Felsefe ve Toplumbilim Yazilari, s. 123-124.
4. Berkes’in “Aydinlanma” kavrami uzerine belirlemeleri igin Felsefe ve Toplumbilim
Yazilari’n&a toplanmi§ olan §u yazilanna bkz : “M odern Tiirkiye’de Felsefenin
Kisa Bir Tarihi”, “Bati Du§iinu ve Tiirkiye”, “Bati Uygarligi ve Tiirkiye”, "Bati Du§uniinde ve Tiirkiye Tarihinde Aydinlanma Kavrami”, “Osmanli Tarihinde Bilim lerin Durumu".
5. Berkes, N., “Bilim Diinyasindaki Durumumuz ”, Felsefe ve Toplumbilim yazilari. a.g.e., 248-251
6.B u konuda bkz : Berkes, Felsefe ve Toplumbilim Yazilari, s 125-127, s. 166-171, s. 245-252.
7. Kant, 1., Kritik der reinen Vernunft (1781), 28 A, 32B.
8.Bu goriijlerin tanitimi ve elegtirisi igin bkz : Ozlem, D., Felsefe ve Doga Bilimleri. 2. Baski, inkilap Kitabevi, Istanbul 1996, s. 35-54.
9. Ozlem, D., a.g.e.. s. 64-76
10. Ozlem, D., a.g.e., 122-134. B erkes’in, kendi donemindeki bilim felsefesi tarti§malanni ozellikle izledigini gosteren bir gali§masina rastlamiyoruz. Dolayisiyla ben burada sadece B erkes’in bilim anlayi§inin burada amlan bilim felsefesi tipleri arasinda kendi agisindan hangi tip veya tiplere sokulacagini belirtm ekle yetiniyorum. Bu bildiri yazism in konusundaki ilk yazi olmasi dolayisiyla eksiklikleri elbette olabilir ve bu nedenle yapilan degerlendirm elerde de hatali yonler bulunabilir. Dilegim, bu ilk yazinin bu konudaki son yazi olarak kalmamasi, tersine onun konunun degisik bakis agilarindan hareketle irdelenip tarti§ilmasinda bir hareket noktasi olmasidir.
11. Berkes, N.. “Sosyoloji Nuzuriyelerinin Tetkikine Giri§ ”, "Olkii M ecmuasi. C.XV, sayi 90, Ankara 1949 (aktaran : Ozer, i., "Niyazi Berkes", TiirkToplum bilim cileri, cilt 1, s. 258-259., Remzi Kitabevi, istanbul 1982)
12. Ozlem, D., “Bilgi ve Bilimde Olguculuk-TarihselcilikTartipnasi Uzerine", Kiiltiir Bilimleri ve Kiiltiir Felsefesi, s. 9-45, Remzi Kitabevi, istanbul 1986.
13. Stegmiiller, W., “Bilim Kurami", Giiniimiiz.de Felsefe Dis iplinleri ” (gev : D. Ozlem), s. 299-321., 2. Baski, inkilap Kitabevi, istanbul 1997
14. Berkes, N., a.g.e. s.498-499 (aktaran : Ozer, i., a.g.e.) 15.Berkes, N.. a.g.e. s. 495-496 (aktaran : Ozer, i., a.g.e.)
16.Berkes, N„ "Bati D iqiinu ve Tiirkiye”, Felsefe ve Toplumbilim Yazilari, a.g.e. s. 168.
17. Ozlem, D., Felsefe ve Doga Bilimleri, a.g.e. s. 78-86
18. Berkes, N., “Sosyoloji Naz.ariyelerinin Tetkikine Giri§", a.g.e., s. 499 19. Berkes, N., a.g.e. s.498
20. Berkes, “B ir A ra p irm a Ilmi Olarak Sosyoloji”, Siyasi Ilim ler Mecmuasi, CIX, No. 107,1940, s. 548 (aktaran : Ozer, I., a.g.e., s. 255)
2 1 .“Newtoncu bilim anlayi§i” olarak da anilan bu anlayi§ igin bkz : Raphael, M.,
“Newton ’un M utlak Uzami ” (gev : D. Ozlem), £evirenin Bilim, Tarih ve Yorum
adli kitabinda, inkilap Kitabevi, Istanbul 1998, s. 167-193
22. Ozlem., D. “Evrensellik M itosu ve Sosyal Bilim ler”, Sosyal Bilim leri Yeniden
Dii§iinmek (sempozyum bildirileri), Metis Yayinlari, Istanbul 1998, s. 53-67. Ayrica
bkz : Ozlem, D., “Doga Bilimleri ve ‘Sosyal Bilim ler’ Ayrimmin Diinii veBugiinii U zerine”, Toplum ve Bilim dergisi, Bahar/1998, sayi 76, s. 7-41
23. Cumhuriyet Gazetesi, 21 Aralik 1988.
Ru§en SEZER *
‘’B e lk i. . . ya§landikga m ektup yazm anm degerini anliyorum. giinkii artik kitap yazm ak, hatta makale yazjnak, ders, konferans verm ek z.amammiz, gegmi§ (. . .) §im di anliyorum ‘’m ektu p”un yerin i ve onemini. A m yazm ak gelenegi bizde yok. Onun gibi m ektup yazm ak gelenegi de yoktur. Bati ulkelerinde birinci sim ftan olmayan ki§ilerin bile, oliim lerinden sonra yayinlanan mektuplari kim i kez ciltler tutar. Onlar da birer edebiyat tiirii olarak degerlendirilir ve okunur. Bizde de tek ttik boyleleri vardi.” Bu sozler N iyazi B e rk e s’in em ekli olduktan dort yil sonra (5 A ralik 1979) Z ah id e G o k b e rk ’e yazdigi b ir m ektuptan. A ni ve m ek tu p tiiriine batida
verilen onem in T u rk iy e ’de verilm edigini soyleyen B e rk e s’in yargisina, sanirim , 50k
ki§i katd acak tir. M ek tu b u n y er ve onem ini vuylanip kitap, m ak ale y az m a gagim n gegtikten sonra anladigim so y le y erek kendi h ak k m d a verdigi hiikm e de, sirf ken d i soyledigi igin, ilk b ak ista k a tilm a k gerektigi ileri suriilebilir. A ncak B e rk e s’in bu m ektubu yazm adan az onceki ve sonraki yazin etkin lik leri ve katild ig i sem inerler iistune b ilgisi o lan lar bu y arg iy a k atilm a k ta giigltik gekecek, h atta k im ileri benim gibi, hig k atilm a y ac ak la rd ir sanirim . A sagida bu savim i k am tla m ay a galisacagim . B erkes 1978 ve 1979 y illa n n d a " S e s im iz ” d ergisinde hem de, b an a gore, onem li y az ila r yaziyordu, k ita b in a1 ald ig in a gore de b u n la n kendisi de onem li buluyordu. B erkes y u k arid a andigim m ektu b u n d an bir yil once k ad a r ( 28 O cak 2 § u b at 1979) C u m h u riy et gazetesinde b enim gene gok o n em li b uldugum *’ A tatiirk ’u n Y o n tem i ve
Y onetim i U stiin e” baslikli dizi-yaziyi yazm i§tir.2 N iy azi B e rk e s’in 28 O cak 1978’de
Istanbul B aro su Y iiziincii Y ildonum ii toplantisi igin Sosyal Devlet Kavrami Uzerine3,
1980 M a y isi’nda Is ta n b u l’da M ith at Pa§a donem i u ze rin e diizenlenen k o n feran sa
k atilip 1876 Anayasasinm Oykiisii4, 25 E k im 1981’de 1.0 . S iyasal B ilg ile r F akiiltesi
A tatiirk S em ineri igin Bagmdan Sonuna Dogru: Atatiirk Zam am 5 ba§likli m akale ve
te b lig le ri y azm asi, m ak ale yazm ak ve k o n feran sa k a tilm a k zam aninin gegm edigini gosterir.
152 Iz Birakmis Kibrisli T u rk le r I. Sempozyumu: Niyazi Berkes
B erkes, aym m e k tu p ta k endisini yalan lar gibi soz ediyor: "D iyorsun ki eskiden ara
sira yazilarin gikar senden haber almak gibi bir §ey olurdu. §imdi gikmiyor. Yoksa yazam iyor musun? diyorsun. H ayir Zahide yaz.abilirim, yazacak gok §eyim var. Yalniz Cumhuriyet gazetesi yazilarimi koym uyor artik.”b B erkes, yazm a gagim n gegtigini g erek siz b ir algak goniilliiliik g osterisi o la ra k ve-veya k en d isin e ozgii ironi si ile soylemi.'j o lsa gerektir. G ergekte B e rk e s’in m ektup ve am lara oteden beri d eg e r ve
onem verdigi, karde§ine yazdigi m e k tu p la n d ah a sonra kitap la§ tirm asin d an7 bellidir.
B erkes y azilarm a b ile m ektup ge.snisi v erm ek isteyen b ir adam di. B ir g azetenin yazi y az m a teklifin i, ko§tuklari gartlar yiiziinden red d e tm ek iizereyken kab u l etm esinin nedeni, bunun k en d isin e ‘’m ektup gibi b ir §eyler” yazm a firsati v erm e o lasiligiydi :
"B u §ekilde ijartlarla"yazi yazilmaz. Fakat sonra buraya gelince akluna bir n e v ’ mektup yazar gibi §undan bundan soz. eder gibi sohbet veya musahebe cinsinden yazi yazmak geldi. Bu ja n n hig denememipim. ( ...) Bir kag deneme yaptim. Yazdiklarim benim bile ho$uma g itti.” * B e rk e s T u r k iy e ’de u y g u la n a n ge§itli s a n s iirle rd e n y ak in irk en de m e k tu b u n o n em ini o rtay a g ik a ra riy o r ve k e n d in e g o re T u rk iy e ’de m ek tu p yazilm am asm in nedenini de buluyor, iistelik 1967 gibi erken b ir ta rih ’te.
vaktiyle m akam lann korkulari insanin agzini tikardi. §imdi birbirimiz.in agzini tikiyoruz, tevekkeli degil insanlar yazi yazm ak degil ya konu§mak bile istemiyorlar. M ektup yazam ayipm izi da ben bu ‘’hurriyetsizlik” havasiyla iz,ah ediyorum. M ektup h a k k in d a bu tiir du§iinceleri olan B e rk e s ’in yazdigi m e k tu p la rin m e ra k k o n u su o lm a la n , sam rim , dogaldir. A §agida B e rk e s’in m e k tu p la n n d an o rn ek le r ve pargalar sunarak bu m eraka, b ir olgiide, yam t verm ege galisacagim .
N iyazi B e rk e s’in ikiz karde§i E nver B e rk e s’e de gok yazm i§ olm asi g erek ancak bunlar, §im dilik, elim izde yok, v arislerinde de o lup o lm adigm i da b ilm iyoruz. B u rad a sozii edilen m ek tu p lar N iyazi B e rk e s’in universite yillarm dan arkada§i M acit G okberk ile onun e§i Z ahide G o k b e rk ’e yazdigi m ektuplar. B erkes K an a d a’ya vardigi 1952 y ilindan 1988’e k ad a r G o k b erk le r’e, o zellik le de, Z ahide h an im a siirekli yazm istir. B erkes bu m e k tu p la rin d a ilg ilen d ig i h er konu iistiine dii§undiiklerini ve iiziintiilerini, bu en yakin arkada§lan ve dert o rta k la n n a biiyiik b ir igtenlikle anlatiyor. M ektup, k u § k u su z k ig is e l b ir §ey, en g o k ta k i§ in in k e n d is in d e n so z eder. B e rk e s b ir top lu m b ilim ci ve p o litik a dii§iiniirii idi, a y n c a da k endisini, hakli olarak bir p olitik stirgiin ve kurban o la ra k goriirdii. Bu yiizden B e rk e s’i m e k tu p la rin d a toplum sal ve p o litik k o n u la rd a n ki§isel b ir tutkuyla soz ettigini goriiyoruz. M ek tu p larin d an Tiirk- R um - K ibris konu su y la yakm dan ilgilen d ig in i ogreniyoruz. M acit G o k b erk ’e yazdigi b ir m ektupta (1 Eyliil 1974) K ib n s ’la ilg is in in ona b an s hareketi sonrasinda B a§bakan E c e v it’e *’ba§ari d ile k le rin i” ileten b ir m e k tu b y a z d irac ak k ad a r giiglii ve yakin o ld u g u n u g o riiy o ru z . M e k tu p la n la ik dii§ iin iir ve A ta tiir k ve d e v r im le r in in yorum layicisi B e rk e s’in T iirk iy e’de olup b ite n le r kar§isinda edindigi acili, kizgin ve ofkeli ig diinyasim gosteriyor.
soz ediyor. Soz ettig in d e de ancak dolayli yoldan. S evgisini " s e v g i” sozciigiinii hig k u lla n m a d a n gok la k o n ik b ir b ig im d e ve b iiy iik b ir giigle a n la tiy o r. B u n u iki m e k tu b u n d a n a lin tila r la g o s te re y im ; i§te Z a h id e G o k b e r k ’e i s t a n b u l ’a n ig in gelem edigini an latiy o r :
‘ 'M ektubunda y a zd ig in g ib i bugiinlerde ka la b a lik b ir a ile gevresi
igindesiniz. Size gelmemi onleyen bir ziyaret te Fikret e$i ve iki yapna b a sm q gocuklarimn g e lip olmu$tu. Ddnu§lerinden beri yeni haberlerini almadim. Fikret fo to g ra f meraklisidir. Herhalde yakinda bir alay fo to g ra f gelecek
"G elip siz.de kalam adigun igin gok mahcubum. Evvelce yazdigim gibi Fikret e$i ve gocugu geleceklerini yazmigti. Buna kar§i ‘’Gelm e ben
Istanbula gidiyorum ” diyemezdim. G eldilerve torunumu ilk kez gordiim.
Ne var ki gocuk hentiz daha ‘’dede" sozciigUnun ne anlama geldigini bilmedigi igin Fikret'in biitun gayretlerine k a rp n z.avalhcik (tabii olarak) b en i d ig e r insan m a h lu ka tin d a n b iri o la ra k a n la ya b ild i. Torunum tarafindan bile ancak bu kadar tanm abiliyorum . O lm eden bir daha gorebilirsem belki o zaman hatirlayacak.”"
K ib n sli ve T iirkiyeli N iyazi B erkes yad ellerd e iki y u rduna d a hasret oldii. D ogdugu to p rak lard a k uru lan D o g u A kdeniz U niversitesi K ibris A raytirm alari M erkezi d iy e bir
ku ru m u n ‘’Iz birakmi§ K ib n sli T iirkler” ba§likli b ir sem pozyum dizisi ba§lattigini
v e h ele ilk an ilan K ib n sli T iirk 'iin k e n d isi o ld u g u n u b ilsey d i son d ere ce m utlu o lacag in d an hig kuykum yok. N iyazi B e rk e s’ten iz o larak onun b ir kag m ektubunu sem p o zu y u m a sunm anin beni gok m utlu ettigini b e lirtirk en b an a bu onuru ve firsati veren K ibris A ra§tirm alari M e rk e z rn in saym Ba§kam Ism ail B ozkurt ve arkada§larina te§ekkiir ederim .
Aziz kardepm Macit,
Yolda ma 'alesef istedigim kadar yazamadim. Buraya gelince de yerlegmek derdiyle hemen hig kimseye yazamadim. Buraya geleli yarin bir hafta olacak. §imdi artik hem bir odaya hem de iiniversitedeki odama yerle$mi§ sayilabilirim.
§ehir fevkalade gttzel. Boyle oldugunu dogrusu hig ummuyordum. D iyebilirim ki Am erikan §ehirlerinden daha za rif daha temiz. Insanlari da oyle. Sakin, terbiyeli, kibar. Halkin biiyiik kismi Fransizca konu$uyor. B ir gogu da iki lisan biliyor. Burasi Am erika k it’asinin galiba bir n e v ’ Isvigresi. Ileride firsa t bulunca daha mufassal M EKTUPLAR12 M ontreal 23 A gustos 1952 Prof. N. Berkes 3520 University Street M ontreal, 2.
1 5 4
tz
Birakmis Kibnsli Tiirkler I. Sempozyumu: Niyazi Berkesyazarim. Italyada gordiigiim giinleri hig unutamayacagim. Sadece Roma beni o kadar metjgul etti ki Floransa ’ya gitmenin gutting olacagim ta ba§langigta anladim. Bereket versin Napoli ’de italyanlarin biitiin tarih boyunca ba§arilarim gostermek maksadiyla agilan bir sergide Italyan s a n ’atina ait eserleri (belli ba$li tablolar ariyet olarak diinyanm her tarafindan g e tir tilm ip i) gorebildim . N a p o li’da ka ld ig im o telin medhalinde sizin C aferoglu’n a u rastladim. A lm anya’ya gidiyormu§. Nereye gittigimi sordu, Am erika ’ya dedim. ' 'Ha oyle ise bizim Reha Oguz ’a 14 git kendisini muhakkak gor, her halde sana bir i§ bulur; hig olmazsa ag kalmazsin ”dedi. Orada sizin faktiltede okuyan ve Napoli ’de hocalik eden Turhan Gencei isminde bir gengle birlikte kendisini istasyona kadar gottirdiik.
A n k a ra ’ya ugradigin zaman Tiirk Dilini buraya gevirtirsen meitmun olurum. A ra sira da ne$riyata ait ufak tefek enterasan §eyleri gonderebilirsen p ek makbule gegecek. [ I p m ] pm dilik yoktur yazabiliyorum. Zahide ’ye gok selamlar. Benim interim dolayisiyla gosterm i$ oldugun sicak sem patiye k a r p son derecede m innettarun. Italya ’da da hep bana anlattiklarm i hatirladim. (7ocuklarin da gdzlerinden operim. M ektubunu beklerim.
Niyazi.
Aziz kardepm Zahide: [1952 Eyliil-Ekim . R.S]
M a c it’ten aldigim mektuptan hakikaten gok me§gul ve yiiklii oldugunu anliyorum. Onun igin hem gosterdigin sem patilerden dolayi te§ekkiirlerimi bildirm ek, hem oaradan ayrilirken ziyaretine gelem edigim igin igimde ukde olarak kalan dzurlerimi bildirmek hem de biraz buradan bahsetmek igin bu defa sana yaziyorum. M a c it’in bahsettigi doktorun K anada ziyaretini burada gegenlerde gordtigiim m aslahat guzardan ogrendim. Q uebec’te bir Fransiz Katolik universitesi var, onun bilmem kaginci yil donumiine gelmi§ler (Hasan Rifkiyla beraber), buradan da gegmi$ler am a benim hig h a b erim olm adi. B u ra d a k i iin iversite K a n a d a ’tun en biiytik universitesi. Tib fa kiiltesi de ya lm z burada degil biitiin k i t ’ada en iyilerdenm ip Bilhassa cerrahide, herhalde rektdrii aldkadar ederdi, ama ugram am q olacaklar.
Ben iiniversiteye p ek yakin bir pansiyonda kahyorum. Sahipleri kan-koca Alman. Yalmz sabah kahvaltisim burada yiyorum. §ehirde bir gok Avrupa dilleri konu§an insanlar var. Halkin ekseriyeti de Fransizca konupiyor. tglerinde Ingilizce bilmeyeni de gok. F akat tist ta b a ka yi In g ilizc e ko n u ^a n la r te$kil ed iy o r ve b u n la r da A m e r ik a lila r d a n z iy a d e I n g iliz le r e b e n ziy o rla r. A m e r ik a lila r d a n da p e k ho^lanmiyorlar. §ehir bir sana ’i $ehri olmadigi igin temiz, ve gtizel. Yalmz kip n sogugu fa zla imi§. iiniversite muhiti Am erikan tiniversitelerinden daha resmiyetperver ve merasimperver. Am erikadaki yobazUklar da burada yok elhamdiililah. Insanlarin hayat seviyesi hayli yiiksek. Zengin ve mtireffeh bir m em leket oldugu anlapliyor. Bu itibarla hayat ta pek ucuz degil. Hele bizim paraya qevrilince miihim yekiinlere balig
oluyor. M esela alelade biryem ek bizim paraya gevrilince 3-4 lira ediyor. Fakat e§ya bol ve geptli, bilhassa giyecek bahsinde. §im diye kadar hig Tiirke rastlamadim. Yalniz. bir giin birileriyle beraber bir vitrine bakarken kaldirimdan Tiirkge konugarak gegen iki kip y e rastladim. Yiiruyup gegtikleri igin kim olduklarim anlayamadim.
Yalniz maslahatgiizardan yakinda yeni bir sefir gelecegini, tib tahsil eden iki oglu oldugu igin onlari b ir universiteye y e rle p irm e k istedigini ogrendim . I ta ly a ’ya giderken vapurda Saffet A rfa isminde bir hariciyeci vardi (M acit tanir), o zatin soyledigine gore bu gelecek olan zattan ‘ ’hayli gekecegimiz varnuq ". M aslahatgiizar da benim ne oldugumu, hangi numarali kanunun hangi numarali maddesine gore geldigim i dolambagli suallerle ogrenmege galqti, fa k a t ben bu numaralardan hig gakmadigun igin beni kafasindaki nizamda bir yere yerlepirem edi. FIer halde yakinda teyhis koymakta gecikm ez (merkez-i hukumet O ttaw a’da oldugu igin kendisi orada bulunuyor). Ondan sonrasi artik siitune havale.
Derslere ba$layah beri §dyle boyle bir ay oluyor. Ogiinmek igin soylemedigime inanacagin igin soyleyebiliyorum: p m diye kadar beni de ba^kalarini da memnun edecek durumda oldugunu anliyorum. Talebelerim arasinda §arkli talebeler de var. Daha ilk dersten itibaren kafalari allak bullak oldu. Benim gahsunda Tiirkiye’nin ve Tiirklerin kendilerinden ne kadar fa rkli ve yiiksek oldugunu gordiiklerini birer birer gelip bana ifade ettiler. Insan ne tu h a f memlekette ne kadar m unekkit olursa olsun, di^an gikinca adeta §dvenle§iyor. Bizim zevat-i kiram benden alasint mi bulacaklardi da bana bu kadar eziyet ettiler! B ir m unevver igin en iyi §eyin kof, iri lakirdilar etmekten ziyade yabanci bir muhitte memleketini en iyi ve en gok takdir toplayacak §ekilde tem sil etm ek o ld u g u m u goriiyorum . Iginde yetipigim iz, in kd a b in bize kazandirdigi p ersp ektif zenginligi hele bati dii§iinii§unii Grek ve Avrupa felsefesini az gok bilmi$ olmanin verdigi iistiinliigiin degerini insan boyle bir vaziyette ne kadar daha iyi anhyor. Ne yaz.ik ki bazan, bu giine kadar ne kadar ehemmiyeti m erhaleler a p ig in n z i u n u ta ca k ka d a r §a § kin h kla r igine diifjiiyoruz ve bu ka d a r sen elik ba^arilarimizi bir takim budalaliklar ugruna tehlikeye diigiirmeye bile goz yumuyoruz. Benim §imdi iginde bulundugum §artlar igine gelmeli ki Ataturkiin, o koca adamin manasi bu §a§kinla§an kafalanm iza bir kere daha dank desin.
Universitedeki durumumdan memnunum. Bana iyi muamele ediyorlar. Hig bir §eyime, hig b ir a rzu m a veya fik r im e kari^m iyo rla r. B ana b ir oda verdiler, kiituphaneden ve saireden istedigim kadar istedigim zaman istifade etmek imkdnma malikim. Yalniz bazi antika adetler var: mesela derslere ciibbe ile girmek mecburiyeti var. Buna da yava$ yava§ aligiyoruz. Herhalde pm d ilik bir miiddet igin kafami ve kendimi dinlendirmek imkanlari var. Yegdne eksigim yalmzliktir. Buna da alipicagiz,. Universite hocalari iginde p ek gok tam diklar edindim. B ir iki tane de Am erika ’dan tam digim a rastladim. M esela sosyoloji §ubesinin ba^kam benim sin if arkadapm qikti. Beni gortir gormez tamdi (benim neslimden olan kimseler memlekette oldugu gibi burada da yiikselmiper. Fakir ise oyle oldugu gibi kalmiq). Zaman z.aman beni
156 Iz Birakmis Kibnsli Tiirkler I. Sempozyumu: Niyazi Berkes
gagiran, yoklayan bulunuyor. Evellki p azar giinii sosyoloji qubesi hocalari ve bir kisim talebeleri biiyiik bir piknik tertip edip beni davet ettiler. Hepsi ayri ayri gelip benimle konu§tular. D erslerinde seminerlerinde konugmaga davet ettiler. Hulasa, canli ve alakah ve beni yadirgamayan sem patik bir m uhit bulundugunu goriiyorum. Umumiyetle kiiltiir seviyelerinin hig te fe n a olm adigim goriiyorum. A m erika ’daki gibi insana s a f s a f acaip s u a lle r de so rm u yo rla r. Ya diinyada bizim hakkimizdaki b ilgiler biraz artmi§, ya da b u n la r biraz daha bilgili in sa n la r. H angisi dogru b ilm iyo ru m . U m um iyetle ed ebiyat. s a n 'a t ve m u sik i fa a liy e tle r i ve z.evkleri Amerika 'dan ziyade Avrupa ’yi takip ediyor. M esela biiyiik Fransiz, Alman ve Ita ly an kiitiiphaneleri gordiim ve §a$tim dogrusu. Herhalde bunlari okuyan bir kitle var. Sonbahar ba§layaltdan beri de m uteaddid konser ve tiyatro gruplari gelip gidiyor. Ben m aaelesef heniiz hig birine gidemedim. Yalmz ilanlarim goriiyorum.
Fiyatlari da epeyce yiiksek.
Bu sene §ehre ta§inmi§simz. Sen her halde memnunsun. Yoksa adaya ah^tiktan sonra biraz yadirgiyor musunuz? H er halde gocuklar igin bu $ekil zaruri. Fikret te bu sene mektebe ba§lamt$. M ed ih a ’m n yaz.diklarindan anladigima gore p ek heyecanli ve alakali imi§. Keratayi p ek ozluyorum ama modem ki hayatindan mem m m mesele yok. Gegen ay zarfmda, bazi naho§ hadiseler sebebiyle olacak, sihhatim adam akilli bozulmu§tu, adeta ciddi §ekilde endive etmege ba$lami§tim. Fakat bir iki haftadan beri kendim i p e k iyi hissediyorum . M acit, anladigim a gore p e k yoruluyor. (Bu meijguliyetleri arasinda kendisine §ahsima ait §eyler yazdigim igin sonradan iiz.iildiim. K endisine dziir diled ig im i liitfen soyle.) H epinize selam ve sevgilerim i sunar, gocuklarm gdzlerinden operim.
Niyazi
Karde§im Zahide 24 T em m uz 1966
M ektubunu alah gok zaman gegti, ben yazamadim. ‘' M ektup-yazm az” larin en yiiksek ornegini1' yakm dan tamdigin igin bunu anlarsin her halde. Ben de zaman zaman yazam am . G aliba sikildigim zam anlarda boyle oluyor. Bu yaz burada kalip iyi gah^acaguni samyordum, dyle olmadi. Averelepim , hatta serserilepim .
Istanbul §imdi kim bilir ne kadar gtizel. M acit ihtimal ki arkeolojik gezilerle me§gul. Belki siz.ler de bir yerdesiniz. Niliifer ile Ulker ne alemdeler? Fikret bir buguk ay A vrupa’da dola^a dola§a Tiirkiye’ye vardi. Annesi herhalde gok memnundur.