Diğer Yönetim Bilgi Sistemlerinin Muhasebe Bilgi Sistemiyle İlişkiler

İşletme yönetimi, değişik işletme kararlarının alımında ve alınan kararların hedeflere ulaşmada ki katkısını değerlendirebilmek için her türden bilgiye ihtiyaç duymaktadır. Muhasebe bilgi sistemi, kendisine yüklenilen dokümantasyon görevine bağlı kalarak bu konuda karar vericilere önemli katkılar sunmaktadır. Muhasebeden beklenilen, ortak bilgi üretme zorunluluğu, muhasebe bilgi sisteminin diğer bilgi sistemleri açısından veri kabul edilebilecek bilgiler üretmesine neden olmuştur (Bilginoğlu,1988:32-33).

İşletmelerin çalışma şekilleri, iş hacimleri, organizasyonel yapıları, yönetimin tecrübe düzeyi ve profesyonellik anlayışları, işletme içi politika hedef ve düzenlemeler, yasal düzenlemeler, yatırımcılar, tedarikçiler vb. dikkate alarak, ihtiyaca uygun şekilde bilgi ihtiyacını karşılar mahiyette en uygun bilgi sistemlerini geliştirmek ve beklenen faydaları sağlayacak bir işlevsellikte çalıştırmaları bir gereklilik halini almıştır. Aşağıdaki şekil 1.4.’de bir üretim işletmesinde kullanılması gerekli hatta hayati önemde olan temel yönetim bilgi sistemleri ve bunların alt bilgi sistemleri gösterilmiştir.

Şekil I. 4 Temel Yönetim Bilgi Sistemleri ve Alt Bilgi Sistemleri

Kaynak: Kerim Banar,1996:49.

Kaynakların etkin ve verimli kullanılması, faaliyetlerin daha az maliyetle sürdürülebilmesi, kalitenin artırılması, stokların, pazarlama ve üretim çabalarının eşgüdümü, yönetici ve çalışan performanslarının ölçülmesi, fiyatlama kararları, maliyet – hacim kâr analizleri, işletme dışı çevrelerin karar alması birbiri ile bağlantılı ve esas itibari ile muhasebe bilgi sisteminden beslenen süreçlerdir. Şekil 1.5.’de de görülebileceği üzere muhasebe sisteminin tüm diğer bilgi sistemleri ile etkileşimi söz konusudur.

Üretim bölümünün yoğunlaştığı, stok, maliyet, üretim, sipariş kararları ile ilgili bilgiler, insan kaynaklarının ücret, kesinti, vergi, prim ve tazminat hesaplamaları,

ÜRETİM BİLGİ SİSTEMİ Üretim Planlaması Stok kontrol Mamul Geliştirme PAZARLAMA BİLGİ SİSTEMİ Pazar Araştırması Satış Analizleri Satış Planlaması Satışlar PERSONEL BİLGİ SİSTEMİ İşçi-İşveren İlişkileri İşe Alma Eğitim

MUHASEBE (FİNANSAL) BİLGİ SİSTEMİ Finansal (Genel) Muhasebe

Maliyet Muhasebesi Satışlar-Alacaklar Satınalma-Borçlar Stok İşlemleri Ücret-İşçilik Maliyet Kontrolu-Maliyetleme Gelirler Giderler Sabit Varlıklar Sorumluluk Muhasebesi Mali Analiz Nakit Bütçelemesi Sermaye Bütçelemesi

finans birimimin yapacağı hesaplar ve analizlerdeki bilgilerin neredeyse tamamı, muhasebe bilgi sisteminden elde edilmektedir.

Şekil I. 5 Bilgi Sistemleri Etkileşimi ve Odak Noktası Olarak Muhasebe Bilgi Sistemi

Kaynak: Gökdeniz, 2005: 86 – 94*

İşletmelerin pazarlama yöneticileri, pazarlama karmasının oluşturulmasında, taşıma-lojistik, satış gücü oluşturma ve ürün hattına yeni ürünlerin eklenmesi veya ürün hattından ürünlerin geri çekilmesi gibi konularda çeşitli ve önemli konularda karar vermek zorundadırlar. Bu kararlardan elde edilecek sonuçların doğruluğu, doğru bilgiler kullanılarak karar alınmasına bağlıdır. Muhasebe ile pazarlamanın ilişkisi, temel kesişme alanı burada ortaya çıkmaktadır. Muhasebe bir taraftan işletme dışı çıkar gruplarına bilgi verirken, aynı zamanda işletme içindeki gruplara da bilgi vermektedir. Pazarlama ihtiyacı olan bilgileri pazarlama bilgi sistemi sayesinde elde ederken, kendi sistemi dışında ihtiyacı olan bir takım bilgileri de muhasebe bilgi sistemi vasıtası ile elde etmektedir. Ceran ve Bezirci’nin (2011:103-115) yaptıkları çalışmada aktardıkları bilgilere göre; Homburg ve ekibinin 2000 yılında yaptıkları araştırma sonucunda pazarlama bölümü yöneticileri maliyet muhasebesi aracılığıyla elde edilen verileri,

* _{Belirtilen kaynaktan esinlenilmiştir.}

SİSTEM

YÖNETİM

SİSTEMLERİ FİNANS PAZARLAMA ÜRETİM

Finans Pazarlama

ALT SİSTEMLER

Üretim İ.K.Y.

 Fiyatlama kararlarında veya fiyat indirimlerinde (% 56),

 Yeni ürün geliştirmede (% 52),

Ürünler arası tercih sıralamasında (% 49),

 Sipariş kabul veya ret kararında (% 41),

 Müşteri kitlesinin seçiminde (% 21),

 Dağıtım politikasının belirlenmesinde (% 21),

 Pazarlama ve dağıtım organizasyonunda (% 16),

 Reklam politikasında (% 16) ve

 Hedef Pazarların belirlenmesinde (% 15)

oranında kullandıklarını ifade etmişlerdir. Şekil 1.6.’da Pazarlama Bilgi Sisteminin (PBS) Muhasebe Bilgi Sistemi ile etkileşimi gösterilmektedir.

Şekil I. 6 Pazarlama Bilgi Sistemi Ve Muhasebe Bilgi Sistemi Etkileşimi

Kaynak: Ceran ve Bezirci, 2011: 103-115.

İşletmelerin sahip oldukları varlık ve kaynaklarında meydana gelen mali nitelikteki değişimler muhasebe bilgi sistemi aracılığıyla toplanmakta,

M.B. S. İç Kaynak: İşletme İçi Raporlama Sistemi Pazarlama Haber Alma Sistemi Veri Tabanı Pazarlama Yönetim Bilgi Sistemi (Karar Destek Sistemi) Pazarlama Araştırma Sistemi P.B. S. Stratejik Yönetim Muhasebesi Finansal Muhasebe B il g i 1. S tr at ej ik K ar ar İ çi n İç K ul la nı cı la r 2. D ış Ç ev re

sınıflandırılmakta ve raporlar vasıtasıyla işletme ile ilgili kişi ya da gruplara sunulmaktadır. Muhasebe sistemlerini;

- İşletme yöneticilerinin, işletmenin amaçlarına ulaşmak amacıyla ihtiyaç duyduğu finansal bilgileri üretmek ve raporlamak yükümlülüğüne sahip olan yönetim muhasebesi,

- İşletmenin finansal durumunu etkileyen olaylar ve ticari işlemlerin para birimi ile ölçülen sonuçlarını işletme dışındaki kişi ve kurumlara bildirmek için kullanılan finansal muhasebe,

olmak üzere iki grupta incelemek mümkündür. Ancak maliyet muhasebesi de, yönetim muhasebesi ile ilişkisi göz ardı edildiğinde birçok kaynakta muhasebenin bir başka dalı olarak incelenmektedir (Çanakçı vd., 2010:13 – 14).

Yönetim muhasebesi, sadece işletme içi karar almaya yönelik mahiyette, yönetim kademesindeki ve muhasebe birimindekilerin işbirliği ile karar almaya yönelik, planlama ve kontrole yardımcı bir alandır. (Civelek ve Özkan;2006;453). Aynı zamanda finansal muhasebe ve maliyet muhasebesinden üretilen bilgileri yönetim kararlarına yönelik olarak derleyen muhasebe dalıdır şeklinde tanımlamak mümkündür (Lazol, 2012:6 – 7).

Maliyet muhasebesi, finansal muhasebe ve yönetim muhasebesi arasında sıkı bir ilişki vardır. İyi bir yönetim muhasebesi, maliyet muhasebesi ve finansal muhasebe sistemlerinin etkinliği ile mümkündür. Bu üç alan birbirinden ayrılmaz parçalardır (Karacan,2012: 8). Şekil 1.7.’de görüleceği üzere yönetim muhasebesi finansal muhasebe ve maliyet muhasebesi ile iç içe geçmiştir.

Şekil I. 7. Finansal Muhasebe – Yönetim Muhasebesi – Maliyet Muhasebesi İlişkisi

Kaynak: Nihat Küçüksavaş,2010:12

Finansal muhasebe genel itibari ile dış raporlama hizmeti sağlarken, maliyet muhasebesi maliyet belirleme, kontrol aracı olma, planlama gibi içe dönük faaliyetlerde kullanılır. Yönetim muhasebesi ise diğer iki alandan faydalanarak içe dönük yönetsel ve stratejik kararların alımında etkin bir şekilde kullanılır. Ancak temel olarak bakıldığında tüm muhasebe alanlarının ana kaynağı finansal muhasebedir (Akpınar ve Özdemir,2012:8 – 9).