Hükümet, bir ülkenin rekabet avantajı üzerindeki etkisi olarak kritik öneme sahiptir. Örneğin, yabancı şirketleri devre dışı bırakmak için hükümet vergilerini doğrudan giriş engeli olarak kullanabilir veya sübvansiyonları dolaylı bir araç olarak kullanabilmektedir. Her iki durumda da yerli firmalar kısa vadeli rekabet avantajlarından yararlanmaktadır. Bu fark yaratan hükümet faaliyetleri, rekabetin uzun vadede sürdürülebilir rekabet avantajlarının gelişimine engel olduğu yerli firmalara rekabet olanağı sağlayabilir (Cho ve Moon, 100-101). Porter (1990), hükümetin rolünün ve rekabet avantajı elde etme şansının çok önemli olmasına rağmen, bu ikisinin rekabet avantajının diğer dört faktörünü etkileyerek rekabet üzerinde dolaylı bir etkiye sahip olduğuna inanmaktadır (Riasi, 2015: 4).
Ülkelerin iktidar konumundaki yöneticileri o ülkenin politikalarını şekillendiren güçtür. Hükümetlerin alacağı kararlar ile uygulayacağı politikalar o ülkenin rekabetinin gelişmesine veyahut gerilemesine neden olmaktadır. Hükümetlerin ülke kaynaklarını kullanma şekillerine göre rekabet etkisi değişim göstermektedir. Yeni icatlar yapmak veya teknolojik gelişimi sağlama yönünde yapılacak olan kaynak harcaması rekabet üstünlüğünün olumlu yönde değişmesine etki edebilmektedir (Timurçin, 2010: 63).
Fırsat ya da şans kavramı ise işletmenin dışında gelişen bir olgu olmaktadır. Bu olgular işletmeye beklenmedik şekilde etki eden olgulardır. Örneğin; savaşlar, yeni icatlar, dış siyasi değişimler ve gelişimler, iç ve dış talepte oluşan değişimler fırsat ya da şans diye nitelendirilmektedir. Bu durumlar bir ülkedeki firmaların el değiştirmesi ve bu ülkelerin sanayii yapılarında değişikliklerin olmasına neden olmaktadır. aynı zamanda bu şans unsurları rekabetçi üstünlüğün kaybedilmesi veya kazanılmasına etki etmektedirler (Timurçin, 2010: 62-63).
Porter’ ın Elmas Modeli bir döngü şeklinde devamlı kendini güçlendiren bir model olmaktadır. Bu modelin her bir köşesini oluşturan faktörler sürekli olarak birbirini gerek doğrudan gerekse de dolaylı olarak etkilemektedirler (Timurçin, 2010: 63; Gürpınar, 2007: 47-48).
BÖLÜM 7
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
Düzce İli’nin geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GETAT) sektörünün uluslararası rekebetçilik analizi düzeyini ortaya çıkarmak bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu bağlamda, Düzce İli GETAT sektörünün uluslararası rekabetçilik düzeyi Porter’ın Elmas Modeli kullanılarak analiz edilmiştir.
Çalışmanın bilimsel araştırma yönteminde nitel ve nicel yaklaşımlar birlikte kullanılmıştır. Nitekim bilimsel bir araştırma için nitel, nicel veya karma şeklinde üç yaklaşımdan söz etmek mümkün olmaktadır. Bu yaklaşımlar birbirinden ayrılmadan farklı uçları temsil etmektedir. Bir çalışma ya ağırlıklı olarak nicel yaklaşımlıdır, ya da ağırlıklı olarak nitel yaklaşımlıdır. Karma yöntem araştırması da bu sürekliliğin ortasında yer almaktadır çünkü hem nitel hem de nicel yaklaşımların unsurlarını içermektedir. Genellikle, nitel araştırma ve nicel araştırma arasındaki ayrım, sayı (nicel) yerine kelimeler (nitel) veya açık-uçlu sorular yerine (nitel görüşme soruları) kapalı uçlu sorular (nicel hipotezler) kullanma anlamında olmaktadır (Creswell, 2014, 8-13).
Nitel ve nicel araştırma yaklaşım ve yöntemlerinin genellikle sosyoloji, psikoloji ve tarih gibi farklı eğitim disiplinlerinde sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Bu iki yaklaşım arasında farklılıklar olduğuna dikkat çekilmektedir. Nitel ve nicel araştırmalar arasındaki fark sosyal ve fen bilimler alanlarındaki tartışmalardan kaynaklanmaktadır. Gerek doğa gerekse de inceleme alanları olarak sosyal ve fen bilimleri birbirinden oldukça farklı olmaktadır. Bu noktada insanı incelemek sosyal bilimlerin doğasını oluştururken, doğayı ve doğanın davranışlarını incelemek de fen bilimlerinin doğasını oluşturmaktadır (Ekiz, 2009: 163).
Nitel araştırma, bireylerin veya grupların sosyal veya insan sorununa atfettiği anlamı araştırmak ve anlamak için uygulanan bir yaklaşım türüdür (Creswell, 2014,
10-11). Bu araştırma türünde yorumlayıcı, doğalcı ve fenomenoloji (olgulaştırma) şeklinde üç yaklaşımdan söz edilmektedir. Bu üç yaklaşımın birbirinden farklı olduğuna dikkat çekilmektedir. Bunlar birbirinden farklılık göstermesine rağmen üç yaklaşım da nitel araştırma paradigması içerisinde değerlendirilmektedir. Bu gün nitel yaklaşımına getirilen en kapsamlı tanımlardan bir tanesi Denzin ve Lincoln (1998) tarafından yapılmıştır. Bu araştırmacılara göre nitel araştırma; araştırmacının araştıracağı konu veya konular hakkındaki verileri doğal ortamında incelediği, araştırmaya katılım gösterecek kişilerin konuyu kendi uzmanlığı düzeyinde anlamlaştırdığı ve bunları yorumlama gayretinde olduğu şeklinde tanımlanmaktadır (Denzin ve Lincoln, 1998; Aktaran: Ekiz, 2009: 30).
Nicel araştırma pozitivizm ve realizm gibi felsefi paradigmalara dayanan, yöntem ve metod olarak biyoloji ve doğa bilimlerinden yararlanan hatta çoğu kez bu yöntem ve metodların benzerini kullanan bir yaklaşım tarzıdır. Pozitivizm teorisi bilgiyi ya doğru ya da yanlış şeklinde tek gerçek olarak görmektedir. Realizimde ise üretilen bilgide amaç gerçeğin, gözlemciden bağımsız olmasıdır. Bu kanı da bilginin tarafsız bir şekilde incelenebileceğine vurgu yapmaktadır (Ekiz, 2009: 99). Yani nicel araştırma, nitel araştırma yaklaşımından faklı olarak, değişkenler arasındaki ilişkiyi inceleyerek objektif teorileri test etmek için kullanılan bir yaklaşımdır. Bu değişkenler sırayla, tipik olarak enstrümanlar üzerinde ölçülebilmekte ve dolayısı ile numaralandırılmış veriler istatistiksel prosedürler kullanılarak analiz edilebilmektedir (Creswell, 2014, 11-12).
İki yaklaşımdaki özellikler Ekiz (2009)’in aktardığına göre iki ayrı görüş kapsamında incelenmektedir. Bunların ilki Denzin ve Lincoln (2000)’un ortaya attığı özelliklerdir. Burada nitel araştırma ve nicel araştırma yaklaşımlarındaki bu özellikler; farklı epistemolojilerden yararlanılması, farklı araştırma teknik ve yöntemlerin kullanılması, araştırılacak konu ve elde edilecek bilgilerin değişik şekillerde sunulması şeklinde belirtilmektedir. Diğer bir görüş ise Bryman (1988) çalışmasındaki özelliklerdir. Burada Bryman, nitel ve nicel araştırmayı daha pragmatik bir boyuttan inceleyerek araştırmadaki yöntemler açısından değerlendirmektedir. Yani nitel ve nicel yaklaşımların birbirine olan karşıt dayanakları üzerine durmuştur. Genel olarak nitel araştırma ve nicel araştırma
yaklaşımlarının özellikleri belirgin bir şekilde aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu özellikler (avantaj ve dezavantajlar) Denzin ve Lincoln (2000) ve Bryman (1988) çalışmalarındaki farklar olmakla birlikte çeşitli diğer çalışmalardan da yararlanılmıştır.
Tablo 3. Nitel Araştırma ve Nicel Araştırma Yaklaşımlarının Özellikleri
Nicel Araştırma yaklaşımı Nitel Araştırma Yaklaşımı
Sosyal dünya incelemelerinde uygulanır ve sosyal dünyanın gerçek olduğunu düşünür.
Fiziksel dünya incelemelerinde uygulanır. Gerçekliğin toplumsal biryapı olduğunu varsayar. Pozitivizmden etkilenmiştir. Post-pozitivizmden etkilenmiştir.
Gerçek birdir ve bu gerçek objektiftir.
İnsanların nasıl algıladıkları ile ilişkili olduğu için birçok gerçek olabilir.
Çalışmanın başında belirlenmiş kesin hipotezler tercih edilir.
Hipotezler çalışmanın yapıldığı süreçte oluşması tercih edilir.
Araştırmacı normalde ne aradığını bilir. Araştırmacı yalnızca aradığı şey hakkında genel bir fikre sahip olabilir. Veriler sayısal değerlere indirgenir. Betimlemeler sözel ifadelerle yapılır.
Güvenilirliğin ölçülmesi ve bunun arttırılmasına
önem verilir. Güvenilirliğin uygun olduğu kabul edilir.
Katılımcıların görüşlerinin derine inmeden incelenmesi, güvenilir nesnel teknik/yöntemlerin kullanılması
Katılımcıların görüşleri derinlemesine incelenir ve yorumlarda bulunulur.
Araştırmalar kesin yargılarla sonuçlanır. Araştırmalar alternatif yargılar üretir. Günlük olamayan, sosyal hayat doğası dışında
(yapay) bir ortamda dolaylı olarak incelenir. Günlük, sosyal hayat doğasında doğrudan incelenir. Yüzeysel tanımlamalar kullanılır. Zengin tanımlamalar kullanılır.
Nitel araştırma yalnızca hipotez oluşturabilir ve bu hipotez nicel ile de test edilebilir.
Nicel araştırma yaklaşımına gerek duymadan bilimsel bilgi üretebilmekte ve kendine has özgün metotları vardır.
Araştırmacı ve katılımcılar arasında ya ilişki hiç
yoktur ya da kısa süreli bir ilişki vardır. Nitel araştırmada sürekli bir ilişki geekmektedir. Araştırmacılar sosyal dünyaya ışarıdan bakar Araştırmacılar sosyal dünyaya içeriden bakar Nitel araştırma kuramları test etmez. Kuramların test edilmesine ihtiyaç duymaz çünkü bu araştırılan bir konuyu iyi bir şekilde ortaya koymaz. Eleştiri olarak, nitel araştırma, sonuçları
genelleyebilecek bir evrene sahip değildir.
Savunma olarak, insanların birbirine benzemediği ve bundan dolayı da genellemenin mevcut yaklaşımlarla zor olduğunu ileri sürer.
Eleştiri olarak, nitel araştırma sistematik bir yapıyı takip etmediği için bilimsel bir araştırma değildir.
Savunma olarak kendine özgü geliştirdiği süreçleri takip eder.
Eleştiri olarak, nitel araştırmalarda güvenilirlik test edilemez.
Savunma olarak, kendi özel çalışma ilkesi ile verileri kendi mantığı çerçevesinde test eder.
Nicel araştırma yaklaşımında bu esneklik yoktur. Nitel araştırma tasarımı, tasarım büyük ölçüde inşa edilip yeniden yapılandırılabildiğinden esnek bir yapıya sahiptir.
Kaynak: Aktaran: Ekiz, 2009: 165-170; Rahman, 2017: 103-107; Matthews ve Ross, 2010: 142; Büyüköztürk vd., 2016: 248.
Bu noktada yukarıda belirtilen farklar ve eleştiriler neticesinde nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının bazı durumlarda birbirinden ayrıldığı ve birbirini eleştirdiği görülmektedir.
Bazı araştırmacılar öncelikli olarak (veya bazı durumlarda tamamen) tek bir yaklaşım kullanarak araştırma yaparken, özellikle sosyal araştırmacılar giderek artan bir şekilde veri toplamada kalitatif (nicel) veya kantitatif (nitel) yaklaşımlardan her ikisini de kullanarak karma yöntem şeklinde veri toplama yönteminden yararlanmaktadırlar. Nitekim seçilen veya seçilecek yöntemler, araştırmanın sorularına ve onların içindeki kavramların nasıl tanımlandığına bağlı olmaktadır. Bazen bir araştırma sorusu nicel veri isterken bir diğeri nitel veri gerektirir veya bir araştırma sorusunu cevaplamak için hem niteliksel hem de niceliksel veri gerekebilmektedir. Bu her iki yöntemin birlikte kullanılması yöntem çeşitlemesi (triangulation) olarak tanımlanmaktadır. Çeşitleme; bir araştırma kalitesinin ölçütü, yani aynı araştırma sorusunu ele almak için farklı veri türleri (nitel ve nicel) uygulanarak verilerin toplanıp, her bir veri seti, diğerinden gelen bulguları kontrol etmek için kullanılabilmektedir (Matthews ve Ross, 2010: 144-145; Türnüklü, 2001: 9). Bu çalışmanın uygulama aşamasında hem nicel araştırma yaklaşımı hemde nitel araştırma yaklaşımı kullanılarak çeşitleme yöntemi uygulanmıştır. Bu yaklaşımların birlikte kullanılmasının temel nedeni, Düzce İli’nde kurulmaya başlanılan GETAT sektörünün yeni bir sektör olması ve bu alanda ulaşılacak uzman sayısının çok az olmasından kaynaklanmaktadır. Uzman sayısının az olması çalışmada sadece nicel araştırma (anket) verilerinin yetersiz olabileceği algısına neden olmuş dolayısı ile nicel araştırma verilerini desteklemesi açısından derinlemesine görüşme tekniğinin ve uzman görüşü tekniği yapılması gerekli görülmüştür.
• Araştırmanın Deseni
Araştırmacılar çalışmalarının karar aşamalarında öncelik, zamanlama, etkileşim ve birleştirmeyi yansıtacak bir desen seçimi yapmaktadır. Bu kararın verileceği aşamada çeşitli desen tercihleri mevcuttur. Bu desen çeşitleri şu şekilde sıralanabilir; yakınsayan paralel desen, açımlayıcı sıralı desen, keşfedici sıralı desen, içiçe karma desen, dönüştürücü desen ve çok aşamalı karma desen şeklindedir.
şekillendirmektedir. Bu çalışmanın süreci, çalışmanın açımlayıcı sıralı desen üzerine inşa edilmesini sağlamıştır (Creswell ve Plano Clark, 2010: 76).
Tablo 4. Karma Yöntem Araştırmalarında Desen Türleri ve Tanımları
Desen Türleri Özellikleri
Yakınsayan Paralel Desen
Bu desen türünde araştırmacı nitel ve nicel araştırma aşamlarını, araştırma sürecinde eş zamanlı olarak uygulanmaktadır. Nitel ve nicel araştırma aşamalarına eşit öncelik verilir ve analiz sürecinde ise bu iki aşama biribirinden ayrı tutulup genel yorumlamada sonuçlar birleştirilir.
Keşfedici Sıralı Desen
Nitel ve nicel araştırma aşamalarından, nitel verilerin toplanıp çözümlenmesine öncelik verilen bir desen türü olarak sıralı bir zamanlama kullanılır. Keşfedilen nitel araştırma sonuçları üzerinden nicel araştırma olan ikinci aşamayı uygulamaya başlar. Daha sonra elde edilen sonuçlar test edilir veya genelleştirilir.
İçiçe Karma Desen
Bu desende araştırmacı verilerini nicel ve nitel araştırma aşamaları ile toplayıp çözümlemektedir. Yani araştırmacı nicel bir aşama içine nitel veya nitel bir aşama içine nicel bir aşama ekleyerek uygulama yapmaktadır.
Dönüştürücü Desen Nitel ve nicel verilerin eş zamanlı ve sıralı bir şekilde toplanıp bu verilerin analiz edilmesini sağlayan desendir.
Çok Aşamalı Desen
Bu desende araştırmacı eş zamanlı ve sıralı uygulama aşamalarını çalışmanın süreci dâhilinde belli bir süre birleştirir. Bu araştırma yaklaşımları ihtiyaca göre şekillenmektedir.
Açımlayıcı Sıralı Desen Bu desen türü, bu araştırmanın desen modelini oluşturması nedeni ile tablodan sonra değerlendirilmiştir.
Kaynak: Creswell ve Plano Clark, 2010: 71-83.
Açımlayıcı sıralı desende; araştırma sürecinin aynı olduğu bir aşamada nicel
ve nitel tekniklerin farklı aşamalarda uygulanmaktadır. Bu desenin genel özelliği veri toplama tekniklerinin sırayla yapılmasını sağlamaktır. Çözümleme esnasında bu teknikler birbirinden ayrı analiz edilerek öncelikle nicel verilerin toplanmasını ve analiz edilmesini gerektirir. Bu ilk aşama gerçekleştikten sonra da nitel verilerin toplanıp analiz edilmesi gelmektedir. Bu aşama birinci aşamada gerçekleşmiş nicel aşamanın sonuçlarını takip ederek gerçekleşmektedir. Nitel bulgular nicel bulguların yorumlanmasında etkili olmaktadır. Aşağıdaki şekil üzerinde araştırmanın genel deseni olan açımlayıcı sıralı deseni gösterilmektedir (Creswell ve Plano Clark, 2010, 2015: 79).
Şekil 21. Araştırmanın Deseni
ARAŞTIRMANIN DESENİ
Literatür Taraması
Yapılandırılmış
Anket Tekniği Mülakat TekniğiYapılandırılmış - İlgili sivil toplum k uruluşlarının raporları
- Kamu k urum ve k uruluşlarının ve gazetelerin sektörel raporları - De rne k k ayıtları
- İlgili inte rne t kaynakları - Bilimse l mak alele r - Firma k atalogları vb.
Sonuçların Değerlendirilmesi
ve Yorumla ma
Anket verileri IBM SPSS 21
programı ile analizlere tabii tutulmuştur.
Mülakat verileri nitel veri analiz
teknikleinden olan içerik analizine tabii turulmuştur.
Araştırma Konusunun Tartışılması
Araştırma Konusuna Karar Ve rilme si
Evren ve Örneklemin Be lirle nme si
Araştırmalara Başlanması
Anket Ölçeğinin
Geliş tirilmes i Görüş me SorularıGeliş tirilen
Görüş melerin Yürütülmes i Görüş melerin Yürütülmes i Araştırmanın Problem Cümlesinin oluşturulması
Birincil Veri Toplama Tekniği
Ve rile rin Analiz Edilme si
İkincil Veri Toplama Tekniği
Uzman Görüş ü Tekniği
Bu çalışmada birincil veriler üzerine kurgulanmış olmasına rağmen bulgular ve sonuç bölümlerini (birincil veriler) destekleyici mahiyette olması için ikincil veri toplama tekniğine de müracaat edilmiştir. İkincil verilerin analizi anket ve mülakat tekniklerinin şekillenmesini sağlamıştır. Birincil veri toplama tekniği olarak hem nitel (qualitative research) hem de nicel (quantitative research) araştırma tekniklerine müracaat edilmiştir. Bu bağlamda birincil veri toplama tekniği olarak, anket, mülakat ve uzman görüşü tekniklerine müracaat edilmiştir.
Araştırmada derinlemesine mülakat tekniğine başvurulmasının en büyük nedeni GETAT sektörünün Düzce İli için henüz yeni bir sektör olması ve bunun verdiği yenilik ile sektör hakkında bilgi sahibi olan uzman sayısının az olmasıdır. Sektörün hedef kitlesinin mülakat görüşmelerinde verecekleri bilgiler ışığında anket sonuçlarının mülakat görüşmesi sonuçları ile karşılaştırılması öngörülmüştür. Bu noktada ayrı tekniklerle toplanacak olan veriler yine ayrı ayrı analize tabi tutulup uzman görüşleri ışığında yorumlanarak sonuçlandırılmıştır. Uzman görüşüne başvurulmasının nedeni ise anket ve mülakat sonuçlarının değerlendirilip GETAT’ın mevcut düzeninin dünya kıyaslaması ile ortaya koymaktır. Mülakat yönteminin soruları oluşturulurken Porter’ın Elmas Modeli’nin temel ve alt değişkenleri dikkate alınmıştır. Modelin her bir ana boyutuna yönelik genel bir soru oluşturulmuş olup toplamda 5 soru üzerine kurgulanmıştır. Yarı yapılandırılmış mülakat tekniği, sektörde faaliyet gösteren işletmelere ve sektörde kanaat liderlerine literatür taraması ile elde edilen bulgular ışığında sorular yöneltilerek gerçekleştirilmiştir. Yönlendirici olmaktan kaçınmak ve görüşmecinin yönlendirici ve eksik bilgi vermesine yol açmamak için mülakatlar sohbet havasında ve soru yanıt şeklinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kullanılan diğer bir birincil veri toplama tekniği anket tekniğidir. Anket (questionnaire) bir dizi sorudan oluşan ve bu sorular aracılığı ile katılımcıların yaşam koşullarını, inançlarını, tutumlarını veya davranışlarını betimleyen bir veri toplama tekniğidir (Büyüköztürk, 2016: 124). Anket tekniği hızlı, güvenilir ve sistematik veri elde edebilmenin önemli bir aracıdır (Eraslan vd., 2008: 20). Aynı zamanda anket tekniği hızlı ve güvenilir olmasının yanı sıra maliyetinin düşük olması gibi avantajları da vardır (Büyüköztürk, 2016: 124). Uzman görüşü tekniği ile genel değerlendirmede bulunulmuştur.