Devlet Planlama Teşkilatı Plan Uygulamaları

Alâeddin Çetin, AP’nin kendisi vasıtasıyla plan konusundaki endişelerini dile getirmesinin İnönü Hükümetinin⁷² faydasına olacağını belirtmiştir. Ülkemizde milli hâsıla, milli gelir, zirai istihsal ve sosyal bilgilerimizin temelsiz olduğunu, bu nedenle hazırlanan planın ülkenin ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğunu ifade etmiştir. Plan hazırlamanın yeterli olmadığını aynı zamanda kontrolünün de yapılması gerektiğini söylemiştir. Ülkemizin planlarında böyle bir durumun olmadığını, uygulama devresini de öğrenmemiz gerektiği fikrindedir. Ülkenin mali durumu düzenlenemezse milletin refah yüzü göremeyeceği görüşündedir. Hazırlanan plan mükemmel olursa, tatbik eden mükemmel olursa Yüksek Meclisin bunu kontrol edecek mekanizmayı kuracağını, bu olmadığında ülkenin kaynaklarının israf olacağı görüşündedir. Planın para işinin iyi hesap edildiğini, fakat planın tatbik edileceği vatanın ve bu vatan üzerinde yaşayan insanların hesap edilmediği noktasında planı eleştirmiştir. Planın psikolojik, manevi, sosyal, hukuki konulara önem vermediğini belirtmiştir. Karma ekonomiden söz eden planın halkın iştiraki için neler düşündüğünü, 1963 yılı için bunun tatbikatının olup olmadığını, planı yapacak teknik elemanların olup olmadığını sormuştur? Planın koordinasyonu sağlayacak esaslar üzerinde nazari olarak durduğunu ciddi tedbirler alınmadığını eleştirmiştir. Planın amacının, edebiyat yapmak, onu dokunulmaz bir

69C.S.T.D., C. 32, 4 Şubat 1966, T. 5, B. 41, s. 408.

70C.S.T.D., C. 32, 4 Şubat 1966, T. 5, B. 41, s. 423.

71 İclal Demir, Mukadder Öner, a.g.e., s. 176.

72TBMM Albümü 1920-2010, C.2, s. VIII.

müessese haline getirmek olmadığını; millete fayda getirecek şekilde tatbik etmek olduğunu belirtmiştir. Halkın gücünün iktisadi teşebbüslerde kullanmak için neler düşünüldüğü, ziraat aletleri imalatındaki anarşiye son vermek için proje olup olmadığı, planın tatbikatının kontrolü için ne düşünüldüğü, iktisadi durum hakkında planlamanın bir araştırması olup olmadığını sormuştur.⁷³

Senatör Çetin, demokratik düzen içerisinde planlı kalkınma konusunda fikir birliği olduğunu, ancak planın yapılışı, uygulanışı üzerinde inceleme, tartışma alanlarında yenilenme görüşünü savunmuştur. Türkiye’nin gerçek envanter durumunun tespit edilememiş olması, gerçek istatistik bilgilerin elde bulunmayışı sebebiyle planlarda hata olduğu görüşündedir. Bu yüzden planlamacıların envanter hesapları ve istatistik bilgileri de sağlamak zorunda olunduğu belirtmiştir. İyi planın başarıya ulaşabilmesi için iyi uygulamaya bağlı olduğunu söylemiştir. Planın uygulamasına halkın ve ferdin de inanarak ve şevkle kalkınmaya iştirakinin zorunlu olduğu düşüncesindedir. İnönü Hükümetinin⁷⁴ bugüne kadar oluşan uygulama hatalarını gidermesini, uygulayıcı şahısları eğitmesi ve demokratik bir zihniyetle çalışmalarını sağlaması gerektiğini ifade etmiştir. Planın uygulanmasında iç ve dış iktisat, mali durum, teknik gelişmeler, sosyal bünye gibi birçok menfi ve müspet etkilerin çok olacağını, bunların zararlarının azaltılması, elemanların kifayet ve liyakatlerine hükümetin dikkat etmesi gerektiğine değinmiştir. Halkın birçok konularda idare edenlerden daha ileri bir konumda olduğunu, hükümetlerin halkın ihtiyaçlarına cevap veremediğini savunmuştur. Türkiye’de hususiyet arz eden köylerin sosyal bünyesi, esnaf ve işçilerimizin hali, halkın ruh ve vicdanı iyi bilindiği ve organize edildiği takdirde toplum kalkınmasının büyük bir kudret kazanacağını belirtmiştir. Hakla olan münasebetlerde halkı sevmenin onu anlamanın birinci şartı olduğu düşüncesindedir.⁷⁵ Planın anayasanın demokratik esaslarına göre yapıldığını demokratik bir zihniyetle tatbik edildiğinde başarılı olacağını savunmuştur.⁷⁶

Çetin’in görüşlerini belirttiği 26 Ocak 1961 tarihli birleşimde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen 1964 Yılı Devlet Planlama Teşkilatı⁷⁷ Bütçesi Cumhuriyet Senatosu tarafından kabul edilmiştir.⁷⁸ Buna göre:

73C.S.T.D., C. 18, 2 Şubat 1964, T. 3, B. 35, s. 157-159.

74 TBMM Albümü 1920-2010, C. 2, s. VIII.

75C.S.T.D., C.27, 6 Mayıs 1965, T. 4, B. 77, s. 116-118.

76C.S.T.D., C.24, 26 Ocak 1961, T. 4, B. 30, s. 193.

77Devlet Planlama Teşkilatı 30.09.1960 tarihli 91 sayılı kanunla Başbakanlığa bağlı bir kuruluş olarak kurulmuştur. DPT’nin görevleri: Memleketin tabii, beşeri ve iktisadi her türlü kaynak ve imkânlarını tam

Personel giderleri için : 5.334.012 Lira Cari Harcamalar için : 1.757.653 Lira Transferler İçin : 97.771 Lira

Toplam :7.189.436 Lira ödenek ayrılmıştır.⁷⁹

Çetin’in görüşlerini belirttiği 6 Mayıs 1965 tarihli birleşimde görüşülen 1965 yılı Başbakanlık Bütçesi Cumhuriyet Senatosu tarafından kabul edilmiştir.⁸⁰ Buna göre:

Personel giderleri için : 10.909.844 Lira Cari Harcamalar için : 14.644.203 Lira Yatırımlar İçin : 13.032.585 Lira Transferler İçin : 568.905 Lira

Toplam : 39.155.537 Lira ödenek ayrılmıştır.

a) Devlet Plânlama Teşkilâtı Bütçesi:

Personel giderleri için : 5.342.158 Lira Cari Harcamalar için : 1.749.404 Lira

Transferler İçin : 12.002 Lira

Toplam : 7.103.564 Lira ödenek ayrılmıştır.

b) Danıştay Bütçesi:

Personel giderleri için : 11.513.316 Lira Cari Harcamalar için : 1.129.002 Lira

Transferler İçin : 60.001 Lira

Toplam : 12.702.319 Lira ödenek ayrılmıştır.

c) Devlet İstatistik Enstitüsü Bütçesi:

Personel giderleri için : 12.004.273 Lira Cari Harcamalar için : 9.683.118 Lira

Yatırım İçin :2.430.478 Lira

Transferler İçin : 102.881 Lira

bir şekilde tespit ederek takip edilecek iktisadi ve sosyal politikayı ve hedefleri tayinde hükümete yardımcı olmak, Muhtelif bakanlıkların iktisadi politikayı ilgilendiren faaliyetlerinde koordinasyonu temin etmek için tavsiyelerde bulunmak ve bu hususlarda müşavirlik yapmak, bunun yanında hükümetçe kabul edilen hedefleri gerçekleştirecek uzun ve kısa vadeli planları hazırlamak, Planın uygulanmasını takip etmek, değerlendirmek ve gerekli hallerde planda değişiklik yapmaktır. ( Devlet Planlama Teşkilatı İle İlgili Mevzuat, DPT Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1996, s. 7. )

78C.S.T.D., C. 18, 2 Şubat 1964, T. 3, B. 35, s. 178.

79 İclal Demir, Mukadder Öner, a.g.e., s. 172.

80C.S.T.D., C. 27, 6 Mayıs 1965, T. 4, B. 77, s. 139-141.

Toplam : 24.220.750 Lira ödenek ayrılmıştır.

ç) Diyanet İşleri Başkanlığı Bütçesi:

Personel giderleri için : 80.270.774 Lira Cari Harcamalar için : 3.024.602 Lira

Transferler İçin : 74.297 Lira

Toplam : 83.369.673 Lira ödenek ayrılmıştır.

d) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Bütçesi:

Personel giderleri için : 62.562.577 Lira Cari Harcamalar için : 18.266.108 Lira

Yatırım İçin :5.200.001 Lira

Transferler İçin : 250.000 Lira

Toplam : 86.278.686 Lira ödenek ayrılmıştır.⁸¹