Deney tasarımı-I sonuçları

Deney Tasarımı-I kapsamında gerçekleştirilen deneylere ait faktör seviyeleri ve elde edilen yanıtlar çizelge 5.15’te verilmiştir.

76

Çizelge 5.15 Deney Tasarımı-I koşulları ve sonuçları

Faktör düzeyleri Yanıtlar

Sonuçlar incelendiğinde; beta glukan verimine mikroorganizma derişiminin, substrat ve oksijen derişimlerinin etkisi veri analizi çıktılarında görülmektedir. Fakat canlı mikroorganizma sayısı ile beta glukan verimi arasında herhangi bir korelasyon görülmemiş olup, canlı mikroorganizma sayımı ile ilgili veri analizi gerçekleştirilememiştir.

77

Şekil 5.29 Deney Tasarımı-I için oksijen ve substrat derişiminin beta glukan verimine etkisi

Şekil 5.30 Deney Tasarımı-I için oksijen ve substrat derişiminin beta glukan verimine etkisinin yanıt yüzey grafiği

78

Şekil 5.31 Deney Tasarımı-I için oksijen ve substrat derişiminin substrat verimine etkisi

Şekil 5.32 Deney Tasarımı-I için oksijen ve substrat derişiminin substrat verimine etkisinin yanıt yüzey grafiği

79

Şekil 5.33 Deney Tasarımı-I için oksijen ve substrat derişiminin oksijen verimine etkisi

Şekil 5.34 Deney Tasarımı-I için oksijen ve substrat derişiminin oksijen verimine etkisinin yanıt yüzey grafiği

80

Çizilen iki ve üç boyutlu yanıt grafikleri incelendiğinde; beta glukan veriminin artması için glikoz derişiminin ve oksijen miktarının arttırılması gerektiği görülmüştür.

Deney Tasarımı-I için Design Expert 12.0 paket programından elde edilen ANOVA sonuçları incelendiğinde; beta glukan veriminin, substrat ve oksijen derişimine bağlılığını ifade eden regresyon modelinde, faktörlerin ana (A, B) ve ikili etkileşim terimleri (AB) yer almakta, modelin p<0.05 olduğundan anlamlı olduğu yani deneysel verileri açıkladığı görülmektedir. Ayrıca her bir terimin A, B, AB) p değerleri incelendiğinde bu faktör aralığında gerçekleştirilen deneylerden elde edilen beta glukan verimlerine sadece oksijen derişiminin etkisi olduğu p<0.05 olduğundan değerlendirilmiştir. Diğer bir ifade ile bu deney tasarımında çalışılan substrat derişimi değerlerinde elde edilen beta glukan verim değerleri arasında anlamlı bir fark olmadığı diğer bir deyişle farklı seviyelerde substrat derişimlerinde çalışılması gerektiği sonucu ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan model önemli (significant) iken model uygunsuzluk değerinin de (significant) önemli çıkması modelin büyük ölçüde deneysel hatayı içerdiğini göstermekte olup, istenmeyen bir durumdur. Bu sebeple glikoz derişimi arttırılarak yeni bir deney tasarım matrisi (Deney Tasarımı-II) hazırlanarak çalışmalara devam edilmiştir.

Çizelge 5.16 Deney Tasarımı-I’in beta glukan verimi için ANOVA sonuçları Kareler

81 5.6.2 Deney tasarımı-II sonuçları

Deney tasarımı-II kapsamında gerçekleştirilen deneylere ait faktör seviyeleri ve elde edilen yanıtlar çizelge 5.17’de verilmiştir.

Çizelge 5.17 Deney Tasarımı-II koşulları ve sonuçları

Faktör düzeyleri Yanıtlar

82

Şekil 5.35 Deney Tasarımı-II için oksijen ve substrat derişiminin beta glukan verimine etkisi

Şekil 5.36 Deney Tasarımı-II için oksijen ve substrat derişiminin beta glukan verimine etkisinin yanıt yüzey grafiği

83

Çizelge 5.18 Deney Tasarımı-II’in beta glukan verimi için ANOVA sonuçları Kareler sonuçları incelendiğinde; hesaplanan korelasyon katsayısının R² değeri 0.95 olarak bulunmuştur. R² değerinin 1’e yakın olması, bulunan modelin deneysel veriyi iyi ifade ettiğinin bir göstergesidir. Çizelge 5.18’de verilmiş olan p değerleri modelde yer alan tüm terimler ve model için 0.05’ten küçük olduğundan modeldeki terimlerin ve tüm modelin istatistiksel olarak anlamlı olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu tasarım için model uygunsuzluğu da önemsiz (insignificant) olarak elde edildiğinden regresyon modeli deneysel veriyi iyi ifade etmektedir ve en yüksek beta glukan verimine ulaşmak üzere faktör seviyelerini belirlemek üzere kullanılabilir.

Substrat derişimi (A) ve oksijen hacminin (B) kodlanmış değerler cinsinden regresyon model denklemi Eşitlik 5.1’de verilmiştir.

η = 0.56 + 0.054*A + 0.13*B + 0.06*A*B (5.1)

Regresyon modeli incelendiğinde; en yüksek beta glukan verimi değeri olan 0.811 g yaş bg/g kmo için 200 g /L glikoz ve 50 mL oksijenin kesikli beslendiği reaktörde maya çoğaltılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

5.7 Pilot Ölçekli Biyoreaktör Deneyi

84

5 L’lik biyoreaktörde 1500 mL çalışma hacminde deney gerçekleştirilmiştir. Deneysel çalışma boyunca sisteme oksijen ya da hava beslenmemiştir. Deney başlatılırken mikroorganizma ve oksijen derişimini belirlemek amacıyla örnekler alınıp analizlenmiştir. Çoğalma işlemi devam ederken hata payının azaltılması maksadıyla 6.

ve 8. saatte mikroorganizma derişimi, beta glukan analiz numuneleri ikişer adet ve 12.

saatte ise üçer adet numune alınmıştır.

Şekil 5.37 Pilot ölçekli biyoreaktörde mikroorganizma kütlesinin zamanla değişimi (Cs0=130 g/L, T=34.7 °C, pH=4.8, N=150 rpm, t=12 st)

Şekil 5.38 Pilot ölçekli biyoreaktörde çoğalma boyunca glikoz tüketimi değerleri (Cs0=130 g/L, T=34.7 °C, pH=4.8, N=150 rpm, t=12 st)

85

Şekil 5.39 Pilot ölçekli biyoreaktörde oksijen mol miktarının zamanla değişimi (Cs₀=130 g/L, T=34.7 °C, pH=4.8, N=150 rpm, t=12 st)

Şekil 5.40 Pilot ölçekli biyoreaktörde beta glukan verimleri (g yaş bg/g kmo) (Cs0=130 g/L, T=34.7 °C, pH=4.8, N=150 rpm, t=12 st)

0 1 2 3 4 5 6 7 8

0 12

Oksijen mol miktarı, mol

t, st

[DEĞER]

[DEĞER]

[DEĞER]

6. saat 8. saat 12. saat

86

5.8 Deneysel çalışmalar sonucu elde edilen beta glukanın FTIR Analizi

Saflık açısından değerlendirme yapabilmek için deneysel çalışmalarda alkali-asidik ekstraksiyon yöntemi ile elde edilen beta glukan ve standart olarak kullanılan Sigma marka beta glukanın yapısal karşılaştırması amacıyla FTIR analizi yapılmıştır.

Numunelerin spektrumları şekil 5.41’de verilmiştir.

Sigma’dan alınan saf beta glukan örneği ve deneysel olarak üretilen beta glukanın tartımları alınmıştır. Örnek tartımları alındıktan sonra, numunelere kütlelerinin 1:100 oranında KBr eklenmiştir. Numune ve KBr’ün homojen bir şekilde karışmaları için numuneler ezilmiş ve toz haline getirilmiştir. Vakum ile örnekler içinde kalan hava çekilmiştir ve yüksek basınçla sıkıştırma işlemi sonucu numuneler pellet haline getirilmiştir. Numunelerin FTIR analizi Shimadzu marka, FTIR-8400 S model spektrofotometre cihazında gerçekleştirilmiştir. Bilgisayarda IR-Solution yazılımı kullanılmıştır.

Spektrumlar incelendiğinde; 3750-3000 cm^-1 arasında görünen pikin hidroksil piki olduğu, 2750-3000 cm^-1 arası CH zincir yapısından kaynaklanan pik olduğu, 1712 cm^-1’ deki pikin aldehit yapısından kaynaklandığı düşünülmektedir. 1628 cm^-1’deki pikin aromatik yapıları gösterdiği, 1250-1000 cm^-1 arası C-O, C-H tek bağ yapıları olduğu görünmektedir.

Laboratuvar koşullarında elde edilen (1-3),(1-6) beta glukan ile Sigma marka ticari beta glukanın aynı dalga boylarında pikler vermesi nedeniyle yapılarının aynı olduğu belirlenmiştir. Dolayısıyla deneysel çalışmalarda alkali-asidik yöntem ile ekstraksiyon sonrasında elde edilen beta glukanın kütlesinin tartım ile belirlenmesinin uygun olduğuna karar verilmiştir.

87

Şekil 5.41 Ekstraksiyon sonucu elde edilen ve ticari beta glukanın FTIR spektrumları

(Siyah: Sigma standardı, yeşil:üretilen beta glukan)

500

88 6. TARTIŞMA VE SONUÇLAR

Bu lisansüstü tez çalışmasında; sağlığa direkt olarak etkisi bulunduğu ispatlanan beta glukanın yeni bir bakış açısıyla üretim verimininin arttırılması amaçlanmıştır Şimdiye kadar yapılan bilimsel çalışmalarda oksijenin mikroorganizma çoğaltılan biyoreaktöre sürekli olarak beslendiği ya da hiç beslenmediği çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada literatürdeki çalışmalardan farklı olarak ağzı kapalı, izolasyonu sağlanmış biyoreaktörlere kesikli ve mikroorganizma çoğalması boyunca farklı çoğalma evrelerine karşılık gelen zamanlarda aralıklı oksijen beslenerek mikroorganizma çoğaltılarak beta glukan veriminin arttırılabildiği gözlenmiştir.

Saccharomyces cerevisiae mikroorganizmasından beta glukan elde etmek amacıyla uygulanan ekstraksiyon yöntemleri çeşitlilik arz etmektedir. Bu ekstraksiyon yöntemlerinin beta glukanı ayrıştırma verimleri farklılık göstermektedir. Beta glukan izolasyonu kolaylıkla sağlanamamakta olup bunun sebebi beta glukanın maya hücre duvarında kitine ve mannoproteinlere sarılı bir biçimde olmasıdır. Ekstraksiyon işlemi ile hücre duvarındaki beta glukan bu tez çalışmasında alkali-asidik ekstraksiyon yöntemiyle izole edilmiştir.

Deneysel çalışmalara öncelikle mikroorganizma derişimi kalibrasyon grafiği oluşturularak başlanmıştır. Daha sonra DNS ile glikoz analizi yapılacağından glikoz kalibrasyon grafiği ve gaz kromatografi cihazında oksijen kalibrasyon grafiği oluşturulmuştur.

Ön çoğaltma basamağında santrifüjlemeyle elde edilen aşının kullanımının mikroorganizma derişimi ve beta glukan verimine etkisinin incelenmesi amacıyla deneyler gerçekleştirilmiştir. Son ölçek büyütme adımında sıvı besi ortamından santrifüjle ayrılan mikroorganizmalar son ölçek büyütme adımındaki taze besi ortamı içeren biyoreaktöre aktarılmıştır. Ön çoğaltmada aşılama türü etkisi deneylerinin sonuçlarına bakıldığında; santrifüjlenerek son ölçek büyütme ortamına aktarımda

89

mikroorganizma derişiminde az bir artış gözlenmiş olup, beta glukan verimi açısından ciddi bir fark görülmemekle birlikte, canlı mikroorganizma sayıları değişiklik göstermiştir. Sekonder metabolitlerin negatif etkisi, canlı mikroorganizma sayısının ve mikroorganizma derişiminin artış göstermesi ve 1:10 olan aktarım oranının tam olarak sağlanamaması gibi sebeplerden dolayı bu lisansüstü tez çalışmasında gerçekleştirilen deneysel çalışmaların tamamında, son ölçek büyütme adımındaki biyoreaktöre aşılama ön çoğaltma basamağından santrifüjlenerek elde edilen mikroorganizmaların aktarımı şeklinde gerçekleştirilmiştir.

Çoğalma boyunca izlenen havalandırma profilinin beta glukan verimine etkisinin incelenmesi amacıyla 4 farklı profilde havalandırma koşulunda işletilen biyoreaktörlerde maya çoğaltılmıştır. Mikrobiyolojik filtreli, 8 saat boyunca 1 vvm hava beslenen, 4. saatten itibaren 1 vvm hava beslenen ve havasız olmak üzere 4 ayrı havalandırma profili oluşturulmuştur. Elde edilen beta glukan verimleri incelendiğinde;

en yüksek beta glukan veriminin azot geçirilmiş olan yani anaerobik çoğalmanın gerçekleştiği biyoreaktörde çoğaltılan maya hücrelerinden elde edildiği görülmüştür. En yüksek verim 0.478 g yaş bg/g kmo olarak bulunmuştur. Beta glukan verimine ortamdaki oksijenin etkisi olduğu görülmüş olup, sonraki çalışmalarda oksijen deneyleri planlanmış ve gerçekleştirilmiştir.

Mikroorganizma için optimum oksijen beslemesini incelemek üzere ilk olarak besi ortamındaki oksijen azot beslemesiyle uzaklaştırılmış olup, daha sonra çoğalma başlamadan önce belirlenen miktarlarda (0 mL, 25 mL ve 50 mL hacimlerinde) oksijen beslenmiş olup mikroorganizma çoğalmaları 8 saat boyunca incelenmiştir. Yapılan analizler sonucu, besi ortamında glikoz ve oksijenin tamamen harcanmadığı gözlenmiştir. Diğer yandan mikroorganizma derişiminin zamanla değişimi grafiğe geçirildiğinde mikroorganizmanın doğal çoğalma eğrisi olan S eğrisinin tamamlanmadığı gözlenmiştir. Aynı laboratuvarda gerçekleştirilen daha önceki çalışmalarda (Yılmazer 2009) optimum olarak bulunan 8 saatlik çoğalma süresinin yeterli olmadığı görülmüş olup çoğalmanın 12 saat boyunca devam ettirilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

90

Mikroorganizma çoğalmasının 12 saat boyunca sürdürüldüğü çalışmalarda bir önceki aşamadaki gibi 0 mL, 25 mL, 50 mL oksijen beslemesi şartları sağlanmış olup, diğer yandan mikrobiyolojik filtre ile kapatılmış olan bir biyoreaktörde de eş zamanlı olarak çoğalma sağlanmıştır. Bu deneysel çalışmada ise her bir biyoreaktördeki mikroorganizma derişimleri incelendiğinde, 12 saat sonunda beklenen duraklama fazına girmiş olduğu ve S eğrisinin tamamlandığı görülmüştür. Deney Tasarımı-I ve II kapsamında gerçekleştirilen deneylerde ve gerçekleştirilmiş olan pilot ölçek deneyinde de mikoorganizma çoğalması 12 saat boyunca sürdürülmüştür.

Beta glukan verimini arttırmak üzere maya çoğaltılan biyoreaktörde en uygun substrat ve oksijen derişimlerinin belirlenmesine yönelik Deney Tasarımı-I, iki seviyeli tam faktöriyel tasarım olarak planlanmıştır. İlk aşamada; -1, 0 ve +1 faktör seviyeleri (glikoz için 20, 40 ve 60 g/L ve oksijen için 0 mL, 25 mL ve 50 mL) ile eş zamanlı 11 tane biyoreaktörde mikroorganizma çoğaltılıp, tüm analizleri gerçekleştirilmiştir. Deney Tasarımı-I için eld edilen sonuçlara göre farklı substrat ve oksijen seviyelerinde gerçekleştirlen maya çoğalması sonucu elde edilen canlı mikroorganizma sayısının beta glukan verimine etkisinin olmadığı diğer bir ifadeyle bir yanıt değişkeni olarak göz öznünde bulundurulmasının gerekli olmadığı değerlendirilmiştir. Aslında bu durum mikroorganizmalar canlı ya da ölü olsalar da hücre duvarı bileşeni olan beta glukanın mikroorganizmaların canlılığına bağlı olmadığını göstermiştir. Bu nedenle Deney Tasarımı-II kapsamında canlı hücre sayımı gerçekleştirilmemiştir. Kuru mikroorganizma kütlesi başına verilen yaş beta glukan kütlesi verim değerleri ve Design Expert 12.0 paket programı çıktılarından 3 ve 2 boyutlu grafikler ile ANOVA tablosu incelendiğinde; oksijen derişimi ve glikoz derişimi arttıkça, beta glukan veriminin arttığı görülmüştür. İstatistiksel olarak incelendiğinde; regresyon modeli önemli çıkmış olup, model uygunluğu değeri (lack of fit) de önemli çıkmıştır. Model uygunluğunun önemli çıkması istenmeyen bir durumdur ve bu sebeple ikinci bir deneysel çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu deney setinde en yüksek beta glukan verimi yüksek oksijen-glikoz derişimlerinde (60 g oksijen-glikoz-50 mL oksijen) elde edilmiştir.

Deney Tasarımı-II kapsamında ise sistem sınırları dolayısıyla aynı oksijen seviyelerinde çalışılmış olup, glikoz derişimleri yükseltilmiştir. Faktör seviyelerine denk gelen gerçek

91

değişkenler 60 g/L, 130 g/L ve 200 g/L glikoz derişimleri ve 0 mL, 25 mL ve 50 mL oksijen olacak şekilde deneyler gerçekleştirilmiştir. Beta glukan verim değerleri incelendiğinde Deney Tasarımı-I kapsamındakiyle aynı şekilde glikoz derişimi ve oksijen derişimi arttıkça beta glukan veriminin arttığı görülmüştür. ANOVA tablosuna göre ise modelin anlamlı olduğu ve model uygunluğunun da önemsiz olduğu, p değerlerinin 0.05’ten küçük olması, çalışılan parametrelerin model için önemli olduğunu göstermektedir. Böylece substrat ve oksijen derişiminin beta glukan verimi (η) üzerine etkisinin olduğu görülmüştür. Regresyon modeli kodlanmış değerler cinsinden; η=0.56 + 0.054*A + 0.13*B + 0.06*A*B (A:Substrat Derişimi, B: Oksijen Hacmi) şeklindedir. Regresyon modelinin R² değeri 0.95 olarak bulunmuştur. Deneysel verileri iyi açıkladığı ANOVA sonuçlarına göre belirlenen regresyon modeli kullanılarak en yüksek beta glukan verimi, 200 g /L glikoz ve 50 mL oksijenin kesikli beslenmesi şartlarında 0.811 g yaş bg/ g kmo olarak elde edilmiştir.

Son olarak orta nokta olan 130 g/L glikoz ve 25 mL oksijenin kesikli beslendiği besi ortamında mikroorganizma çoğaltma işlemi 5 L’lik çelik biyoreaktörde gerçekleştirilmiştir. 1500 mL çalışma hacminde çalışılmış olup, 3500 mL boşluk hacmindeki havanın oksijenini kullanılacak şekilde biyoreaktör işletime alınmıştır.

Deneysel çalışma esnasında dışarıdan herhangi bir hava ya da oksijen beslemesi gerçekleştirilmemiştir. Merkez noktada çalışılmış olmasının sebepleri; küçük ölçekte çalışılan şartların aynı şekilde büyük ölçeğe aktarılabilmesi ancak 25 mL oksijen beslemesine denk gelecek şekilde hava boşluğunun 3500 mL olduğu koşul olarak hesaplanmıştır. Küçük ölçekteki deneyler ile büyük ölçekteki çoğalma koşullarının farklı olmaması için büyük biyoreaktöre de çoğalma esnasında hava ya da oksijen beslemesi yapılmaması gerekmektedir. Bu durum da ancak 1500 mL çalışma hacmi ve 3500 mL boşluk hacminde çalışıldığında fiziki olarak uyum sağlamaktadır. Beta glukan verimi incelenecek olursa; Deney Tasarımı-II kapsamındaki merkez nokta koşullarında işletilen biyoreaktörde elde edilen sonuçlara yakın olarak verim 0.5 g bg/g kmo olarak elde edilmiştir.

92

Bu yüksek lisans çalışması kapsamında elde edilen beta glukan verimleri g yaş bg/ g kmo olduğundan, literatürdeki çalışmalarda ise kütlece yüzde (w/w), g kuru bg/g kuru hücre, g bg/mL gibi birimlerde verildiğinden (Jaehrig vd. 2008, Magnani vd. 2009, Sabuncu 2016) farklı birimlerdeki bu sonuçların literatürle karşılaştırılması mümkün olmamıştır. Sonuçlar kendi içerisinde incelendiğinde; örneğin 20 g/L derişimde glikoz ve oksijensiz koşulda maya çoğalması sonucu elde edilen beta glukan verimi 0.228 g yaş bg/g kmo iken, 200 g/L glikoz derişimi ve oksijensiz koşuldaki beta glukan verimi 0.421 g yaş bg/g kmo olarak belirlenmiştir. Diğer bir deyişle oksijen derişimi sabit kalacak şekilde glikoz derişimindeki 10 kat artışa karşılık beta glukan verimi yaklaşık 2 kat artmıştır. Diğer taraftan 20 g/L glikoz ve 50 mL oksijen koşulunda beta glukan verimi 0.213 g yaş bg/g kmo iken, 200 g/L glikoz ve 50 mL oksijen koşulunda beta glukan verimi 0.807 g yaş bg/g kmo olarak belirlenmiştir. Diğer bir deyişle oksijen hacminin 50 mL’de sabit olduğu durum için glikoz derişiminde 10 katlık artış, beta glukan verimi yaklaşık 4 kat artmıştır. Bu durum havalı koşullarda S. cerevisiae mayası için 200 g/L glioz derişiminin substrat inhibisyonu yarattığı literatürden bilinmesine rağmen, beta glukan verimi açısından bu şekilde bir stres koşulu oluşturduğundan verimde önemli artışa yol açtığı şeklinde değerlendirilmiştir.

Ekstraksiyonu gerçekleştirilen beta glukanların ticari beta glukan ile yapısal karşılaştırılması Bölümümüz alt yapısında mevcut olan FTIR cihazında Sigma marka beta glukan standardı ile bu tez çalaışması kapsamında maya hücre duvarından alkali-asidik ekstraksiyon yöntemiyle elde edilen beta glukan örneği analizlenerek karşılaştırılmıştır. Aynı dalga sayılarında beta glukan için karakteristik piklerin elde edilmesi bir başka deyişle uygulanan ekstraksiyon yönteminin de saf beta glukan eldesine olanak sağladığı doğrular niteliktedir.

93 KAYNAKLAR

Aguilar-Uscanga, B. and François, J.M. 2003. A study of the yeast cell wall composition and structure in response to growth conditions and mode of cultivation. Letters in Applied Microbiology, 37; 268–274.

Akramienê, D., Kondrotas, A., Didziapetrienê, J. and Kêvelaitis, E.. 2007. Effects of β-glucans on the immune system. Medicina (Kaunas), 43 (8); 597-606.

Ali, S. H., 2009. The world of β‐ glucans – a review of biological roles, applications and potential areas of research. Master thesis. Institute of Medical Biology, University of Tromsø, Norway.

Bacic, A., Fincher, G. B. and Stone, B. A. 2009. Chemistry, Biochemistry, and Biology of 1-3-Beta Glucans and Related Polysaccharides. Elsevier, USA.

Betz, B. 2007. The effect of β-glucans on cell association and intracellular survival of Mycobacterium bovis BCG in human macrophages. Senior honors thesis. The Ohio State University, USA.

Borchani, C., Fonteyn, F., Jamin, G., Paquot, M., Blecker, C. and Thonart, P. 2014.

Enzymatic process for the fractionation of baker’s yeast cell wall (Saccharomyces cerevisiae). Food Chemistry, 163; 108-113.

Boulton, C. and Quain, D. 2001. Brewing Yeast and Fermentation. Wiley-Blackway Publishing, London.

Bursalı, N., Ertunç, S., Akay, B., Pamuk, V., Hapoğlu, H. and Alpbaz, M. 2001. The effect of the tuning parameters on the performance of the parametric and nonparametric model based control methods for growth medium temperature of baker’s yeast production. Trans IChemE, 79 (C); 242-249.

Cloetens, L., Ulmius, M., Johansson-Persson, A., Akesson, B. and Önning, G. 2012.

Role of dietary beta-glucans in the prevention of the metabolic syndrome.

Nutrition Reviews, 70 (8); 444-458.

Coşkun, T. 2005. Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48; 69-84.

94

Crognale, S., Bruno, M., Fidaleo, M., Moresi, M. and Petruccioli, M. 2006. Production of β-glucan and related glucan-hydrolases by Botryosphaeria rhodina.

Journal of Applied Microbiology, 107; 860-871.

Donsis, B.A., 1993. Method for revitalizing skin by applying topically water insoluble glucan, United States Patent, 5; 223, 491.

Du, B., Zhu, F. and Xu, B. J. 2014. β-glucan extraction from bran of hull-less barley by accelerated solvent extraction combined with response surface methodology.

Journal of Cereal Science, 59; 95-100.

Fleet G.H. and Manners D.J., 1976. Isolation and composition of an alkali-soluble Saccharomyces cerevisiae. Carbohydrate Polymers, 54; 159-171.

Gibson, B. R., Lawrence, S. J., Leclaire, J. P. R., Powell, C. D. and Smart, K. A. 2007.

Yeast responses to stresses associated with industrial brewery handling.

FEMS Microbiology Review, 31, 535–569.

Gürgün, V. ve Halkman, A. K. 1990. Mikrobiyolojide sayım yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayını, No:7, Ankara.

Harrigan, W. F. and McCance, M. E. 1966. Laboratory methods in microbiology.

Academic Press, 168, London and New York.

Jaehrig, S.C., Rohn,S., Kroh, L.W., Wildenauer, F.X., Lisdat, F., Fleischer, L. and Kurz, T. 2008. Antioxidative activity of (1→3),(1→6)-β-D-glucan from Saccharomyces cerevisiae grown on different media. LWT, 41, 868–877.

Jamas S., Rha C. and Sinskey A., 1986. Morphology of yeast cell wall as affected by genetic manipulation of β(1-6) glycosidic linkage. Biotechnology and Bioengineering, 28; 769-784.

95

Kang, W. Y., Kim, S. H. and Chae Y. K. 2012. Stress adaptation of Saccharomyces cerevisiae as monitored via metabolites using two-dimensional NMR spectroscopy. FEMS Yeast Research, 12; 608–616.

Keser, O. ve Bilal, T. 2008. Beta-glukanın hayvan beslemede bağışıklık sistemi ve performans üzerine etkisi. Erciyes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 5 (2); 107-119.

Kim, K. S. and Yun H. S. 2006. Production of soluble β-glucan from the cell wall of Saccharomyces cerevisiae. Enzyme and Microbial Technology, 39; 496-500.

Kırmaz, C., Bayrak, P., Yılmaz, Ö. and Yüksel, H. 2005. Effects of glucan treatment on the Th1/Th2 balance in patients with allergic rhinitis: a double-blind placebo-controlled study. European Cytokine Network, 16 (2); 128-134.

Liu X., Wang Q., Cui S.V. and Liu H., 2006. A new isolation method of β-D-glucans from spent yeast Saccharomyces cerevisiae, Food Hydrocolloids, 22, 239–

247.

Mager, W. H. and Siderius, M. 2002. Novel insights into the osmotic stress response of yeast. FEMS Yeast Research, 2; 251-257.

Magnani, M., Calliari, C.M., Macedo, F.C., Mori, M.P., Colus, M.I. and Casto-Gomez, R.J.H, 2009. Optimized methodology for extraction of (1→3)(1→6)- β -D-glucan from Saccharomyces cerevisiae and in vitro evaluation of the cytotoxicity and genotoxicity of the corresponding carboxymethyl derivative.

Carbohydrate Polymers, 78, 658–665.

Manners, D.J., Masson A.J. and Patterson J.C., 1973.The Structure of a β-(13)-

Manners, D.J., Masson A.J. and Patterson J.C., 1973.The Structure of a β-(13)-