Değerlendirme Yöntemleri

Gözlem, tanıma ve kaydetme yoluyla yapılan bir değerlendirmedir. Bu değerlendirme yönteminde öğrenci ile birlikte yakın çalışma gerekmektedir. Öğretim programını öğrenci gereksinimlerine ve öğrenme hedeflerine göre düzenlemek esastır. Değerlendirme bilginin göstergesi değil de, bir sosyal süreç olarak kabul edilmektedir. Öğrenci, değerlendirme ile ilgili ortamda konuşur, dinler, tartışır.

1.8.1.2. Portföy (Portfolio) Değerlendirmesi

Bu değerlendirme hem formal hem de informal değerlendirmeyi kapsar. Portföy öğrencilerle ilgili her türlü bilginin saklandığı ve değerlendirildiği bir dosya veya evrak çantasıdır. Portföy, türlerine, şekillerine, boyutlarına ve amaçlarına, göre farklılık gösterir. Öğrencinin öğretimde ne kadar ilerlediğini gösteren ve sürekli değerlendiren portföyler, öğrencilerin belli bir konudaki bilgi, beceri ve tutumlarını gösteren yazıların düzenli ve sistematik olarak bir dosyada toplanmasıdır. Öğrenciler her hafta bir kompozisyon yazarlar ve öğretmen her kağıtta gerekli önerileri ve düzeltmeleri yapar. Öğretmen portföydeki son taslağı inceleyip not vermeden kompozisyonun düzeltilmesi için gerekli önerilerde bulunur. Bu son önerilere göre öğrenciler en iyi örneği alıp iyi bir kompozisyonun özelliklerini anlatan kısa açıklamalar yazarlar. Bu açıklamalar aynı zamanda öğrencilerin dönem boyunca kompozisyonu değerlendirmek için bir ölçüt geliştirdiklerinin de kanıtıdır. En sonunda Portföy çalışmasında öğrenciler yazdıkları bir çok yazının içinden en iyilerini seçerek öğretmene verirler. Wyk (2001), öğrencilerden neden bunu

seçtiklerinin nedenlerini de yazmalarını isteyerek farklı bir yöntem uygulamıştır. Wyk’e göre bu yaklaşım öğrencilerin becerilerinin farkında olması ve becerilerin değerlendirmesini kapsadığı için yazma derslerinin değerlendirilmesinde olumlu katkılar sağlamaktadır.

Pek çok çalışma portföy değerlendirmesinin kısa bir sürede öğrenci düzeyi konusunda bilgi verdiği için öğretmenler tarafından kullanılmasını tavsiye etmekte ve söz konusu araştırmalar portföyün olumlu sonuçlarından söz etmektedir (Bishop 1996; Rafferty ve Leinenbach 1996; Stix 2000). Graves (1999), portföy değerlendirmesinde öğrencinin zayıf ve güçlü yönleri konusunda da öğretmenin kolaylıkla bilgi sahibi olabileceğini kaydetmektedir.

Wyk (agy.), portföyde kuralların konmaması gerektiğini bunun yerine öğrencilerin yaratıcılığının ve seçiminin ön planda tutulması gerektiğini belirtmiştir. Öğretmen, verilen son kağıtları değerlendirip bireysel olarak öğrencilerle dönem sonunda onlara not vererek iade eder. Bu, adeta tüm dönemin bir bilançosudur. Dönem sonundaki görüşmede hatalar öğrenciye sözlü anlatılır. Bu tür bir dinamik görüşmeyi ve karşılıklı iletişimi pek çok bilim adamı önermektedir, Murray (1982); Zamel (1996); Wyk (2001); Spack (1996). Song ve August (2002) pörtföyün yazma dersinde ileri düzeydeki öğrenciler üzerine olan etkilerini araştıran karşılaştırmalı nitel bir araştırma yapmışlardır. Deney ve kontrol gruplu çalışmada, katılımcılardan deney grubu yıl sonundaki yazma sınavında geçenlerin yüzdesi kontrol grubundakinden daha yüksek çıkmıştır. Araştırmanın sonunda, pörtföyün ikinci dil olarak İngilizce öğretiminde uygun bir alternatif değerlendirme yöntemi olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Portföyler hem sınıf içinde öğrenciyi değerlendirme açısından hem de veli toplantılarında velilerin çocuklarının gelişimini görmeleri açısından yararlıdır.

1.8.1.3. Formal Değerlendirme

1.8.1.4. Holistic (Bütüncül) Değerlendirme

Okuyucuda bıraktığı genel izlenime göre değerlendirme yapan bütüncül değerlendirme ayrıntılı bir geri bildirim vermemektedir. Bu tür bir değerlendirme çok

kısa zaman almaktadır. Okunacak kompozisyon kağıtlarının çok olması durumunda bu yöntem kullanılabilir. Bu değerlendirmede, kağıtlar okunurken ayrıntılar göz ardı edilir. Genel olarak kompozisyonun vermek istediği ve okuyucuda hissettirdiği mesaj dikkate alınarak değerlendirmeye gidilir. Bütüncül değerlendirmede yine kültürel ve bireysel etmenler yazma sürecine taşındığı için öznel yargılar değerlendirmeyi etkiler. Bu da çok boyutlu yazma yeteneğinin tek bir sayısal veriye dönüşmesi demektir. Bütüncül değerlendirme, yazmanın çok boyutlu yönlerini gözardı ederek aslında öğrencilerin yazmadaki güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmayı engellemektedir. Ayrıca her ne kadar kompozisyonun özünü değerlendirme amacı taşısa da kompozisyona daha dar bir bakış açısı getirmektedir. Ölçütler geliştirerek, değerlendirmeci sayısının artırılması bütüncül değerlendirmeye daha çok nesnellik kazandırabilir.

1.8.1.5. Metin Özellikli Değerlendirme : Primary Trait Scoring (Genre approach)

Yazım türlerine göre yapılan sınıflama değerlendirmesidir. Yazım türüne göre değerlendirme ölçütleri değişmektedir. Örneğin açıklayıcı (expository) ve betimleyici (descriptive) kompozisyonlarında bulunması gereken özelliklere göre değerlendirme yapılır ve açımlamaya (elaboration) önem verilir.

1.8.1.6. Analitik (Analytic scoring) Değerlendirme

Dilin tüm öğelerini içeren bir değerlendirme yöntemidir. Kompozisyonun niteliğini farklı boyutlarda değerlendirmektedir. Kompozisyon yazan öğrencinin bireysel olarak güçlü ve zayıf yönleri olduğu düşüncesine dayalı bir yaklaşım sergilemektedir. Diğer Yazılı Anlatım değerlendirme yöntemlerinden daha nesnel olduğu kabul edilmektedir. Yazmanın her ulamı (category), dilbilgisi, düşüncelerin düzenlenmesi, giriş gelişme sonuç, imla, noktalama, ayrıntılar, destekleyici örnekler, başlık seçimi, kağıt yapısı v.b. gibi konular ölçüt olarak alınmaktadır. Bu ulamların her biri öğrencinin konumu, becerisi, bilişsel düzeyi düşünülerek uygulanmalıdır. Her ulam kendi içinde en yüksekten en düşüğe doğru bir değerlendirmeyi içerir. Araştırmalar yine analitik değerlendirmenin güvenirliğinin bütüncül değerlendirmeninkinden daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur, (Huot, 1990), (akt.

www.nces.ed.gov). Yine araştırmalar, değerlendirme ölçütlerinin hazırlanmasının ve değerlendirmenin de uzun zaman almasını ve yazıyı küçük birimlere ayırarak kompozisyonun bütün olarak algılanmasını engellediğini belirterek bunu analitik değerlendirmenin dezavantajı olarak kabul etmektedirler.

Son zamanlarda değerlendirme boyutunda, öğretmenin kompozisyona verdiği geri bildirimde farklı yaklaşımlar gözlenmektedir. Öğretmen tarafından verilen bireysel dönüt, sınıfa genel dönüt, sınıf dışı dönüt ve akran tarafndan verilen dönüt öğretmenlerin en çok kullandığı dönüt biçimleridir.