Dış kaynak kullanımı, şirketlere esneklik kazandırmakta ve verimliliği artırmaktadır. Ekonominin iyi gitmediği dönemlerde riski azaltıcı bir unsurdur. Tüm süreçlerde en iyi kaynağın ve işgücünün kullanılması, rekabet avantajı sağlamaktadır.318
Başarılı işletmeler; teknolojiye, metodolojiye ve insan yoğun yatırımlar yapmaktadır. Bu işletmeler birbirleriyle rekabet eden benzer nitelikteki birçok tedarikçi işletme ile çalışarak, onlardan tecrübe ve bilgi kazanmaktadır. Ayrıca, bu işletmeler ile yakın ilişkiler kurularak stratejik faydalar da elde edilmektedir. Bu tedarikçi işletmelerden kazanılan tecrübe ve bilgi, işletmeye eğitim ve teknolojiyi takip etme maliyetlerinden kaçınmalarına ve esas yaptıkları iş üzerinde çalışmalarına fırsat tanımaktadır. Kazanılan bilgi ve tecrübelerin temel yeteneklerin geliştirilmesinde kullanılması, işletmenin büyümesine ve başarılı işletmeler arasında yer almasını sağlamaktadır.319
3.5.1. Maliyetleri Azaltma ve Kaliteyi Artırma
Dış kaynak kullanımını en cazip kılan unsur maliyet avantajı sağlamasıdır.
İşletmeler, ana faaliyet konusu harici yatırım yapmaktan kurtulmak istemenin yanısıra, içeride yaptığı bir işi, bir dış firmaya daha ucuza ve daha iyi bir kalite ile yaptırmayı tercih edecektir. İşletmenin varlıklarını dış kaynak şirketine satarak para yaratmak istemesi, çalışılan dış kaynak şirketinin iş ilişkilerinden faydalanarak kendi pazarını genişletebilmekte ve sabit maliyetlerini değişken maliyet haline getirebilmektedir.320
İşletmenin temel yetenekleri ile ilgili dışındaki işleri, dış kaynak kullanarak sağlaması tedarikçi işletmeler kullanması; işletmeye, maliyet açısından rekabet avantajı sağlamaktadır. Tedarikçi işletmelerin yaptıkları işte uzman olmaları, kitle üretiminin etkinliğinden faydalanmaları, çalıştırdıkları işgücünün bu konuda etkin olması ve işletmelerin yeni bir yatırım yaparak katlanacağı maliyetten daha düşük maliyete işi gerçekleştirmeleri, onları cazip hale getirmektedir. Bu sebeple, işletme yeni bir yatırım
318 Dereli. s.125.
319 Özbay. s.14.
320 Nilüfer Tetik ve Erdinç Ören. “Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing): Antalya Yöresindeki 5 Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma”. Muhasebe ve Finansman Dergisi. S: 34. 2007. s.77.
yaparak belli bir maliyete katlanmak yerine, gerçekleştirmek istediği faaliyeti tedarikçi işletmeye yaptırmak suretiyle maliyetler açısından önemli bir avantaj sağlamaktadır.321
İşletmeler, seçilmiş bir tedarikçi ile dış kaynak kullanarak herhangi bir fonksiyon için istediği kalite seviyesine ulaşabilir. Dış kaynak kullanımı uygulamalarının bir kalite sistemi olarak başarılı olabilmesi; işletmenin, temel yetenekleri dışındaki faaliyetleri, kendisinden daha kaliteli yapacak tedarikçi işletmeler bulması ile mümkündür. Bunun için tedarikçi işletmelerin yaptıkları işte uzman olmaları gerekmektedir.
3.5.2. Hız Kazanma ve Zamandan Tasarruf Etme
Dış kaynak kullanımına bağlı olarak gereksinim duydukları ürün ve hizmetleri kısa süre içinde tedarik etme imkanı elde eden işletmeler, zaman tasarrufu sağlayabilmekte ve zaman liderliğini ele geçirmektedirler. İşletmenin ürün ve hizmetleri tedarikçilerden temin etme süresinin alternatif maliyeti, o ürün ve hizmeti işletmenin kendi kaynaklarını kullanarak üretebilme süresidir. Herhangi bir ürün veya hizmeti tedarikçiden temin etme süresi ile işletmenin kendi kaynaklarını kullanarak ürün ve hizmetleri üretme süresi arasındaki fark, işletmelerin sağlamış olduğu zaman tasarrufunu oluşturmaktadır. Ayrıca, dış kaynak kullanımı sayesinde dağınık verilerin tek merkezde toplanması sağlanarak, istenilen bilgiye kısa zamanda ulaşmak mümkündür.322
Hız kazanma konusunda ise; özellikle müşteri hizmetleri alanında servis hızı önem kazanan bir kriter haline gelmektedir. İşletmelerin, konularından uzmanlaşmış tedarikçi işletmelerden dış kaynak kullanımı durumunda önemli ölçüde hız kazanılmaktadır.323
3.5.3. Verimliliği Artırma
Verimlilik kavramı, üretim sürecindeki girdilerin bu sürecin sonunda yaratılan çıktı veya çıktılara (üretime) katkısını tanımlar.324 İşletmelerde finansal verimlilik
321 Özbay. s.12.
322 Bakan. s.200.
323 Özbay. s.16.
324Ergül Han ve Eyten Ayşen Kaya. İktisadi Kalkınma ve Büyüme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını. 2004.
s.271.
artırma yöntemi olarak dış kaynak kullanımı yöntemi sıklıkla uygulanmaktadır.325 Dış kaynak kullanımı verimlilik artışının en önemli unsuru olan daha az girdi ile daha çok çıktı alınabilmesini sağlayacaktır.
Çıktı Verimlilik =
Girdi
Örneğin; bir işletme 100 birimlik bir işi kendi kaynaklarıyla 5 kişilik bir çalışan grubuyla yapabilirken bu işi dış kaynak kullanımı ile edinmeye başladığında aynı miktardaki işi 3 kişilik bir çalışan grubuyla yapabilecektir. Böylece daha önceden aynı birim iş için 5 kişilik bir işgücü yeterli olurken bu rakam dış kaynak kullanımı yöntemi ile birlikte 3 ‘e düşecektir. Verimlik formülünde de görüldüğü gibi paydanın girdinin azalması verimliliği artıracaktır.
Dış Kaynak Kullanımı 100 Birim Öncesi Verimlilik = = 20 5 Birim İş Gücü
Dış Kaynak Kullanımı 100 Birim
Sonrası Verimlilik = = 33, 3 3 Birim İş Gücü
Bu örnek için verimlilikte 13,3 birimlik artış söz konusudur.
Verimlilik = 13,3 yaklaşık olarak %66 ‘lık verimlilik artışına karşılık gelmektedir. Girdi miktarının ya da girdi maliyetlerinin dış kaynak kullanımı yöntemi ile azaltılması sonucunda verimlilik artmaktadır.326
3.5.4. Kontrol Dışı Fonksiyonları Uzmanlara Devretme
İşletmeler, etkin olmayan bir fonksiyon için dış kaynaklardan yararlanabilir.
Bir fonksiyonun yönetilmesi ya da kontrol edilmesinde zorluklar ile karşılaşıldığında, işletmenin öncelikle sorunun çözümü için gereken kaynakları açıkça saptaması gerekir.
Gerçek sorunun ne olduğu bilinmedikçe, bu iş için gerekli tedarikçi işletme ile iletişim
325 Hüseyin Yılmaz. “İşletmelerde Finansal Verimliliğin Artırılması ve KOBİ’lerde Bir Araştırma”. Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Muhasebe ve Finansman Dergisi. 2005 S:27. s.130.
326 Tuncay Margılıç. “İşletmelerde Dış Kaynak Kullanımı ve Verimliliğe Etkisi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi İdari Bilimler Fakültesi. 2006. ss.80-81.
kurmak doğru olmaz. Ancak sorunun tespitinden sonra dış kaynak kullanarak etkin olmayan faaliyetler verimli hale getirilir ve böylelikle etkin olmayan bir faaliyet kontrol altına alınmış olur.
İşletmeler, iyi bildikleri işleri yapmaya, iyi bildikleri işlerin dışındaki işleri de o işi en iyi bilen ve yapabilen dış kaynaklardan sağlamaya ve sürekli olarak yenilik yapmaya odaklanmaktadır. Bu şekilde, işletmeler, zamanını, gücünü, emeğini, kaynağını, personelini, bilgisini, tecrübesini ve diğer tüm kaynaklarını tamamen sadece asıl işini yapmaya yönlendirmektedir. Böylelikle işletmeler, temel yeteneği üzerine odaklanarak, asıl işlerindeki uzmanlıklarını artırmaktadır.327Bu da işletmelerin rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü sağlaması için yeni imkanlar yaratmaktadır.328
3.5.5. Yeni Yönetim Tekniklerinin Etkinliğini Artırma
Her biri konusunda uzmanlaşmış tedarikçi işletmeler, işletmenin müşteriye cevap verme süresini kısaltmasına yardımcı olmakta ve bu sayede işletme, dış kaynak kullanarak süreç yenileme kazançlarını hızlandırmaktadır. Sonuç olarak süreç yenileme, özellikle müşteri isteklerine cevap verme süresini kısaltması nedeniyle; işletmelerin rekabet gücünü artırmaktadır. Süreç yenileme çalışmalarının sonucunda; işletme için katma değeri olmayan işlerin elenmesi ya da işletmenin temel yeteneklerinin kullanılmadığı faaliyetlerde dış kaynaklardan yararlanılması ve bu yolla etkinlik ve verimlilik sağlanması mümkündür.329
Süreç, hizmet ve fonksiyonların kalitesini ve etkinliğini artırmak için Toplam Kalite Yönetimi uygulamalarını benimseyen işletmeler açısından dış kaynak kullanımı önemli avantajlar sunmaktadır. Değişim Mühendisliğinin bir uzantısı olması durumunda da dış kaynak kullanımı uygulamaları daha başarılı olmaktadır.330
3.5.6. Esnekliği Artırma
Piyasada ve ekonomide meydana gelebilecek ani değişimlere karşı işletmelerin, bu gibi durumlara hemen cevap verebilecek esnekliğe kavuşmaları gerekmektedir. İşletmelerin hareket kabiliyetinin yüksek esnek birimler haline
327 Özbay. s.12.
328 Bakan. s.198.
329 Özbay. s.12.
330 Bakan. s.201.
gelmelerini sağlayan gelişmelerden biri de, dış kaynak kullanımıdır. Dış kaynak kullanımıyla beraber yalınlaşan şirketler, daha çabuk karar alabilen, çevredeki değişimlere hemen reaksiyon verebilen, müşterinin ihtiyaçlarını zamanında karşılayabilen esnek birimler haline gelmektedir.
Bir dış kaynak kullanım sözleşmesinde, teknolojik açıdan rekabet avantajı sağlayacak esneklik ile spesifik performans kriterleri ve sözleşmede belirtilen maliyetlerin yönetilmesi ile ilgili detaylar arasında denge kurulmalıdır. Çünkü sözleşme esnekliği dış kaynak kullanım kontratlarına temel oluşturan ve en çok arzu edilen hedeftir. Dış kaynak kullanım operasyonel açıdan üretim ve kapasite planlamasında, talep dalgalanmalarında kısa süreli kapasite ayarları yapmak için esneklik sağlanmalıdır.331
3.5.7. Kaynak Transferi ve Kaynakların Dağıtımı
İşletme, temel olmayan fonksiyonlarını gerçekleştirirken kullandığı teçhizatı, binaları, araçları, gereçleri ve izin belgesini; dış kaynak kullanımında tedarikçi işletmeye satabilir. İşletme işini tasfiye eder ve sözleşmenin bir parçası olarak tesislerini genellikle tedarikçi işletmeye satar. Kaynaklarının tedarikçi işletmeye transfer edilmesi ya da satılması sonucunda işletme nakit paraya da kavuşmaktadır. Aktiflerin içerdiği değerler göz önüne alındığında bu satış işletme için önem teşkil etmektedir. Dış kaynaklardan yararlanan işletmenin böyle bir durumu göz önüne alması tedarikçi işletme ile uzun süreli bir beraberliği düşünmesi anlamına da gelmektedir.332 Diğer yandan dış kaynak kullanımı, işletmenin kaynaklarından optimum şekilde yararlanma fırsatı tanımaktadır. İşletmeler, kaynaklarını müşteriye hizmet verebilecek kritik ve temel fonksiyonlara yönlendirirken, tamamen müşteri üzerinde odaklanma fırsatı bulmaktadır.333
331 Bakan. s.199.
332 Özbay. ss.14-15.
333 Dominguez. s.38.
3.5.8. Yatırım Harcamalarını Azaltma ve Finansal Kaynaklardan Yararlanma
İşletmelerin yaptığı yatırımlar ölçüsünde riski de artmaktadır. Devlet sınırlamaları, finansal koşullar, pazar koşulları, ve teknolojideki yenilikler çok hızlı değiştiği için işletmelerin bu değişikliğe uyum sağlayabilmesi için yeni yatırımlar yapması; riski de artırmaktadır. Bu nedenle, tedarikçi işletmelerle çalışmak; yatırım maliyetlerini ortadan kaldırmakta, işletmeyi krizlere karşı dayanıklı hale getirmekte, riski dağıtmakta, işletmeyi daha esnek hale getirmekte, çevrenin değişen koşullarına uyum sağlamasını kolaylaştırmakta ve işletmeye rekabet avantajı sağlamaktadır.
İşletmelerin temel yeteneklerini daha etkin kullanabilecekleri yeni teknolojiler sağlama ve yeni bilgilere ulaşma isteği de dış kaynak kullanım nedenlerindendir.
İşletme yeni ürün geliştirme, tasarım, imalat, dağıtım, pazarlama ve tanıtım gibi fonksiyonlarını dış kaynak kullanımına tabi tutarak, bu konularda yeni teknolojilere ulaşma imkanı sağlamaktadır. Ayrıca işletmeler, tedarikçi işletmelerin araştırma ve geliştirme departmanlarından yararlanarak, teknolojiyi takip etme maliyetinden de kurtulmaktadır.334 Dış kaynak kullanımı, yapılacak yeni yatırımları ve bu yolla çıkacak riski de azaltmaktadır. 335 Yatırım harcamalarının azalması, işletmelerin sahip oldukları sermayeyi gerçek işlerine yöneltmelerini mümkün kılmaktadır.336
Finansal kaynaklar için işletmeler arasında önemli bir rekabet vardır.
Yöneticilerin vermesi gereken önemli kararlardan biri finansal kaynakların, nasıl değerlendirileceği konusudur. İşletmenin elindeki sınırlı finansal kaynakları etkin bir şekilde kullanmak, yine işletmenin elindedir. Dış kaynak kullanımı, işletmeye bu imkanı tanımaktadır. Dış kaynak kullanımı, temel yeteneğimiz dışındaki işlere sermayeden aktarılması gereken yatırımları azaltmaktadır. Bu sayede temel yetenekle ilgili işlere daha çok sermaye aktarılması sağlanmaktadır.
334 Özbay. s.13.
335 Özbay. s.15.
336 Dominguez. s.43.
IV. BÖLÜM
SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET ÜSTÜNLÜĞÜ SAĞLAYAN YENİ YÖNETİM TEKNİKLERİNİN ÖNEMİ VE SİGORTA SEKTÖRÜ
ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Bu bölümde toplam kalite yönetimi, kıyaslama, değişim mühendisliği, yenilik yönetimi ve dış kaynaklardan yararlanma tekniklerinin rekabet üstünlüğü yaratmadaki etkileri üzerine yapılan anket çalışmasının sonuçları yer almaktadır.
4.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi
Son yıllarda hızla gelişmekte olan sigorta sektöründe yaşanan yoğun rekabet, sektörün farklı arayışlar içine girmesine neden olmaktadır. Sigorta sektöründe rekabet üstünlüğü sağlayabilmek günümüzde şirket birleşmeleri şeklinde olabildiği gibi, yönetim şeklinin değişimi ve farklı tekniklerin uygulanması şeklinde de ortaya çıkabilmektedir.
Sürdürülebilir rekabet üstünlüğü işlevleri itibariyle birçok kavramla açıklanabilir. Sürdürülebilir rekabet üstünlüğü; maliyet liderliği, yeni ürün yaratma ve farklılaştırma stratejileri ve belirli bir kitleye odaklanılarak yapılmış mal ve hizmetler sayesinde olabileceği gibi, genel işletme literatüründe sürdürülebilir rekabet üstünlüğünün yeni yönetim teknikleriyle bu etkilere ulaşılabileceğini öne sürmektedirler.
Bu araştırma, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü sağlayan yeni yönetim tekniklerinden olan toplam kalite yönetimi, kıyaslama, değişim mühendisliği, yenilik yönetimi ve dış kaynaklardan yararlanma şeklinde sıralayabileceğimiz tekniklerin şirketlere rekabet avantajı sağladığı yararların ortaya çıkarılması hedeflenmiştir.