Dünya’da ve Türkiye’de Mobil Pazarlama

Avrupa ülkeleri, mobil pazarlamayı yıllardır kullanmaktadır. Çünkü mobil pazarlamanın, geleneksel pazarlamaya göre avantajlarını keşfetmişlerdir. Geleneksel pazarlamada karşılaşılan öncül problem, bu pazarlama yöntemlerinin kurumsallaşmış olmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin geleneksel pazarlamada firmalar, jenerik reklamlarına ve markalara odaklanırken, tüketicilerin problemlerini çözmeye odaklanmazlar. Bu tür reklamlar genellikle televizyon ve radyolarda yayınlanır ve bu tür reklamlardan geri dönüş oranı genellikle %1’den daha az olmaktadır (Richmond, 2008:5).

Forrester tarafından Shop.org için gerçekleştirilen ve 68 online mağazanın katıldığı “Online Perakendeciliğin Durumu 2011: Pazarlama, Sosyal Medya ve Mobil” araştırmasına göre Amerika’da bulunan mağazalar mobil ve online ticarete yoğunlaştığı görülmektedir. Araştırmanın sonuçlarına göre mağazaların %91’inin mobil pazarlama stratejisi mevcuttur ya da mağazalar bir strateji üzerinde çalışmaktadır. Bu rakam 2010 yılı verilerine göre %74 artış göstermiştir (Uygun, 2011).

Yine, 2012 yılında gerçekleşen, Dünya Mobil Kongresi’nde, Data trafiğinde dünyada 5 yıl içinde 18 kat büyüme beklendiği, tüm telefonlar içinde akıllı telefonların oranının %12 olmasına karşın, akıllı telefonların %80 data trafiği kullandığı belirtilmiştir (Şener, 2012).

2011 yılında düzenlenen Mobil Pazarlama Sohbetleri’nde Türkiye’nin bu alandaki durumu da tartışılmış ve mobil pazarlamanın Türkiye’deki büyüme hızının üç yıl içerisinde üç kat artacağı belirtilmiştir. Ayrıca, Türkiye’nin Avrupa’da da mobil pazarlamanın önde gelenleri arasında yer alacağı belirtilmiştir. Gelecek on yıl içinde, mobil reklam, mobil para, mobil pazarlama ve mobil ödeme gibi uygulamalar giderek yaygınlaşacaktır (www.reklam.com.tr, 2011).

Turkline tarafından yayınlanan infografik de mobil kullanım alışkanlıkları, mobil alışveriş, mobil pazarlamanın bugünü ve yarını ile ilgili çok önemli bilgiler sunmaktadır.

Buna göre; akıllı telefon kullanıcılarının sadece %8’i, telefonlarını arama yapmak için kullanmaktadır. Mesajlaşmak, internete girmek ve e-posta kontrol etmek; telefonla arama yapmaktan önce gelmektedir (Atasoy, 2012).

Yine yapılan pazarlama sohbetlerinde mobil pazarın özellikle Türkiye’de çok hızlı bir büyüme kaydettiğine, dünyadaki %14’lük akıllı telefon oranının Türkiye’de % 16 olduğuna dikkat çekilmiştir. Türkiye’de 66 milyon abone sayısına karşılık 136 milyon cep telefonu bulunduğunu kaydedilirken, “Mobil pazarlama ve reklamcılık alanında Türkiye’de geliştirilen uygulamaların diğer ülkelere yayılmakta olduğu ifade edilmiştir (Özgürel, 2012).

Deloitte tarafından yayınlanan “Global Tüketici Araştırması 2011: Mobil İletişimde Fırsatlar” raporunda da Türkiye'nin mobil pazarlar açısından ileriye yönelik birçok önemli fırsat içerdiği vurgulanmış ve Türkiye mobil pazarlama potansiyeli açısından en yüksek orana sahip pazarlar arasında yerini aldığı ifade edilmiştir (www.reklam.com.tr, 2012).

Yapılan araştırmada birçok ülke kıyaslandığında Türkiye’nin mobil pazarlama ve reklam alanında dünyadaki en gelişmiş ülkelerden biri olduğu gözlenmiştir, araştırmaya göre, Japonya ilk sırada, Türkiye ise İsveç, Singapur, Avusturya ve Hindistan ile beraber ikinci grupta yer almaktadır. Türkiye, Mısır ve hatta Almanya’nın bile çok önünde yer almaktadır. Mobil pazarlamanın, hala en basit ve en yaygın teknoloji olan kısa mesaja (SMS) dayandığı vurgulanan araştırmada, dünyadaki genç nüfusun her gün 100 mesaj gönderdiği, Dünya çapında 4,2 milyar SMS kullanıcısı ve 2,4 milyar MMS kullanıcısı bulunmasına rağmen internetin ise 2 milyar kullanıcıda kaldığı ifade edilmiştir (Özgürel, 2012).

Türkiye’de mobil uygulamalar konusunda, yapılan ilk çalışmalar Turkcell şirketi tarafından gerçekleştirilmiştir. Turkcell firmasını diğer operatörler olan Vodafone ve Avea firmaları da takip etmiştir. 3G ile birlikte tüm GSM firmaları belli ücretler karşılığında mobil internet erişimi ve mobil internet bağlantılı hizmetlerden yararlanma imkanına kavuşmaktadır. Bu hizmetlere, müzik, seç izle, dosya paylaşım, haber paketi vb. hizmetler gösterilebilir (mobilhayat.info, 2011).

Yapılan bir söyleşide, özel bir bilgi işlem firmasının genel müdürü olan Oğuz Haliloğlu, 3G teknolojisinin, Türkiye’de büyüklüğü 500 milyon dolar olan içerik sektörünü, üç yıl içinde iki katına çıkartacağını belirtirken, genel olarak bakıldığında,

3G şebeke yatırımlarının başarılı olabilmesi için katma değerli servis çeşitliliğinin olması gerektiğini, bütün bu gelişmeler ile katma değerli servislerde, 3G ile gelişme yaşanacağını dile getirmektedir. Haliloğlu, Türkiye’de mobil aboneler arasında katma değerli servis kullanım oranı; operatörlerin gelirleri arasında % 12-14 seviyesi ile % 8 orana sahip Avrupa ortalamasının üzerinde ancak uzak doğunun gerisinde yer aldığını belirtmektedir (Yaşaroğlu, 2009).

Mobil Pazarlama Derneği Türkiye şubesinin yaptığı araştırmada Türkiye ile Avrupa ülkeleri bir arada değerlendirildiğinde, Türkiye’de hangi mobil pazarlama uygulamalarının ön plana çıktığı aşağıdaki tabloda özetlenmektedir.

Tablo 2.1. Mobil Pazarlama Uygulamaları MOBİL İNTERNET MOBİL REKLAM İZİNLİ PAZARLAMA OYUN UYGULAMALARI MOBİL CRM MOBİL KAMPANY A

Avusturya Avusturya Avusturya Avusturya Avusturya Avusturya

Fransa Fransa Fransa Fransa Fransa Fransa

Almanya Almanya Almanya Almanya Almanya Almanya

İrlanda İrlanda İrlanda İrlanda İrlanda İrlanda

İtalya İtalya İtalya İtalya İtalya İtalya

İspanya İspanya İspanya İspanya İspanya İspanya

G. Afrika G. Afrika G. Afrika G. Afrika G. Afrika G. Afrika

Türkiye Türkiye Türkiye Türkiye Türkiye Türkiye

İngiltere İngiltere İngiltere İngiltere İngiltere İngiltere Kaynak: www.mmaturkiye.org, 2011

Tabloya göre, koyu renk harflerle yazılı dernek üyeleri ülkeler, ilgili mobil pazarlama kategorisinde hızlı gelişim göstermiştir. Buna göre aynı gelişim Türkiye için değerlendirildiğinde, mobil reklam, izinli pazarlama, mobil CRM ve mobil kampanyaların Türkiye’de hızlı gelişme gösteren mobil pazarlama uygulamaları olduğu görülmektedir (www.mmaturkiye.org, 2011).

Türkiye’de mobil pazarlama faaliyetlerinin onun üzerinde sektörde yoğunlukla kullanıldığını bilinmektedir. Özellikle İletişim, Gıda, Hazır giyim, Finans sektöründeki firmalar, katıl-kazan kampanyaları ile farklılık yaratmaya çalışmaktadırlar (Karaca vd., 2010: 74).

Türkiye mobil pazarlama ile ilgili firmaları bünyesinde toplayan mobil pazarlama derneğinin ifadesine göre, Türkiye’de mobil pazarlama derneği üyesi olan firmalar aşağıdaki gibidir.

Tablo 2.2. MMA Türkiye Üyeleri

Kaynak: www.mmaturkiye.org, 2011

Bu firmaların 20 tanesi ajans, 13 tanesi hizmet sağlayıcı, 8 tanesi marka, 3 tanesi operatör ve 1 tanesi de araştırma şirketidir (www.mmaturkiye.org, 2011).

Markaların sadakat, imaj ve satışa yönelik tanıtım ihtiyaçlarını mobil teknolojiyi kullanarak yapma istekleri her geçen gün artmaktadır, 2009’da 505 marka mobil pazarlama ağını kullanmıştır. Mobil uygulamalar, önce hızla dikkatleri çekip ardından kolay erişim için önemli hale gelmiş ve lokalleşerek ilerlemeye devam etmektedir (www.ulastirmahaber.com, 2010).

Türkiye’de mobil pazarlama anlayışını her yönüyle ilk ele alan firmalardan birisi, 121 metredir. 121 metre, 2001 yılında Ericson Mobility World bünyesinde oluşturulmuş bir proje halindeyken daha sonra bu çatının altında yapılaşıp ajansa dönüşmüştür. 121 metre, bugüne dek 200’den fazla kampanya ve uygulama geliştirmiştir (www.121metre.com/tr, 2006).

Yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye’de mobil mecrada tanıtım hizmeti veren yaklaşık 20 firma bulunmaktadır. Uygulanan mobil kampanyalar içinde ise en çok maç skorları takip edilmektedir. Bu uygulamayı, hava durumu, finans ve piyasa paketleri takip etmektedir. Firmalar, maç skorlarını kullanarak kendi markalarını bu uygulamalara ekleyerek tanıtım yapmaktadır. Dolayısıyla maç skorlarını takip edenler aynı anda reklamı yapılan firmaları da görmüş olmaktadır (www.ulastirmahaber.com, 2011).