Üçüncü Nesil Sistemler

İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ile multimedya hizmetlerine olan talebin hızla artması ve tüketici eğiliminin mobilite yönünde kendini göstermesi, bu hizmetlere, yer ve zaman kısıtı olmaksızın mobil olarak erişimin çok yüksek oranda talep edileceğini göstermektedir. Bu durum birçok, ayrı gibi görünen ancak kesişen sektörün birlikte hareket etmesine ve bir bütün halinde geniş bant multimedya hizmetlerinin mobil olarak tüketiciye sunulmasına yol açmaktadır (Aydın, 2007: 37).

Mobil iletişim teknolojilerinde üçüncü nesile geçiş aşaması sürecinde bir takım ara çözümler üretilmiştir. Bu sayede, teknolojik olarak altyapıda ciddi değişikliklere gidilmeksizin veri transfer hızının arttırılması hedeflenmiştir. Sözü edilen ara çözümler; WAP (Wireless Application Protocol), GRPS (General Packet Radio Service) ve EDGE (Enhanced Data rates for Global / GSM Evolution) olarak sıralanabilir. Bu uygulamalar sayesinde, mobil ticaret, bilgi sağlama, finansal işlemler, eğlence gibi data hizmetleri verilmeye başlanmıştır.

WAP (Wireless Application Protocol), yani kablosuz uygulama protokolü, GSM destekli ürün kullanıcılarına internet erişim hizmeti sağlayan bir sistemdir. WAP sistemine uygun cep telefonları, kullanıcılara kablosuz erişim imkanı sunmaktadır. GSM kullanıcıları WAP uygulamaları ile trafik durumunu öğrenme, araçlarının kalkış - varış saatlerini kontrol etme, bilet alma, hava durumu öğrenme, sinema ve tiyatro bileti alma, bankacılık hizmetlerinden yararlanma, haber ve spor olaylarını takip edilme gibi hizmetlerden yararlanmaktadırlar (Sarısakal vd., 2003: 85).

WAP, dünya genelinde sayısal mobil telefonlara, çağrı cihazlarına ve diğer kablosuz telekomünikasyon cihazlarına internet ve gelişmiş telefon hizmetleri sunan uygulama olarak tanımlanmaktadır. Çıkış noktası, mobil cihazların özel olarak geliştirilmiş internet hizmetlerine erişimini sağlamaktır (Aydın, 2007: 33).

GPRS, (General Packet Radio Service) son kullanıcının mobil veri iletişimini, ekonomik hale getiren, veri alımını ve gönderimini daha yüksek hızda mümkün kılan bir başka iletişim teknolojisidir (Küçüksille ve Kuşçu, 2010: 47).

GSM altyapısının geliştirilmiş versiyonu olan EDGE (Enhanced Data rates for Global/GSM Evolution) teknolojisi ise, ABD ve Avrupa’dan sonra Türkiye’de de kullanıcıların hizmetine sunulan bir mobil iletişim teknolojisidir. EDGE servisi sadece bu teknolojiyi destekleyen telefonlar tarafından kullanılabilmektedir (bt.baskent.edu.tr, 2011).

Gelişen bilgi alışverişinde internet kullanımının yanı sıra onun kadar önemli olan diğer bir gelişme mobil iletişimin de gün geçtikçe gelişiyor olması ve bu teknolojileri kullanan abone sayısının da giderek artmasıdır.

Kullanıcılar multimedya hizmetlere giderek daha fazla ilgi göstermeye başlamış ve mobil olmayı daha fazla tercih eder olmuştur. Dolayısıyla, kullanıcılar multimedya hizmetlere de zaman ve mekan kısıtlaması olmadan ulaşmayı istemektedir. Bu durum sonucunda multimedya hizmetlerin mobil olarak kullanıcılara sunulabilmesi yönünde çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.

Mobil iletişim ve internetin bir arada kullanılmasıyla mobil internet uygulamaları ortaya çıkmış ve bu sayede yüksek hızlarda, kesintisiz bir şekilde, her yerden ve her zaman internete mobil olarak erişim imkanına kavuşulmuştur. Üçüncü nesil teknolojiler, gelişim süreci içerisinde ikinci nesil teknolojilerle birlikte kullanılabilecek şekilde geliştirilmektedir.

Üçüncü nesil sistemler, servisler açısından incelendiğinde, iki önemli fayda sağlamaktadır. Bunlardan birincisi, mobil servislerin daha yüksek performans ve daha düşük maliyetle sunulabilmesi ve ikinci faydası ise, üçüncü nesil servislerin daha geniş içeriğe sahip yeni servislerin sunulmasını mümkün kılmasıdır.

3G ile birlikte, tek bir mobil cihazdan birden fazla bağlantı aynı anda kurulabilecektir. Örneğin kullanıcı bir video konferansını sürdürürken aynı anda internete de erişebilecektir. 3G ile birlikte tek bir mobil cihazdan her türlü servise her zaman ve her yerden erişim imkanına kavuşulmaktadır (www.tk.gov.tr, 2011).

Türkiye’de faaliyet gösteren operatörler de 3G uygulamaları konusunda gerekli çalışmaları yapmaktadır. Yapılan araştırmalarda, 2008 Kasım itibariyle tüm operatör kullanıcıları arasında 3G bilinirliği %27 iken; 2009 Mayıs itibariyle bu rakam %75 düzeyine çıktığı gözlenmiştir (Yıldırım, 2009: 11).

3G teknolojisi yani üçüncü nesil sistemler, verilerin çok daha hızlı aktarılmasını sağlamaktadır. 2010 yılı dördüncü üç aylık döneme bakıldığında Avrupa’da mobil abonelerin %30’u 3G abonesi iken, 2009 yılı Temmuz ayından bu yana hizmet sunumuna başlanan Türkiye’de bu oran yaklaşık %31 seviyelerine ulaşarak AB ortalamasını geçmiştir.

3G hizmetleri pazarında faaliyet gösteren mobil işletmecilerden elde edilen verilere göre, 2010 yılı sonu itibariyle mobil geniş bant internet abone sayısı bir önceki döneme göre %25 artarak 1 milyon 448 bine ulaşmıştır. 2010 son çeyrekte 19,4 milyon olan 3G abone sayısı ise, 2011 ikinci çeyrekte 24,8 milyona ulaşırken, 3G hizmetiyle birlikte mobil internet hizmeti alan abone sayısı da aynı dönemler için 1 milyon 448 binden 3 milyon 629 bine yükselmiştir (www.tk.gov.tr, 2011: 42).

Üçüncü nesil mobil iletişim hizmetleri ile bir çok alanda hizmet almak mümkün olmaktadır. Multimedya özelliklerin ön plana çıkacağı hizmetlerin yanı sıra; kişiye özel hale getirilmiş bilgi ve eğlence hizmetleri, oyunlar, yarışmalar, spor, haber, mesaj servisleri, adres bilgileri, hava durumu, seyahat ve trafik bilgileri ve elektronik ticaret gibi işlemlerin ağırlık kazanacağı düşünülmektedir (Aydın, 2007: 43).

Üçüncü nesil sistemlerin iletişim teknolojilerine getirdiği üstünlükler aşağıdaki gibi sayılabilir;

 Mesajlaşma, internet erişimi ve yüksek hızda çoklu ortam haberleşme desteği,

 Gelişmiş hizmet kalitesi,  Gelişmiş pil ömrü,

 Konumlandırma hizmetleri sağlaması,  İşletim ve bakım kolaylığı,

 Mevcut şebekelerle birlikte çalışabilirlik, 2G’ye dolaşım sağlayabilme,  Gelişmiş güvenlik yöntemleri sayesinde mobil ticarete ortam sağlayabilme,  Görüntülü konuşma (www.teknikportal.com, 2011).

Üçüncü nesil sistemlerden sonra geçiş hazırlıkları süren diğer bir teknoloji ise 4. Nesil teknolojilerdir. 4G, dördüncü nesil kablosuz telefon teknolojisi olarak tanımlanabilir.