Dünya Basketbol Birlikleri Federasyonu (FIBA)

Dünya Basketbol Birliği (FIBA), 1932 tarihinde Arjantin, Yunanistan, İtalya, İsviçre, Portekiz, Romanya, Letonya ve o zamanki adı ile Çekoslovakya tarafından kurulmuştur. Günümüzde 213 Ulusal Basketbol Federasyonunu bir araya getiren ve basketbol sporunun Dünya üzerinde Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından tanınan tek otoritesidir. İsviçre hukukuna göre bir dernek olarak kurulan Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'nın genel merkezi^[87] İsviçre'nin Cenevre Gölü kıyısındaki Mies'de bulunmaktadır.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'nın en üst karar organı Genel Kurul’dur ve her biri eşit oy hakkı olan tüm Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Ulusal Üye

[86] Levent Bıçakçı, “Uluslararası Spor Yargılaması”, Tacar Çağlar (Ed.), Ankara Barosu Spor Hukuku

Kurulu Av.İsmail İnan Armağanı, (Ankara: Ankara Barosu, 2013), 126.

[87] Patrick Baumaan House of Basketball (Basketbol Evi).

47

Federasyonlarından müteşekkildir. ^[88] Genel Kurul (Kongre) bir Başkan ve Yönetim Kurulu’nu 4 yıl için seçer. Yönetim Kurulu da; İcra Kurulu, Genel Sekreter ^[89] ve yapı içerisinde sporun belirli yönlerini inceleyen ve tavsiyelerde bulunan yedi daimi komisyonun (kurul) ^[90] üyelerini atamaktadır. Konumuz ile bağlantısı dolayısıyla hukuk komisyonunun daha ziyade hukuki mütalaa verip danışma kurulu görevi gördüğünü, mevzuat değişiklik çalışmalarında etkin rol oynadığını, kurumun diğer kişi ve kuruluşlarla ilişkilerini gözlemleyip tavsiyelerde bulunduğunu belirtmemiz yeterli olacaktır.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'nın yürütme organı Yönetim Kuruludur.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu; Başkan, FIBA Genel Sekreteri ve Sayman, her bir Bölgenin Başkanı, Genel Kurul (Kongre) tarafından kıta merkezli bir kota sistemine göre (Afrika’dan 2, Amerika’dan 3, Asya’dan 2, Avrupa’dan 4, Okyanusya’dan 2) seçilen 13 üyeden oluşmaktadır. Başkan, FIBA Genel Sekreteri ve Sayman ve anılan 13 kişiden ayrı bir NBA temsilcisi ve bir Oyuncu temsilcisi de Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu çalışmalarına katılmaktadırlar.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'nın yürütme organı olan Yönetim Kuruluna ve Başkan’a bağlı ulusal üye federasyonlara doğrudan hizmet verecek Afrika (54 ulusal federasyon), Amerika (43 ulusal federasyon), Asya (44 ulusal federasyon), Avrupa (50 ulusal federasyon), Okyanusya (22 ulusal federasyon) olmak üzere beş Bölge Ofisi^[91] (konfederasyon) vardır. Aslında Dünya Basketbol Birliği (FIBA) statüsünde bölge ofisi olarak adlandırılan bu yapılanmalar; merkezlerinin bulunduğu ülkenin yasalarına göre kurulan dernekler^[92] olup, ulusal federasyonları bünyesinde

[88] FIBA Genel Statüsü madde 14.

[89] FIBA Genel Statüsü madde 16.5’e göre Genel Sekreter, Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'nın tek yetkili yasal temsilcisidir.

[90] FIBA Genel Statüsü madde 20.1’e göre komisyonlar; teknik komisyon, yarışma(organizasyon) komisyonu, hukuk komisyonu, 3x3 komisyonu, oyuncular komisyonu, finans komisyonu, sağlık komisyonu.

[91] FIBA Genel Statüsü madde 19.

[92] Örneğin Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa’nın merkezi Münih’tedir ve FIBA Avrupa, Almanya Kanunlarına göre kurulmuş bir dernektir.

48

barındıran konfederasyon niteliğindedirler.^[93] Kendilerine münhasır Başkan, Genel Kurul (Kongre), Yönetim Kurulu ve aynı Dünya Basketbol Birliği (FIBA)’da olduğu gibi yapı içerisinde sporun belirli yönlerini inceleyen ve tavsiyelerde bulunan daimi komisyonları (kurul) mevcuttur. Fakat kuruluşları Dünya Basketbol Birliği (FIBA) statüsü gereğidir, mevzuatları Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu onayı ile yürürlüğe girer^[94]. Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Başkanı ve Genel Sekreterinin bölgesel ofislerin (konfederasyonların) toplantılarına katılma hakları mevcuttur, Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu bölgesel ofislere (konfederasyonlara) aynı zamanda ex officio bölgesel ofis (konfederasyon) Yönetim Kurulu üyesi olan bir icra direktörünü atar^[95] ki bu icra direktörleri uygulamada bölgesel ofislerin idaresinde çok etkilidirler, Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu, kararları bölgesel ofislerce takip edilmediğinde bu ofislere yaptırım da uygulayabildiği bağlayıcı emirler verebilir. ^[96] Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde; bölgesel ofislerin aslında Dünya Basketbol Birliği (FIBA) bünyesi içerisinde oldukları kabul edilmelidir. ^[97]

Bir üst paragraftaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Basketbol açısından aslında tek birlik Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'dır. Dünya Basketbol Birliği (FIBA) bünyesindeki bölgesel yapılanmalar, bölgesel basketbol federasyonları olmalarına rağmen, Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'dan tam bağımsız değildirler ve Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu’na bağlı olarak çalışırlar. Zaten bu bölgesel yapılanmaların başkanları da Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yönetim Kurulu’nun doğal üyesi sayılmaktadır.

[93] Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa İç Tüzüğü (byelaw) madde 1.

[94] FIBA Genel Statüsü madde 15.2.3 ve 18.1.

[95] FIBA Genel Statüsü madde 19.2.

[96] FIBA Genel Statüsü madde 19.5.

[97] Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa İç Tüzüğü (byelaw) ilk maddesinde, Avrupa yapılanmasının Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Statüsü kapsamında oluşturulduğu açıkça kabul edilmektedir.

49

Bölgesel yapılanmalara örnek olması açısından Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa yapılanmasına kısaca değinmekte fayda vardır. Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa, Dünya Basketbol Birliği (FIBA)'nın beş bölgesinden biridir (Afrika, Amerika, Okyanusya ve Asya ile birlikte) ve 50 üyesi bulunan birlik, Avrupa ulusal basketbol federasyonlarından oluşan uluslararası bir konfederasyondur.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa yapılanmasının en yüksek karar organı Genel Kuruludur ancak yürütme işleri Genel Kurul’da Ulusal Federasyonlar tarafından seçilen^[98] ve Dünya Basketbol Birliği (FIBA)’yı temsil eden gerçek kişilerden oluşan Yönetim Kurulu (FIBA Avrupa Kurulu) tarafından icra edilmektedir.

Yönetim Kurulu (FIBA Avrupa Kurulu) Avrupa'daki basketbol sporunun kontrolünden ve geliştirilmesinden sorumludur. Yönetim Kurulu (FIBA Avrupa Kurulu) bu görevi Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa Genel Kurulundan alıp daha ziyade kendi içerisinde oluşturduğu icra kurulu vasıtası ile yerine getirmektedir.

Görüleceği üzere aynı Dünya Basketbol Birliği (FIBA)’da olduğu gibi Başkan, Genel Kurul (Kongre), Yönetim Kurulu, İcra Kurulu ve daimi komisyonları (kurul) mevcuttur.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa yapılanması içerisinde; Tahkim Kurulu^[99], Yarışma (Organizasyon) Komitesi, Hukuk Kurulu^[100], Finans Komitesi, Gelişmekte Olan Ülkeler Komisyonu, Teknik İşler Komisyonu, Gençlik Komisyonu gibi daimi komisyonlar (kurul) mevcuttur.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa yapısı içerisinde bir de Koordinasyon Kurulu mevcuttur. Koordinasyon Kurulu; Dünya Basketbol Birliği

[98] Seçim işleri Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa İç Tüzüğü (byelaw) 6 numaralı ekinde belirtilen usulde gerçekleştirilmektedir.

[99] Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa İç Tüzüğü (byelaw) 27.maddesine göre; Dünya Basketbol

Birliği (FIBA) Avrupa’nın herhangi bir organının kararından etkilenenler tarafından başvurulan temyiz makamıdır.

[100] Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa İç Tüzüğü (byelaw) 30.maddesine göre; Dünya Basketbol

Birliği (FIBA) Avrupa’nın organlarına danışmanlık ve hukuki belgeleri hazırlama görevini yürütür.

50

(FIBA) ile Avrupa yapılanmasının Başkanları, Genel Sekreterleri ve Mali İşlerden Sorumlu Yönetim Kurulu Üyelerinden oluşarak her iki yapılanmanın koordineli bir şekilde çalışmasını sağlamaktan sorumludur.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA)’nin gölgesi altındaki bölgesel ofislerin (konfederasyonların) temel görevi, bölgeleri içerisindeki kulüp ve milli takım müsabakaları ile hakemlerini yönetmektedir. Örneğin Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa Şampiyonası’nı yine Dünya Basketbol Birliği (FIBA) düzenlemektedir ancak yönetimi Avrupa yapılanmasına bırakılmıştır.

Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Avrupa da üst birliği olan Dünya Basketbol Birliği (FIBA) gibi Spor Tahkim Mahkemesi (CAS)’ın yetkisini kabul etmiş olduğu için; kurullarının vermiş olduğu kararlar aleyhine ya da mevzuatlarından kaynaklanan uyuşmazlıklarda Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Tahkim Kuruluna ve sonrasında Spor Tahkim Mahkemesi (CAS)’a başvurulabilecek^[101] ve İsviçre Federal Mahkemesi en son karar mercii olacaktır. Zaten Dünya Basketbol Birliği (FIBA) İç Tüzüğü 5.Kitap (Internal Regulation) 68.maddesi; bölgesel ofislerin (konfederasyonların); Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Genel Sekreterliği, Disiplin Kurulu, Tahkim Kurulu, Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) ve Basketbol Tahkim Mahkemesi (BAT) yetkisini tanımasını emretmektedir.

2.7.2. Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Yargılama Mercileri

Dünya Basketbol Birliği (FIBA) bünyesindeki yargılama makamları Etik Kurulu, Disiplin Kurulu ve Tahkim Kurulu’dur. Bu kurullar Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Statüsü ile ihdas edilmiş ve ayrıntısı Dünya Basketbol Birliği (FIBA) İç Tüzüğü 1.Kitap ile düzenlenmiştir.

a) Etik Kurulu (Madde 16-55): Genel Kurul tarafından atanan en az üç, en fazla altı kişiden oluşur. Dünya Basketbol Birliği (FIBA) Etik Kurulu, basketbolun

[101] Dünya Basketbol Birliği (FIBA) İç Tüzüğü 5.Kitap (Internal Regulation) madde 68.