Custom Scorecards Modeli

Custom Scorecards modeli ise bilgi ekonomisi analizinde değişkenleri farklı kombinasyonları ile daha esnek bir kıyaslama yapma olanağı sağlamaktadır. Değişken seçmede herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. Custom Scorecards modeli ile yapılan analizlerde KAM’ da mevcut olan 148 değişkenden istenilen değişkenler kullanılarak iki ülke veya bölgeler arası karşılaştırma yapma olasılığı da vardır (Chen ve Dahlman, 2005: 15).

Custom Scorecards modelinde ekonomik performans, ekonomik rejim, kurumlar, eğitim ve insan kaynakları, inovasyon sistemi, bilgi altyapısı ve toplumsal cinsiyet eşitliği ve bilgi ve iletişim teknolojileri değişkenleri yer almaktadır (Chen ve Dahlman, 2005: 35). Bu modelde yer alan değişkenler aşağıdaki çizelgelerde verilmiştir

Ülkelerin ekonomik gelişmişlik ve refah düzeyinin belirlenmesinde kullanılan değişkenlerdir. Custom Scorecards modelinde kullanılan ekonomik performansa ait değişkenler, Çizelge 3.4. ‘te verilmektedir.

Çizelge 3.4: Ekonomik Performans Değişkenleri

Yıllık GSYĐH Büyümesi (%)

Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi GSYĐH (milyar dolar)

Đnsani Gelişme Đndeksi Çok boyutlu Yoksulluk Đndeksi Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi

Parlamentoda Kadın Sayısının Yüzdesi (Toplam sayının %’si) Birleşik Risk Oranı

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

Ekonomik rejim

Đktisadi karar birimlerinin etkinliklerini belirleyen ve yönlendiren hukuki kuralların tümü olarak ifade edilen ekonomik rejim, bilgi ekonomisi analizlerinde kullanılan önemli bir değişkendir. Ekonomik rejime ilişkin değişkenler, çizelge 3.5’ te gösterilmektedir.

Çizelge 3.5: Ekonomik Rejim Değişkenleri

GSYĐH’ nin Yüzdesi Olarak Brüt Sermaye Birikimi GSYĐH’ nin Yüzdesi Olarak Ticaret

Tarife ve Tarife Dışı Engeller (0–5)

Entelektüel Mülkiyet Hakkının Korunması (1–7) Bankaların Güvenilirlik Düzeyi, (1–7)

GSYĐH’ nin Yüzdesi Olarak Mal Ve Hizmet Đhracatı Faiz Oranlarının Yaygınlığı

Yerel Rekabet Yoğunluğu (1–7)

GSYĐH’ nin Yüzdesi Olarak Özel Sektöre Verilen Yurtiçi Krediler Bir Đşletmenin Kayıt Maliyeti (Kişi Başına GSMH’ nin %’si) Bir Đşe Başlamak Đçin Gerekli Süre

Bir Sözleşmeyi Yerine Getirme Maliyeti (Borcun %’si)

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

Yönetim

Ekonomik kalkınmanın gerektirdiği düzenlemelerin yapılarak istikrar ortamının sağlanmasının bilgi ekonomisinde önemi büyüktür. Bu düzenlemeleri içeren değişkenler, Custom Scorecard modelinde yönetim göstergesi altında Çizelge 3.6.’da gösterilmiştir.

Çizelge 3.6: Yönetim Göstergeleri

Düzenleme Kalitesi Hukukun Üstünlüğü Yönetim Etkinliği

Söz Hakkı ve Hesap Verilebilirlik Siyasi Đstikrar

Yolsuzlukların Kontrolü Basın Özgürlüğü (1–100)

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

Đnovasyon sistemi

Đnovasyon, farklı, değişik, yeni fikirler geliştirmek ve bunları uygulamaktır. Bu fikirler, daha önce çözülmemiş sorunları çözmek veya daha önce karşılanmayan ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla geliştirilebilir. Ya da zaten var olan pek çok ürün ve hizmeti daha güzel, daha kullanışlı, daha çok insanın işine yarayacak hale getirmeyi amaçlayabilir. Bu fikirlerin hayata geçirilmesi ve ortaya ürün, hizmet veya iş yapış yöntemlerinin çıkarılmasıyla ve ardından bu ürün ve hizmetlerin satılmaya veya iş yapış yöntemlerinin uygulanmaya başlanmasıyla inovasyon yapılmış olur. Ülkeler inovasyonu destekleyen altyapı olanaklarının artırdıkça bu alandaki başarı seviyeleri de artacaktır. Custom Scorecard modelinde kullanılan inovasyon sistemi değişkenleri Çizelge 3.7.’ de gösterilmektedir.

Çizelge 3.7: Đnovasyon Sistemi Göstergeleri

Yurt Dışına Çıkan Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları (GSYĐH’nin %’si) Yurt Đçine Giren DYS Yatırımları (GSYĐH nin %’si)

Telif Hakkı ve Lisans Ücreti Ödemeleri (milyon dolar) Telif Hakkı ve Lisans Ücreti Ödemeleri (Dolar/ Nüfus) Telif Hakkı ve Lisans Ücreti Gelirleri (milyon dolar) Telif Hakkı ve Lisans Ücreti Gelirleri (Dolar/ Nüfus), 2004

Fen/Mühendislik Öğrenci Sayısının Toplam Yüksek Öğretim Öğrencilerin Sayısına Oranı (%)

Fen Bilimlerine Kayıtlı Öğrenci Sayısının Toplam Yüksek Öğretim Öğrencilerin Sayısına Oranı (%)

Ar-Ge Araştırmacılarının Sayısı Ar-Ge Araştırmacılar / Milyon Kişi

GSYĐH’nin Yüzdesi Olarak Toplam Ar-Ge Harcamaları GSYĐH’nin Yüzdesi Olarak Đmalat Sanayi Ticareti

Üniversiteler ve Sanayi Arasındaki Araştırma Đşbirliği (1–7) Fen ve Teknik Makaleler Sayısı

Bir Milyon Kişiyea Düşen Fen ve Teknik Makaleler Sayısı Risk Sermayesinin Mevcudiyeti (1–7)

USPTO Tarafından Verilen Patent Sayısı (2001-2005 ortalaması) USPTO Tarafından Verilen Patent Sayısı (Milyon Kişi)

Mamul Mal Đhracatın Yüzdesi Olarak Đleri Teknoloji Đhracatı Özel Sektör Ar-Ge Harcamaları (1–7)

Firmaların Teknolojiyi Öğrenme Düzeyi (1–7) Tedarik Zincirinin Varlığı (1–7)

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

Eğitim ve insan kaynakları

Bilginin üretilmesi ve bunun yayılması eğitim ile gerçekleşmektedir. Çünkü bilgi ekonomisinde eğitilmiş işgücünün önemi büyüktür. Bu nedenle ülkeler eğitim ve insan kaynakları alanına yeterince yatırım yapmak zorundadır. Custom Scorecard modelinde kullanılan eğitim ve insan kaynakları değişkenleri Çizelge 3.8.’de gösterilmektedir.

Çizelge 3.8: Eğitim ve Đnsan Kaynakları Göstergeleri

15 Yaş ve Üzeri Kişilerin Okur-yazarlık Oranı 15 Yaş ve Üzeri Kişilerin Okullaşma Süresi Ortaöğretime Katılma Oranı

Yükseköğretime Katılma Oranı Doğumda Yaşam Beklentisi Okullarda Đnternet Erişimi (1–7)

GSYĐH’ nin Yüzdesi Olarak Eğitimde Kamu Harcamaları Profesyonel ve Teknik Çalışanların Toplam Emek Gücüne Oranı Matematikte Başarı Derecesi

Fen Bilimlerinde Başarı Derecesi

Fen ve Matematik Eğitiminin Kalitesi (1–7) Personel Eğitim Boyutu (1–7)

Yönetim Okullarının Kalitesi (1–7) Beyin Göçü (1–7)

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

Cinsiyet eşitliği

Kadınların eğitimi, işgücü piyasasına girmesi, karar alma sürecine dahil olmaları gibi değişkenlerin seviyesindeki düşüklük, özellikle az gelişmiş ülkelerin dikkate alması gereken sorunlardan birisidir. Custom Scorecard modelinde kullanılan cinsiyet eşitliği değişkenleri Çizelge 3.9.’da gösterilmektedir.

Çizelge 3.9: Cinsiyet Eşitliği Göstergeleri

Cinsiyet Gelişim Đndeksi

Kadın Đşgücünün Toplam Đşgücü Đçindeki %’si Parlementoda Kadın Sayısının Yüzdesi Ortaöğretime Kayıtlı Kadınların Yüzdesi Yükseköğretime Kayıtlı Kadınların Yüzdesi

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

Bilgi ve iletişim teknolojileri

Bilgi ve iletişim teknolojileri, bilgi temeli ekonomilerin performanslarını karşılaştırmada kullanılan temel unsurudur. Bilginin etkin kullanımı ve paylaşımını sağlayan Custom Scorecard modelinde kullanılan bilgi ve iletişim teknolojileri değişkenler Çizelge 3.10’da gösterilmektedir.

Çizelge 3.10: Bilgi ve Đletişim Teknolojileri Göstergeleri

1.000 Kişiye Düşen Telefon Sayısı 1.000 Kişiye Düşen Telefon Hattı 1.000 Kişiye Düşen Mobil Telefon Sayısı 1.000 Kişiye Düşen Bilgisayar Sayısı Hane Halkı Televizyon Sahipliğinin %’si 1.000 Kişiye Düşen Günlük Gazete

Uluslararası Đnternet Bant Genişliği (Kişi Başına Bit) 1.000 Kişiden Đnternet Kullananların Sayısı

Đnternet Paket fiyatı (Aylık, $) E-Devlet Hizmetlerinin Varlığı (1–7)

Đşletmelerin Đnternet Kullanma Yaygınlığı (1-7)

Bilgi ve Đletişim Teknolojileri Harcamaları (GSYĐH’nin %’si)

Kaynak: http://info.worldbank.org/etools/kam2/KAM_page3.asp?default=1

3.3. KAM MODELLERĐ ĐLE TÜRKĐYE’ NĐN BĐLGĐ