CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ

6771 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle KHK ve tüzük hukukumuzdan çıkarak yerlerini Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine bırakacaklardır. 1982 Anayasasıyla hukukumuza giren CBK, 6771 sayılı kanuna kadar sadece Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği’nin düzenlenmesi için kullanılan ve üzerinde fazla durulmayan629 _{bir idari}

işlemden ibaretti. 6771 sayılı kanun öncesi TBMM’nin kanunla düzenleyemeyeceği bir konuda ve ancak sadece o konuda çıkarılabilecek olan CBK,630 yürütme organının olağan dönemlerde ilk-el olarak yapabileceği tek idari işlemdi.631 _{6771 sayılı kanunun ardından}

ismi aynı kalmakla beraber CBK artık, doğrudan Anayasa tarafından Cumhurbaşkanı’na

627 _{Eroğul, C., “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Olağanüstü Yasa Gücünde Kararnamelerin}

TBMM’ce Onaylanması Sorunu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54.4 (1999), 31–46 (s. 42).

628 _{Esen, Olağanüstü Hal Rejimi, 2008, s. 244.}

629 _{Taşdöğen, S., “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,}

65.3 (2016), 937–966 (s. 938).

630 _{Özbudun, 2017, s. 251; Taşdöğen, 2016, s. 942.} 631 _{Taşdöğen, 2016, s. 943.}

161

tanınan konu bakımından yeterince sınırlanmamış632 _{bir düzenleme yetkisidir. 6771 sayılı}

kanun münhasıran CBK ile düzenlenebilecek kurumların arasına Milli Güvenlik Kurulu633 ve Devlet Denetleme Kurulunu634 ekleyerek yasama yetkisinin genelliğine yeni istisnalar getirmiştir.635 _{KHK ve CBK’nin birbirinden tamamen farklı iki işlemdir.}

TBMM tarafından onaylanmasına gerek olmayan CBK, yargısal denetimi Anayasa Mahkemesi’ne bırakılmış olsa da KHK’nin aksine normlar hiyerarşisinde kanunun altında yer alan bir idari işlemdir.636 _{Bununla beraber CBK’lerinin kanunlara aykırı}

hükümler içerip içermediği ancak Anayasa Mahkemesi tarafından tespit edilebilecektir.637 Anayasa CBK’ler ile kanunlar arasındaki çatışmayı çözmek için bir yargı mercii tayin etmemiştir.638 _{Dava mahkemelerinin CBK’ler ile kanunlar arasında bir}

çatışma tespit etmeleri halinde, bu çatışma CBK’yi Anayasaya aykırı hale getireceği için somut norm denetimi yoluyla CBK’yi Anayasa Mahkemesine taşımaları gerekecektir.

CBK’ler; KHK’lerin aksine yetki kanununa ihtiyaç duymamaları ve TBMM’nin onayına sunulmayacak olmaları sebebiyle herhangi bir kanuna konu olmayacaklardır. Bu nedenle olağan dönemlerde çıkartılan CBK’ler; çalışmamızın kapsamı dışında kalmaktadır. Anayasaya göre kanunun varlığı halinde CBK ile düzenleme yapılamayacak ve TBMM’nin aynı alanı kanunla düzenlemesi halindeyse CBK hükümsüz hale gelecekse

632 _{Köker, L., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Çelişkileri ve Sorunları”, Ortak Söz}

<http://ortaksoz.com/2017/03/07/cumhurbaskanligi-kararnamesinin-celiskileri-ve-sorunlari-levent-koker- yazdi/> [erişim 10 Mayıs 2017].

633 _{6771 sayılı kanunun 16/B maddesi.} 634 _{6771 sayılı kanunun 16/Ç maddesi.}

635 _{Fendoğlu, bakanlıklarının kuruluşunun da sadece CBK ile yapılabileceğini, yürütmenin bu alnada}

özerk düzenleme yetkisi olduğunu savunmaktadır.Fendoğlu, Hasan Tahsin, Anayasa Hukuku (Ankara: Yetkin, 2017), s. 50. Özbudun, ise bu konuda Anayasa Mahkemesi’ne taşınana kadar özerk düzenleme alanı yaratılıp yaratılmadığının belirsiz kalacağını, özerk düzenleme alanının kabulü halinde ise yasama yetkisinin genelliği ilkesinden sapılmış olacağını yazmaktadır.Özbudun, 2017, s. 251.

636 _{Ulusoy, A., “Aralık 2016 Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor?”, s. 6}

<http://www.anayasa.gen.tr/ulusoy-anayasa-degisikligi.pdf> [erişim 11 Mayıs 2017].

637 _{Özbudun, 2017, s. 251.}

638 _{Göztepe, E., “‘Cumhurbaşkanlığı’ Sistemine Geçiş ve Anayasa Değişikliği”, Güncel Hukuk,}

162

de TBMM’nin yavaş işleyen çarkları ve mevcut uygulamada KHK’lerin ne kadar uzun süre gündemde kaldığı düşünüldüğünde CBK ile düzenlenen alanların TBMM gündeminin üst sıralarına gelme ihtimali düşük gözükmektedir.

CBK’ler; ile Olağan KHK’ler oldukça farklı iki işlem olsa da olağanüstü KHK’ler; ile CBK’ler; arasında bir fark bulunmamaktadır. İki kurum da yürütme organına olağanüstü hallerde TBMM onayına tabi ancak, TBMM’nin önceden yetkilendirmesine dayanmayan bir düzenleme yetkisi vermektedir.

Olağanüstü hallerde çıkartılacak olan CBK’leri ise 104. maddenin yeni halinde sayılan sınırlandırmalara tabi olmayacaktır. Buna karşın olağanüstü hallerde çıkartılan CBK’lerin aynı gün içerisinde TBMM’ye sunulması gerekmektedir. TBMM’nin olağanüstü hâl kararnamelerini onaylamaktan kaçınmasını engellemek için 6771 sayılı kanun TBMM’ye sunulmalarından itibaren 3 ay içinde karara bağlanmayan olağanüstü hâl CBK’lerinin kendiliğinden yürürlükten kalkacağını düzenlemiştir. Onay işlemi için TBMM’ye tanınan üç aylık süre, Anayasayla TBMM’nin hareketsizliğine zımni ret sonucu bağlasa da etkin siyasi denetim sağlayamayacak kadar uzundur.639 _Bununla

beraber İçtüzük’ün 128. maddesi olağanüstü hâl KHK’lerinin görüşülmesi için 30 günlük süre vermektedir. Bu sürenin sonunda onaylanmayan olağanüstü hâl KHK’lerinin durumu yukarıda aktardığımız üzere tartışmalıdır. 6771 sayılı kanun kanımızca 30 günlük süre sonunda olağanüstü hâl CBK’nin kaderinin ne olacağını açıklamıştır. Anayasalar normlar hiyerarşisinde en üst konumda olsalar da kanun veya diğer düzenleyici işlemlerle temel hakların daha fazla güvenceye kavuşturulması mümkün olduğu için 6771 sayılı

639 _{Aksi yönde bkz. Kılıç, M., “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Akademik Perspektif, 2017}

163

kanunun getirdiği üç aylık askıda geçerlilik süresinin İçtüzük tarafından bir aya indirildiğinin kabul edilmesi gerekir. Öte yandan Anayasa’nın TBMM onayı için getirdiği üç aylık süre sınırı yürütme organına bir yetki vermediği, sadece kişilerin temel haklarının TBMM denetimi olmadan sınırlanmasına bir üst had belirlediği için Anayasa ile yürütmeye verilen bir yetkinin İçtüzük ile alınamayacağı da iddia edilemez. 6771 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle beraber 30 gün içinde TBMM tarafından görüşülmeyen olağanüstü CBK’lerin kendiliğinden yürürlükten kalkması gerekecektir.