Cilalı İbo Komedisinin Anlatım Kalıpları

2.3.1.3.1.Cilalı İbo Filmlerinde Kadın ve Erkek

Cilalı İbo filmlerinde, Cilalı İbo’nun karakter yapısı olarak karşı cinse olan düşkünlüğü zaman zaman fiziki saldırganlık ve öpme eylemleriyle kendini göstermektedir. Karşı cinse olan bu zaafı karakterin zor bir durumda kaldığı anlarda dahi gözlenmektedir. Cilalı İbo'nun çoğu filminin başlangıç noktasını, sevdiği bir kız ve evlenme hayalleri oluşturmaktadır. Karakterin sevgilisi ile olan ilişkisi daha önce de belirtildiği gibi incelikten yoksundur ve aşırı ilgi jestleri ile kendini göstermektedir.

Cilalı İbo'nun hedefleri doğrultusunda karşılaştığı kadın karakterlere olan davranışı da kaba bir üsluptadır. Ayakkabı boyarken kadın müşterilerine sunduğu sakarca ve baştan savma hizmetin sonunda dahi onlara kaba davrandığı görülmektedir. Bunun yanında Cilalı İbo filmlerinde kadının cinsel çekiciliği ön plana çıkarılarak seyirci etkilenmeye çalışılmıştır. Cinsel çekiciliğin Cilalı İbo filmlerinde yer yer sadece cinsel dürtülere hitap edilmesi şeklinde kullanılmasının yanında, toplum belleğindeki yasak ve tabular sonucunda bastırılan şeylerin perdede görülerek harekete geçirilmesiyle gelen rahatlama, gülmenin açığa çıkmasını sağlamaktadır.

İncelenen on Cilalı İbo filminde erkek-kadın ilişkisi olay örgülerinde özellikle evlilik hayali bağlamında bir çıkış noktası olarak kullanılsa da, ilerleyen bölümlerdeki aksiyonların gölgesinde kalarak adeta kendini unutturmuştur. Sonuç olarak Cilalı İbo filmlerinde kadın yalnızca evlenmek, çoğalmak ve gönül eğlendirme kalıbında kendini göstermektedir. Toplum yaşamında olduğu gibi filmlerde ve anlatı yapılarında kadın, ikincil konumda, bir araç olarak yer almaktadır. Olay örgülerinde baskın bir kadın-erkek ilişkisi kullanılmamakta, yalnızca komedi üretmek için parça parça aksiyonlar halinde bir ikili ilişkinin varlığından söz edilebilmektedir.

Cilalı İbo filmlerinde kadının öldürücü, baştan çıkarıcı (femme fatale) bir imge şeklinde baskın olarak kullanıldığından söz edilemez. Ancak bu film serisi içinde kadın çoğunlukla anne rolünde ya da naif komşuluk ilişkileri çerçevesinde karşımıza çıksa da, seyircinin yasaklı güdüleri Cilalı İbo'nun cinsel obje biçiminde sunulan kadınlara olan davranışlarıyla birleşerek bir rahatlama uyandırıp gülmenin açığa çıkmasında bir rol oynamaktadır.

Cilalı İbo filmlerindeki kadın temsili, Cilalı İbo'nun fantastik olan yanlarıyla birleştirilerek yapılan sunumu; 1970'li yılların seks furyasına bir ön hazırlık şeklinde açıklanabilir (Kırel, 2005:271). Perdedeki çıplak kadın temsilinin seyircide uyandırdığı etkiyi gören işletmecilerin, böylesi bir rantı pas geçmemeleri de, Yeşilçam'ın gişe beklentili bir sinema olduğu düşünüldüğünde son derece doğaldır.

2.3.1.3.2.Cilalı İbo Filmlerinde Tür Parodisi

Cilalı İbo filmleri, parodileştirme kalıbı çerçevesinde incelendiğinde, gerek film içinde kısım kısım klipler halinde, gerekse başlı başına bir tema olarak parodileştirmenin söz konusu olduğu görülmektedir.

Cilalı İbo Teksas Fatihi, (Mehmet Dinler, 1972) isimli film, Western çerçevesinde yapılandırılan bir tür parodisidir. Western film türünün bar, kovboy, tabut vb. klişelerine yer verilerek mizah yaratılmaya çalışılmıştır. Ayrıca aynı filmde yer yer Zorro gibi çizgi kahramanlarının parodisine yer verilse de, bu unsur daha çok macera ve aksiyon yaratmak amacıyla kullanılmıştır.

1963 yapımı Cilalı İbo Perili Köşkte (Nuri Ergün) isimli filmde, korku filmlerinin iskelet, kendi kendine hareket eden nesneler, vampir ve hayaletler gibi klişeleri kullanılarak türün parodisi yapılmaktadır. Ayrıca Cilalı İbo filmlerinde müzikal unsurlar kullanılarak, başka kültürlere ait dans ve müziklere yer verilerek müzikal türüne de göndermeler yapılmaktadır.

Sonuç olarak Cilalı İbo filmlerinde bir türün parodileştirilerek komik etki oluşturulması kalıbı yalnızca iki filmde ağırlıklı olarak kullanılmıştır.

2.3.1.3.3.Cilalı İbo Filmlerinde Sorunun Saçmalığa Dönüşmesi

Sorunun saçmalığa dönüşmesi anlatım kalıbı Cilalı İbo güldürüsünde sıkça başvurulan bir yöntemdir. Karakterin çıkmaza düştüğü anlarda gerçeküstü öğelerin kullanılmasıyla normal bir anlatım kalıbının dışına çıkılmıştır. Cilalı İbo'nun karşıt karakterle olan mücadelelerinde sıkça gözlenen bu durum yer yer fantastik unsurlar kullanılarak da geliştirilmiştir. Cilalı İbo'nun zor bir durumda kalmasıyla; bıçakları havada durdurabilmesi, tavanda yürümek, oltayla denizden insan çekmek, atom silahına karşı koyabilmek, havadaki bir uçağı düşürerek içerisinden nesneyi tutmak gibi sorunun saçmalığa dönüştüğü eylemler aracılığıyla karakter kurtuluşu sağlanmıştır. Karakterin zorluklardan kurtulmak için giriştiği saçma eylemlerin komik etki yaratması unsuru, girişilen eylem ve karşı saçma eylemle kıyaslandığında ortaya çıkan fahiş farklılıklar komedi etkisini zayıflatmaktadır.

Cilalı İbo'nun saçma davranışları yalnızca komedi yaratmak için kullanılmamıştır. Karakterin ya da yardımcı karakterlerin kurtuluşu için komedi yerine, aksiyon-maceraya dönüşen durumlarda da sorunun saçmalığa dönüşmesi kalıbına yer verilmiştir. Cilalı İbo bu özelliğiyle komik bir tiplemeden çok, bir süper kahramanı andırır davranışlar sergilemektedir.

2.3.1.3.4. Cilalı İbo Filmlerinde Görev

Bir başka komedi anlatım kalıbı olan "görev", karakterin çıktığı yolda üstlendiği ya da başka kişiler tarafından vazifelendirilmesiyle açığa çıkan olaylarla yaratılmaya çalışılır.

Cilalı İbo bizzat kendisinin üstlendiği görevlerle, örneğin filmlerin çoğunda bir miras çatışması ya da evlilik görevi üzerine kurulu durumlardan ve bu durumlardan türeyen aksiyonlarla komedi yaratılmaya çalışılmıştır. Birçok filmde aldığı aynı miras mektubuyla harekete geçen Cilalı İbo, bu görevler doğrultusunda ilerlerken parodilerle ya da genelde çeşitli fiziki güldürü öğeleriyle güldürmeye çalışmaktadır. Cilalı İbo'nun doğrudan ya da dolaylı olarak üstlendiği görevlerde salt bir güldürü amacı ön plana çıkmamaktadır. Cilalı İbo üstlenmiş olduğu görevlerde aksiyon-macera, melodram türüne yakınlaşan, güldürüden uzak çatışmalar da ortaya koymaktadır.

İncelenen Cilalı İbo filmlerinde başat toplumsal farklılıklar ya da karakterin hayatla mücadelesi gibi komedi kalıpları kullanılarak komedi yaratılmamıştır. Cilalı İbo'nun zenginlik ya da meşhur olma hayalleri yüksek bir hedefin basamakları olarak göze çarpmaktadır. Cilalı İbo'nun mensubu olduğu sınıf, işi ve dış görünüşü dışında manevi farklılıkların kullanıldığı bir film tespit edilememiştir. Cilalı İbo ile toplumun diğer katmanlarındaki farklılık genellikle dış görünüş olarak işlenmiş, söylem ya da olay örgüsünde bu unsura dair bir çatışmalar azaltılmıştır.