Dahiliye Vekaletince Konya Belediye Reisliği 1580 sayılı kanun gereği 10.10. 1957 tarihinden itibaren Vali Cemil Keleşoğlu’nun uhdesine tevdi olunmuş ve Cemil Keleşoğlu, Belediye Reisliği vazifesine başlamıştır. Vali ve Belediye Reisi Cemil Keleşoğlu bu münasebetle dün sabah belediye daire müdürü arkadaşlarıyla tanışmış ve belediye işlerinin yine eskisi gibi başarıyla yürütülmesi maksadıyla mesai arkadaşlarının müzaheretini rica etmiştir. Cemil Keleşoğlu, bilhassa bugünlerde halk hizmetinin çok zor olacağını, fakat temiz ve çalışkan amir ve memurların sayesinde her türlü dedikodunun önlenerek vatandaşa faydalı olunacağına emin olduğuna işaret etmiştir.
307
Cemil Keleşoğlu, beraberinde fen işleri müdürü olduğu halde işyerlerini gezmiş ve tetkiklerde bulunmuştur. Cemil Keleşoğlu’na başarılar dileriz308.
Bu günlerde hükümetin aldığı karar gerecince valilerin yetkileri attırılmış olup, özellikle ülkede baş gösteren pahalılık ve karaborsacılıkla mücadelede için valiler görevlendiriliştir309. Belediye Başkanlığı görevini de devralan Cemil Keleşoğlu’nun ilk icraatlarından biri piyasanın denetlenmesi ve ihtikarla mücadele olmuştur. Şehirde bu konuda ciddi tedbirler alındığı anlaşılmaktadır. Konya gazetelerinde yayınlanan şu haber ilginçtir. “ Vilayet ve belediye teşkilatının birlikte hareket etmesi büyük bir şanstır. Cemil Keleşoğlu, her sabah pazaryerlerini dolaşıyor. İcabında bizzat müdahale ediyor. Böylelikle halk hizmeti daha çabuk ve yerinde hallediyor. Vali, dün bir köylünün ayağında gislaved marka bir lastik görmüş ve köylüye nereden ve kaça aldığını sormuş. Köylü safiyetle 22 ye demiş. Haydi, aldığın yeri göster demişler. Kunduracılar içinde bir yere varmışlar. Bir mahzene inmişler ki, 20 sandık 500 çift lastik. Hemen zabıtlar tutulmuş, müsadere, muhakeme derken adam cezaevini boylamış. Cemil Keleşoğlu yaptığı açıklamada vilayet ve belediye bilhassa kaçırılmak istenen ihtiyaç maddeleri üzerinde ısrarla durmaktadır. Şehir içinde ve bağlarda aramalara devam ediyoruz. İhbar neticesinde mal kaçırdıkları sabit olanlar şiddetle cezalandırılacaktır. Yağ, peynir gibi bazı maddeleri satışa arz edilmeyerek köylü elinde saklanması keyfiyetine gelince: hükümet son tedbirler üzerinde ısrarla durmaktadır. Bu maddeler yavaş yavaş ve günün birinde muhakkak surette satışa arz edilecektir. Halkımız fiyatların ucuz olmasına rağmen büyük bir anlayış göstererek ihtiyaçtan fazla hiçbir madde almamaktadır. Bu şekilde şehrimiz piyasasında birçok yiyecek maddesi uzun zaman halk ihtiyacına cevap verecek şekilde bol miktarda bulunmaktadır. Halkımız fiyatları belli olan maddelere fazla para vermemek ve isteyenleri haber vermek suretiyle hükümet ve belediye ye bir yardım ifa ederse umumi huzurun daha da artacağına şüphe yoktur”310.
308
“Vali Cemil Keleşoğlu Belediye Reisi Oldu, Yeni Konya, S. 2992, 22 Ekim 1957 s.1. 309
“Valilere Çok Geniş Selahiyetler Verildi”, Yeni Meram, S. 2598, 19 Kasım 1957 s.1. 310
“Vali ve Belediye Reisi Şehir İşleriyle Yakından Meşgul”, Yeni Konya, S. 3023, 29 Kasım 1957 s.1; “Son İktisadi Kararlar”, Yeni Meram, S. 2607, 29 Kasım 1957 s.1.
1957 yılı önceden programlanan belediye hizmetlerin devamıyla tamamlanmıştır. Yılın sonlarına doğru ülkenin ve Konya’nın en büyük sorununun hayat pahalılığı olduğu anlaşılmaktadır. Hükümet ve belediye bu durumun önlenmesi ve halkın menfaatleri için hiçbir ihtikarcının gözünün yaşına bakmamıştır.
1958 yılı Şubat ayı Belediye Meclisi toplantıları başlamıştır. Toplantılarda genel olarak 1957 de yapılan işler ve 1958 yılında yapılacak işler ele alınmıştır. Toplantılarda alınan kararlarda önce Konya basınını, Valilik ve Belediye Başkanlığı görevini beraber yürüten Cemil Keleşoğlu’na bakışını değerlendirmek açısından yayınlanan şu yazı dikkat çekicidir311. Sayın Nafiz Tahralı’nın mebus seçilmesinin ardından Konya Belediye Reisliği
vazifesi Cemil Keleşoğlu’na devredildiği malumdur. Cemil Keleşoğlu, şu kısa zamanda bize cidden muvaffak bir reislik örneği göstermektedir. Mer’i kanun ve nizamları, hatır gönül tanımadan tatbik hususundaki hassasiyeti, muayyen bir zümrenin değil, yüz binlerle umumun menfaati her şeyin üzerinde tutuşu, medeni cesareti, otoritesi, vazifeye candan bağlılığı bu iyi örneğin delilleridir. Cemil Keleşoğlu’nun her türlü mülahazayı bir yana bırakıp, gözünü budaktan sakınmadan giriştiği icraattan memnun kalmayanlar ve sızlananlar elbette olmuştur. Bunlar, ancak şahsi menfaatleri zarar görenler olmuştur. Bize şahsi menfaatten evvel umumun menfaati lazımdır ve bu bakımdan Cemil Keleşoğlu takdire şayandır. Bugün şehirde çeşitli gıda maddeleri rahatça bulunabiliyor. Karaborsacılar başını kaldıramıyor. Kimse şehri rasgele kirletemiyor. Belde hizmetleri tıkır tıkır yürüyor. Bunda Cemil Keleşoğlu’nun büyük rolü vardır. Cemil Keleşoğlu’nun vazifesi Belediye Başkanlığı değildir. Bir gün bu vazifeden ayrılacaktır. Tek temennimiz, ileride bu vazifeye seçilecek kişinin de aynı yoldan yürümesi, işi sıkı tutması, vatandaş kitlelerini memnun kılacak bir istikamet takip etmek suretiyle Cemil Keleşoğlu gibi halkın teveccühünü kazanmak olmalıdır. Bu satırların sahibinin Cemil Keleşoğlu ile bitecek bir işi yoktur. Sırf şehirlinin samimi kanaatlerine tercüman olmak maksadıyla kaleme alınmıştır. Anlaşıldığına
göre şehir halkı da, basın kuruluşları da yapılan hizmetlerden memnundur.
Belediye hizmetlerine farklı bir bakış açısından farklı bir değerlendirmede şöyledir312. Önümde belediyenin 1957 yılı raporu var. Bu yazımda ESO’dan bahsetmek
311
Öney, “Belediye Reisliği ve Keleşoğlu”, Yeni Meram, S. 2689, 19 Şubat 1958 s.2. 312
istiyorum. ESO birçok yerde olduğu gibi ayrı bir işletme tarafından idare ediliyor. İşletme idaresi, halkın olduğu kadar, gazetelerin de tenkidine hedef olmaktadır. Çünkü elektrikten, sudan ve otobüsten faydalanma hemen her vatandaşın temel ihtiyacıdır. İşletme idaresi kesilen elektrik, akmayan su, arıza yapan otobüsler nedeniyle çok sık şikayete uğramaktadır. Rapordan anlaşılacağı üzere, işletme artık son takatini kullanan elektriği, param parça şehir otobüslerini, eski şehir nüfusuna göre ayarlanan içme suyunu, muktedir bir amirin ve iyi işleyen bir muhasebenin dikkatli çalışmalarıyla ayakta tutabilmektedir. Mahalli imkanlarda azami derecede istifade ederek de tezahür etmektedir. Derme çatma ve eski tesislerle işletmenin devam etmesi bile mucizedir. Göksu elektriğinin gelecek olmasını sıkıntılarımızdan birini giderecektir. Belediye Meclis toplantıları öncesinde işletmenin daha verimli çalışmasını temenni ederken, yapılan iyi işleri söylemeye, yanlışları eleştirmeye devam edeceğiz. Anlaşılacağı üzere
şehir halkının memnuniyetsizliğinin merkezinde ESO işletmesi yer almaktadır.
Bazı temaslarda bulunmak amacıyla Ankara’ya giden Cemil Keleşoğlu, dönüşte başlayan Belediye Meclis toplantısında, yaptığı görüşmelerle ilgili bilgi vermiştir. “Görüştüğüm bütün vekiller ve Umum Müdürlerinin Konya’ya karşı büyük bir alaka gösterdiklerini ve Konya’nın inkişafı için besledikleri samimi arzuyu, her türlü istek ve temenniyi müspet şekilde karşılamak suretiyle izhar etmiş bulunduklarını söylemiştir. Yetkililerle görüşmelerinde şu konular üzerinde durulmuştur. Göksu Santrali; fenni bir arıza yüzünden işletmeye açılamayan santralin süratle ıslah ve noksanlarının en kısa zamanda ikmali için, İller Bankası Umum Müdürleriyle görüştük. Vardığımız netice heyelana maruz kalan deşarj kanalı projesi yeniden yapılacak ve inşaat mevsiminde faaliyete geçilecek olup Ağustos ayında santral işletmeye açılacaktır. Konya haritası ve planı; turistik ehemmiyete haiz bulunan Konya’mızın imara esas olacak haritasının çok ileriyi de karşılayacak şekilde olması lazımdır. İller Bankası ile temasımız neticesinde gönderilen heyet etütlerini yapmıştır. İmkan bulunursa Konya’nın haritası uçakla alınacaktır. İmar planı da müsabaka düzenlenerek çizdirilecektir. Meram’ın imarı da Konya ile birlikte ele alınacaktır. Elektrik; işletmeye ait yedek parça için lazım olan
44.000 dolar temin edilmiş olup, yedek parçalar ABD, Fransa ve Almanya’ya sipariş edilmiştir. Böylece şehir kesintisiz enerjiye kavuşacaktır”313.
Ankara temasları gayet başarılı geçen Cemil Keleşoğlu başkanlığında, Şubat ayı toplantılarında alınan kararlardan bazıları şunlardır. Emlak Kredi Bankası’ndan istikraz sağlandığı takdirde Ereğli yolu üzerine veya Et- Balık Kurumu civarına 500 dükkanı ihtiva eden bir sanayi çarsısı kurulacaktır. Bu sanayi çarsısı ağır sanayiye ayrılacaktır. Böylece şehir merkezindeki trafik keşmekeşi de sona erecektir. İşçi Sigortaları’nın yaptıracağı 200 yataklı hastane için arsa tahsisi yapılacaktır. 1958 yılı belediye bütçesi 4.893.000 lira, İşletme bütçesinin de 2.000.000 lira olmak üzere toplam 6.4498.000 lira olarak kabul edilmiştir. Belediyeye gelir sağlanması için Zindankale, Askeri Hastane karşısı ve Müze Caddesi’nde bulunan yaklaşık 5.000.000 lira değerindeki arsaların satışının gerçekleşmesi için tartışmalar yaşanmış olup, arsalar eğer satılırsa % 51 hissesinin belediyede kalmak şartıyla satılmasına karar verilmiştir. Çanakkale Abidesi yapımı için yardım yapılması teklifi değerlendirilmiş, bütçede yeterli para kalmadığı için abide yararına spor müsabakaları tertip edilmesine ve yardım kampanyaları düzenlenmesine karar verilmiş olup, elde edilen miktarın Konya halkı adına bağışlanmasına karar verilmiştir314.
Cemil Keleşoğlu’nun görevini devretmeden önce son icraatı ise Hocacihan, Dikilitaş, Şeker Fabrikası Civarı, Meram ve Tavusbaba bölgelerinin belediye hudutları içine alınması olmuştur315.
Cemil Keleşoğlu döneminde yapılan belediye faaliyetlerini, Konya basınının önemli isimlerinden Hüseyin Köroğlu şöyle değerlendirmektedir316: Geçmiş devrelere
ait Konya Belediyesinin çalışmalarını gözden geçiriyordum. Yıllık geliri, varlıklı bir vatandaşın servetinden pek de fazla olmayan belediye, imkansızlıklar içerisinde
313
“Valinin Basın Toplantısı”, Yeni Konya, S. 3074, 5 Şubat 1958 s.1-2; “Vali Ankara’dan İyi Haberle Döndü”, Yeni Meram, S. 2675, 5 Şubat 1958 s.1-2.
314
“Şehir Meclisinin Çalışmaları”, Yeni Meram, S. 2680-2688-2691-2698, 11-18-21-28 Şubat 1958 s.1- 2; “Belediye Meclisinin Toplantısı”, Yeni Konya, S. 3080-3090-3097, 11-21-28 Şubat 1958 s.1-2 315
“Belediye Meclis Toplantısı”, Yeni Meram, S. 2741, 10 Nisan 1958 s.1. 316
BCA.030.11.1.270.16.3; Hüseyin Köroğlu, “Eski Belediye Başkanları ve Cemil Keleşoğlu”, Yeni Konya, S. 3150, 27 Nisan 1958 s.1.
bocaladığı zamanları hatırlamak bile acı oluyor. Hele o kıtlık yılları… Belediye, memurların maaşlarını ödeyebilmek için gayrimenkullerini satmak zorunda kalmıştı. Böyle durumdayken o dönemde görev yapanlara, şehrin imarıyla yeterince ilgilenmediler demek büyük bir haksızlıktır… Kazım Bey, Şevki Bey, Dr. Muhsin Faik Dündar sonra Muhlis Koner’i hatırlayarak, çoğu dünyaya veda etmiş başkanlara rahmet diliyorum… Muhlis Koner dönemi çok verimli geçmiştir. Bugün alışveriş yaptığımız hal onun eseridir. Elektrik Santrali de onun hatırasıdır. Alaeddin Tepesi’nin düzenlenmesi, ilk Mevlana İhtifalinin düzenlenmesi, ilk otobüs seferlerinin başlaması ve daha niceleri. Koner’den sonra Rüştü Özal, belediyeyi bir çalışma disiplinine sokmuştur. Bilhassa asfalt yol işine ağırlık verilmiş olup, Mevlana Caddesi’ni açmıştır. Meram’daki Gazinoyu ve Gıcırdaklı Köprüyü yaptıran O’dur. Kendisi mebus olmasaydı belki şehir daha kazançlı olacaktı. Halefi İbrahim Aşçıgil, Özal’ın işlerini tamamlamıştır. Nafiz Tahralı’dan, Konya çok şeyler bekliyordu. Eğer son zamanlarını particiliğe ayırmasaydı, pek çok eser verebilirdi. Alaeddin Gazinosu, Toptancı Hali onun eserleridir. O da mebus olduktan sonra Belediye Başkanlığına, Vali Cemil Keleşoğlu tayin olmuştur. Kısa zamanda şehrin en esaslı işlerini ele almıştır… Daha evvel İç İşleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünde çalışırken edindiği tecrübe doğrultusunda şehirlerin en önemli ihtiyacının imar planı olduğunu iyi biliyordu. Zira su, elektrik, lağım şebekeleri imar planına dayanması gerekir. İller Bankası’nın yardımıyla müstakbel gelişme alanlarını da içine alan imar planının yapımına başlanmıştır. Şehre giriş ve çıkışı düzenlemek ve yolları açmak, istimlâke hız vermek, imar faaliyetlerini teşvik etmek, Cemil Keleşoğlu’nun üzerinde durduğu işlerdendi.
Dahiliye Vekaleti, bazı vilayetlerde Valiler tarafından ifa edilen riyaset vazifesinin bundan böyle müntahap reisler uhdesine tevdiine karar verdi. Konya Belediye Meclisi, yeni reisi seçmek üzere 18 Nisan’da toplantıya çağrılmıştır317.
Cemil Keleşoğlu, vekaleten yürüttüğü Belediye Başkanlığı görevini, Belediye Meclisinin yapmış olduğu seçimle Sıtkı Bilgin’e devredecektir. Sıtkı Bilgin, Belediye Meclisine hitaben bir teşekkür konuşması yaparak görevi devralmıştır318.
317