ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
3.BULGULAR Tablo 1
Katılımcıların Demografik Özellikleri
Araştırmaya katılan bireylerin demografik özellikleri Tablo 1’de ve-rilmiştir.
Tablo 1
Katılımcıların Demografik Özellikleri
N %
Cinsiyet Kadın 85 53,5
Erkek 74 46,5
Yaş
Medeni durum Evli 117 73,6
Bekar 42 26,4
Sosyo-ekonomik durumDüşük 5 3,1
Orta 136 85,5
Yüksek 18 11,3
Yaşam tarzı Aile 142 89,3
Arkadaşlarımla birlikte yaşıyorum 5 3,1
Yalnız yaşıyorum 12 7,5
Mezuniyet İlkokul – Ortaokul 13 7,2
Lise 108 67,9
1 saatten az 52 32,7
1-3 saat 67 42,1
4-6 saat 28 17,6
7 + 12 7,5
Covid
Kesinlikle laboratuvarda üretilmiş yapay
bir virüstür 61 38,4
Kesinlikle doğal bir virüstür 38 23,9
Bu konuda bir fikrim yok 60 37,7
Dini inanç Var 136 85,5
Yok 9 5,7
Emin değilim 14 8,8
İnanç düzeyi
Hiç dindar değilim 20 12,6
Biraz 24 15,1
Orta derece 83 52,2
Oldukça fazla 26 16,4
Çok fazla 6 3,8
Tablo 2
Ölçeklere ilişkin güvenirlik sonuçları
Cronbach’s Alfa
Bilim İnancı Ölçeği 0,959
Komplo Zihniyeti Ölçeği 0,733
Komplo Teorilerine İnanma Ölçümü 0,965
Güvenirlik analizi ölçeklerde yer alan ifadelerin kendi aralarında tu-tarlılık gösterip göstermediğini ve ifadelerin tümünün aynı konuyu ölçüp ölçmediğini test etme amacıyla yapılmaktadır (Ural ve Kılıç, 2006, 286).
Güvenilirlik analizinde, 0-1 arasında değişen Cronbach’s Alpha (α) kat-sayısı değeri; 0.00-0.40 arasında ise ölçeğin güvenilir olmadığı; 0.400.60 arasında ise düşük güvenirlikte, 0.60-0.80 arasında ise oldukça güvenilir ve 0.80-1.00 arasında ise yüksek derecede güvenilir bir ölçek olduğu şek-linde değerlendirilmektedir (Tavşancıl, 2005, 19). Buna göre ölçeklerden ve alt boyutlardan elde edilen verilerin minimum düzeyde yeterli güvenir-liğe sahip olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 3
Mezuniyet İlkokul – Ortaokul 78,35
Evde kalma süresi Diğer 64,64
13 saat + 82,34
Kesinlikle doğal bir virüstür 83,38 Bu konuda bir fikrim yok 73,88 Test değeri
p değeri 1,711
0,425
Dini inanç Var 77,10
Yok / Emin Değilim 97,13
Test değeri
p değeri -1,931
0,054
İnanç düzeyi
Hiç dindar değilim1 115,75
Biraz2 102,94
Orta derece3 75,87
Oldukça fazla / Çok fazla4 51,17 Test değeri
Bilim İnancı Ölçeği Puanların Karşılaştırılması
Bilim inancı ölçeğinden elde edilen puanların bireyin cinsiyetine ve yaşına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edil-miştir (p<0,05). Kadınların erkeklerden daha yüksek bilim inancı olduğu;
yaşı 60 ve üzerinden olanların kendinden daha küçük olanlardan daha dü-şük puan aldığı tespit edilmiştir. Bireyin medeni durumuna yaşam tarzına ve diğer özelliklerine göre bilim inancı ölçeğinden elde ettiği skorların ista-tistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir (p>0,05).
Tablo 4
Komplo Zihniyeti ve Komplo Teorilerine İnanma Ölçeği Puanların Karşılaştırılması
19-29 1 5,82±1,72 5,20±1,83
30-392 4,96±1,78 4,93±1,91
40-493 4,96±1,67 5,45±1,78
50-594 4,13±1,50 4,05±1,61
60+ 5 3,26±1,54 2,89±1,59
Test değeri
Medeni durum Evli 4,74±1,71 4,83±1,92
Bekar 5,10±1,93 4,80±1,85
Test değeri
p değeri -1,131
0,2660 0,068
0,946
Yaşam tarzı Aile 4,77±1,74 4,81±1,92
Diğer 5,42±1,97 4,91±1,74
Test değeri
p değeri -1,440
0,152 -0,204
0,839 Mezuniyet İlkokul – Ortaokul 4,52±2,43 5,47±2,49
Lise 4,76±1,75 4,76±1,84
13 saat + 4,90±1,82 4,86±1,89
Test değeri
1 saatten az 4,86±1,76 4,73±1,97
1-3 saat 5,07±1,83 5,21±1,94
4-6 saat 4,76±1,58 4,44±1,53
7 + 3,62±1,67 3,97±1,85
Test değeri
üretilmiş yapay bir virüstür1 5,57±1,75 5,52±1,95 Kesinlikle doğal bir virüstür24,48±1,78 4,62±1,94 Bu konuda bir fikrim yok3 4,33±1,57 4,24±1,59 Test değeri
Dini inanç Var 4,95±1,77 4,93±1,90
Yok / Emin Değilim 4,16±1,67 4,15±1,74 Test değeri
p değeri 1,984
0,050 1,874
0,060
İnanç düzeyi
Hiç dindar değilim1 4,45±1,68 4,45±1,70
Biraz2 5,52±1,67 5,08±1,82
Orta derece3 5,09±1,70 4,99±1,80
Oldukça fazla / Çok fazla4 3,93±1,77 4,43±2,29 Test değeri
Komplo zihniyeti ve komplo teorilerine inanma ölçeği puanların bire-yin cinsiyetine, medeni durumuna, yaşam tarzına, eğitim durumuna, Covid 19 ile ilgili haberleri takip etme sıklığına, dini inancına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir (p>0,05). Bireyin yaşına göre komplo zihniyeti ölçeği ve komplo teorilerine inanma ölçeği puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (p<0,05). 60 yaş üzerindeki bireylerin skorlarının diğer gruplara göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Covid virüsünün laboratuvarda üretilmiş yapay bir virüs olduğuna inananların puanlarının doğal bir virüs olduğuna ve bu konuda bir fikri olmadığına inanlara göre daha yüksek puan aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca komplo zihniyeti ölçeği puanlarının bireyin inanç düzeyine göre değiştiği, inanç düzeyi yüksek olan bireylerin ortalama puanlarının daha düşük olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 5
Ölçekler Arasındaki İlişki
Ölçekler 1 2 3
1.Bilim İnancı Ölçeği 1,000
2.Komplo Zihniyeti Ölçeği 0,293** 1,000
3.Komplo Teorilerine İnanma Ölçeği 0,298** 0,763** 1,000
Bireylerin bilim inancı ölçeğinden aldığı skorlar ve komplo zihniyeti ölçeği puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve zayıf düzey bir ilişki olduğu tespit edilmiştir (p<0,01: r=0,293). Bireylerin bilim inancı ölçeğinden aldığı skorlar ve komplo teorilerine inanma ölçeği pu-anları arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve zayıf düzey bir ilişki olduğu tespit edilmiştir (p<0,01: r=0,298). Bireylerin komplo zihni-yetinden aldığı skorlar ve komplo teorilerine inanma ölçeği puanları ara-sında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve yüksek düzey bir ilişki olduğu tespit edilmiştir (p<0,01: r=0,763).
Tablo 6
Komplo Zihniyetini Açıklamak İçin Yapılan Regresyon Analizi Sonuçları
Beta t/p F/p DW Adj. R2
Sabit 3,136 7,391 / 0,000
17,878 / 0,000 2,112 0,097 Bilim 0,394 4,228 / 0,000
Bireylerin komplo zihniyet düzeylerini açıklamak için basit lineer regresyon analiz yapılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde kurulan regresyon modeli istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür (F:17,878; p<0,05).
Bağımsız değişkenin modeli açıklama gücü ise %9,7’dir. Ayrıca kurulan modelde otokorelasyon sorunu olmadığı (1,5<DW<2,5) tespit edilmiştir.
Tablo 7
Komplo Teorilerine İnanma Düzeylerini Açıklamak İçin Yapılan Regresyon Analizi Sonuçları
Beta t/p F/p DW Adj. R2
Sabit 2,994 6,607 / 0,000
18,117 / 0,000 2,105 0,098 Bilim 0,423 4,256 / 0,000
Bireylerin komplo teorilerine inanma düzeylerini açıklamak için basit lineer regresyon analiz yapılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde kurulan reg-resyon modeli istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür (F:18,117;
p<0,05). Bağımsız değişkenin modeli açıklama gücü ise %9,8’dir. Ayrı-ca kurulan modelde otokorelasyon sorunu olmadığı (1,5<DW<2,5) tespit edilmiştir.