Belçika’da ilkokul öncesi eğitim kurumları 1827 yılında görülmüştür.
Robert Qwen’in okulları model olarak örnek alınmıştır. 1830 yılında Bel-çika’nın bağımsızlığını kazanmasıyla beraber Katolik kilisesi bu okulların dini eğitim ağırlıklı okullar olarak yaygınlaşmasını sağlamıştır. 1857 yılın-da ise Frobel tarafınyılın-dan geliştirilen model doğrultusunyılın-da ilk özel anaokulu açılmıştır. 1858 yılında “Frobel öğretmen yetiştirme” kursları açılmış olup 1970 yılında okul öncesi eğitim uzman eğitimcilere teslim edilmiştir (De-paepe ve Laevers, 1992: 93; Akt. Poyraz ve Dere, 2006: 174-175).
Bu ülkede okul öncesi eğitim, anaokullarında sağlanır. Bu okullar is-teğe bağlı ve ücretsizdir. Anaokullarında sınıflar yaş gruplarına göre sınıf-landırılır. Ancak kırsal yerleşim alanlarında veya nüfusun seyrek olduğu bölgelerde yaş farkı gözetmeksizin karma gruplar aynı sınıfta yer alabi-lirler (Oktay, 2002: 68). Belçika’da 2,5-6 yaş aralığında yer alan çocuklar okul öncesi eğitime kabul edilmektedir (Manço ve Manço, 2017: 2). Belçi-ka’da okul öncesi eğitim, Belçikalı psikolog doktor Ovide DECROLY’nin
“yaşam için ve yaşam içinde” eğitim yaklaşımlarından esinlenerek ger-çekleştirilmektedir (Poyraz ve Dere, 2006: 175). Okul öncesi eğitim hiz-metleri Eğitim Bakanlığının sorumluluğundadır. Bu kurumların finansal kaynakları, merkezi yönetimlerinin yanı sıra yerel yönetimler tarafından da sağlanmaktadır (Niron, 2010: 81-82). Belçika’da öğretmenlik eğitimi yükseköğretimin tarafından verilmektedir (Şahin, 2006: 71). Okul önce-si eğitim kurumlarında görev yapacak okul önceönce-si öğretmenleri, üç yıllık mesleki yüksek eğitim enstitülerinde eğitim almaktadırlar (Oktay, 2002:
67). Öğretmenlik eğitiminde uygulanan program, alan eğitimi, pedagoji eğitimi, mesleki eğitim, uygulama ve stajyerlik eğitimi şeklinde sıralana-bilir. Okul öncesi öğretmeni olabilmek için öncelikle ortaöğretimi başarılı bir şekilde bitirmek gerekmektedir (Şahin, 2006: 86, 112). Okul öncesi öğretmenleri, Belçika’da pedagog ya da okul öncesi öğretmeni olarak ad-landırılırlar ve sadece okul öncesi eğitim kurumlarında görev alabilirler (Niron, 2010: 74).
Belçika 1980’lerden sonra gerçekleştirdiği yeniden yapılanma ile merkeziyetçi yapıdan federal yapıya geçen bir devlettir (Çevik ve vd., 2005: 1). Ülkede Fransız, Flaman ve Alman toplumları olmak üzere üç ayrı topluluk bulunmaktadır. Bütün topluluklarda okul öncesi eğitim ayrı bir kademe olarak ele alınmış ve bu kurumlarda eğitim isteğe bağlı, ücretsiz ve karma şeklinde yapılmaktadır (Erginer, 2006; Gülcan, 2005; Sağlam, 1999; Akt. Yıldırım, 2008: 94). Belçika’da bulunan Flaman, Fransız ve Alman topluluklarının sahip oldukları okul öncesi eğitim kurumu, öğrenim gören öğrenci sayısı ve eğitim veren okul öncesi öğretmeni sayısı karşılaş-tırıldığında en büyük oran sırasıyla, Flaman, Fransız ve Alman topluluğun-da olduğu görülmüştür (Yılmaz, 2018: 221). Bu topluluklartopluluğun-da okul öncesi eğitime ilişkin genel bilgiler şu şekilde açıklanabilir;
Belçika Flaman Topluluğu: Okul öncesi eğitim isteğe bağlı, ücretsiz ve 2.5-6 yaş aralığında yer alan çocuklara verilmektedir. Üç yaşında olan çocukların %90’dan fazlası okul öncesi eğitime devam ettikleri görülmüş-tür (OECD, 2015: 32). Okul öncesi eğitimin temel amacı, çocukların zihin-sel, bedensel ve duyuşsal gelişimlerini çok yönlü sağlamaktır (EURYDI-CE, 2020b). Bu amaç doğrultusunda Belçika Flaman Topluluğunun okul öncesi eğitime daha fazla kaynak ayırması, erişilebilir ve kaliteli erken ço-cukluk eğitim hizmetini sunması ve bölgesel ihtiyaçlar göz önüne alınarak eğitim vermesi gibi temel ilkeleri bulunmaktadır (Niron, 2010: 54). 1995 yılında Flaman parlamentosu tarafından onaylanan okul öncesi eğitimin, gelişim hedef ve kazanımları beş öğrenme alanı şeklinde düzenlenmiştir.
Bu alanlar şu şekilde sıralanabilir (EURYDICE, 2021a);
• Fiziksel eğitim (öz bakım ve motor gelişime yönelik etkinlikler),
• Sanat eğitimi ve müzik çalışmaları (müzik, tiyatro, görsel sanat-lar, dans vb.),
• Dil eğitimi (temel okuma-yazma becerilerine yönelik etkinlikler),
• Dünyanın keşfi (doğa, insan, toplum, teknoloji, zaman ve uzay etkinlikleri),
• Matematik etkinlikleri (sınıflandırma, eşleştirme, karşılaştırma, ölçme)
Belçika Fransa Topluluğu: Okul öncesi eğitim isteğe bağlı, karma sınıflar şeklinde ve 2,5 yaş ile 6 yaş arasında yer alan çocuklara hizmet vermektedir. Okul öncesi eğitim ücretsizdir ancak okul dışı etkinlikler ve yemek gibi giderlerden ötürü velilerden okula katkı yapmaları istenebi-lir. Veliler çocuklarını istedikleri okula ve yıl içerisinde istedikleri tarihte okula kayıt yapabilme özgürlüğüne sahiptir. Eğitim-öğretim yılı genelde 1 Eylül’de başlar 30 Haziran’da son bulmaktadır. Çocuklara okul öncesi eğitim, çarşamba öğleden sonra hariç pazartesi sabahından cuma öğleden
sonraya kadar 9 devre şeklinde eğitim verilmektedir (EURYDICE/CEDE-FOP, 2010: 16). Fransız topluluğu hükümeti tüm kademelerdeki eğitim kurumlarından ve eğitim personellerinin yönetiminden sorumludur. Eği-timden sorumlu 4 bakan bulunmaktadır. Okul öncesi eğiEği-timden sorumlu bakan “Temel Eğitim Bakanı”dır (Yılmaz, 2018: 211).
Okul öncesi eğitimde temel amaç, çocukların temel becerileri kazan-masını sağlamaktır. Okul öncesi eğitim kurumları ayrı bir kademe olarak ele alınsa da temel eğitimin ayrılmaz bir parçası olarak hizmet vermek-tedir. Çocuklar yaş gruplarına göre sınıflandırılmaktadır. Temel eğitime hazırlık yeri olan okul öncesi eğitim kurumlarının 1997 yılında yayımla-nan kararname ile okul öncesi eğitimin amaçları şu şekilde belirtilmiştir (EURYDICE/CEDEFOP, 2010: 15);
• Çocuğun yaratıcı etkinlikler yolu ile kendini ifade etmesine ola-nak sağlamak ve kendi potansiyeline ilişkin farkındalık düzeyini geliştirmek,
• Çocuğun sosyal becerilerini geliştirme
• Bilişsel, motor, sosyal ve duygusal gelişim alanlarını geliştirme,
• Çocukların herhangi bir alanda yaşadığı zorlukları tespit etmek ve gerekli destekleyici etkinlikler sağlamak.
Belçika Fransız topluluğunda okul öncesi eğitim aşağıda yer alan ku-rumlar ile verilmektedir. Bu kuku-rumlar şu şekilde sıralanabilir (EURYDI-CE/CEDEFOP, 2010: 15-16);
• Bağımsız anaokulları,
• İlkokul veya ortaokul bünyesinde yer alan anasınıfları,
• Çocuk bakım merkezleri,
• Sabit bir evleri olmayan ailelerin çocuklarına yönelik yatılı okul-lara bağlı okullar,
• Mahkeme yetkisi bulunan çocuklara yönelik ev hizmetleri.
Belçika Alman Topluluğu: Okul öncesi eğitim isteğe bağlı, ücretsiz ve 3-5 yaş aralığında yer olan çocuklara hizmet vermektedir. Ancak okul çağına gelmiş öğrencilerin yeterli gelişim gösteremediği tespit edilmesi durumunda 6 yaşında olan öğrenciler de okul öncesi eğitime devam ede-bilirler. Yasal zorunluluk olmamakla beraber sınıflar çocukların yaş grup-larına göre iki veya üç sınıf şeklinde oluşturulur. Ancak kırsal yerleşim yerlerinde karma yaş grupları aynı sınıfta yer alabilir. Okul öncesi eğitimde karma eğitim ilkesi benimsenmektedir. Ortalama her bir öğretmene 20-25 aralığında öğrenci düşmektedir. Okullar 1 Eylül’de açılır, 30 Haziran’da kapanır. Okul öncesi eğitim kurumları 08.20 civarı başlar öğlen en az 1
saat mola olacak şekilde 15:30 gibi eğitim sonlanmaktadır (EURYDICE/
EURYBASE, 2010: 50-51). Okul öncesi eğitiminin temel amacı; çocuk-ları ilkokula hazırlamak ve çocuklara işbirliği, bağımsız hareket etme ve sorumluluk duygusu becerileri kazandırmaktır (EURYDICE/EURYBA-SE, 2010: 49). Belçika Alman Topluluğunda eğitim ile ilgili her türlü iş ve işlem Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Alman topluluğunda eğitimden sorumlu olan ve en üst düzeyde yer alan kurum, Eğitim Bakan-lığıdır (Yılmaz, 2018: 213).
Bu toplulukta okul öncesi eğitim programı esnektir. 26 Nisan 1999 tarihli kararname ile okul öncesi eğitim programı aşağıda yer alan etkinlik alanlarını içermektedir (EURYDICE/EURYBASE, 2010: 51);
• Birincil ve ikincil dil faaliyetleri,
• Psikomotor etkinlikler,
• Yaratıcı etkinlikler,
• Matematik ve fen alanlarına yönelik etkinlikler,
• Yaşam becerileri ve sosyal davranışları öğrenmeye yönelik et-kinlikler.
Okul öncesi eğitimde oyun pedagojik eylemin merkezindedir. Sınıflar çocukların oyun oynayarak öğrenmesine katkı sağlayan oyuncak ve ma-teryallerle hazırlanmaktadır. Bu materyaller, boyama ve hikâye kitapları, oyuncaklar, boya kutuları, video materyalleri, kayıt cihazları, bilgisayarlar ve psikomotor malzemeler şeklinde ifade edilebilir. Okul öncesi eğitim ku-rumlarında özel amaçlarla tasarlanmış bazı donanımlı odalar bulunmaktadır.
Bu odalar şu şekilde açıklanabilir (EURYDICE/EURYBASE, 2010: 52-53);
• Duygusal Oda: Çocuklar sakinleştirilerek fikirleri ortaya çıkarılır ve pekiştirilir,
• Yaratıcı Oda: Çocukların kişiliklerini güçlendirmek için oyun, çi-zim ve fiziksel ifade alanları imkânları sağlanmaktadır,
• Bilişsel Oda: Televizyon, kütüphane deney için olanaklar (bitki, hayvan, vb.) yer almaktadır,
• Psikomotor Odası: Zihinsel gelişim, denge gelişim, çocukların saldırganlıklarından kurtulmasına yönelik etkinlikler yer alır. Bu odada ayrıca çocuklarda duyarlılık ve şevkat duygularının geliş-mesi için minder ve hayvanlar yer almaktadır.