Borsaya kote edilmiş anonim ortaklığın borsaya kote edilmiş rehinli paylarının borsada

Borsaya kote edilmiş402 paylar üzerindeki rehnin paraya çevrilmesinde İİK m. 119 b. 2 hükmünün uygulama alanı bulması için kural olarak ilgililerin muvafakatinin aranmayacağını belirtmek gerekir. Ancak borsa veya piyasada fiyatı bulunan pay senetlerine o günün piyasasında geçerli olan fiyatın altında bir fiyat teklif edilirse satışın pazarlık yoluyla yapılabilmesi için İİK m. 119 b. 1’de olduğu gibi ilgililerin muvafakati aranacaktır403. Zira, anılan bentte, paylar için “o günün piyasasında mukarrer fiyat”ın teklif edilmesi şartı aranmıştır.

Anılan bendin rehinli pay senetlerinin paraya çevrilmesi bakımından uygulanmasını açıklığa kavuşturabilmek için bazı kavramların üzerinde durmakta yarar vardır. Örneğin, borsa fiyatı, “borsada belirli kurallara göre işleyen organize pazarlarda işlem gören menkul kıymetlerin, borsadaki arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyatı404”; piyasa fiyatı ise “sermaye piyasası aracının arz ve talebinin karşılanması sonucu oluşan fiyatı405_{” olarak tanımlanmaktadır. Üzerinde} durulması gereken bir husus da pay senedinin borsa veya piyasada fiyatının bulunabilmesi için borsa veya piyasaya kote edilmesinin yeterli olmayıp o kote edilmiş406 _{olduğu borsa veya piyasada, satış yapılacağı zamanki cari fiyatı sağlıklı} olarak belirlenebilecek şekilde düzenli olarak işlem görmesi gerektiği hususudur. Aksi takdirde, yani pay senetleri kote edilmiş fakat düzenli işlem görmüyorsa, icra müdürü senetler için teklif edilen fiyatın senetlerin gerçek rayiç fiyatını karşılayıp

402 _{Pay senetlerinin borsaya kotasyon şartları ve pay senetlerinin borsada kot içi ve kot dışı} pazarlarda işlem görmesi hakkında ayrıntılı açıklama için bkz. Veliye Yanlı, Sermaye Piyasası Hukuku Çerçevesinde Halka Açık Anonim Şirketler ve Kamunun Aydınlatılması, İstanbul 2005, s. 60-83

403 _{Özmumcu, s. 240; Dönmez, s. 117}

404 _{İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Sermaye Piyasası ve Borsa Temel Bilgiler Kılavuzu, 15.} Basım, İstanbul 2000, s. 544

405 _{Kılavuz, s. 556}

406 _{Borsaya kotasyon, ”bir şirkete ait menkul kıymetlerin borsa listesine alınması” olarak} tanımlanmaktadır. Ayrıca, menkul kıymetlerim borsaya kote edilebilmesi için pay senetlerini ihraç etmiş olan ortaklığın borsa tarafından kotasyon için gerekli kılınan kriterlere uygun olması gerekir. Bkz, Kılavuz, s. 551; Turhan Korkmaz/Ali Ceylan, Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi, 3. Basım, Bursa, 2006, s. 89

karşılamadığını tespit edemeyecek ve bu durum da İİK m. 119 b. 2’nin amacına aykırı olacaktır407.

Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik408 (“Çalışma Yönetmeliği”) m. 51 hükmünde, borsalarda, o borsalara kote edilmiş menkul kıymetlerin alım-satım işlemlerinin yapılacağı pazarların oluşturulacağı belirtilmiş ve borsalarda ayrıca ihtiyaca göre resmi müzayedelerin yapılacağı pazarların da her borsanın kendi yönetmeliği uyarınca meydana getirilebileceği söylenmiştir. Bu çerçevede, Çalışma Yönetmeliği tarafından verilen yetkiye istinaden, “Resmi Müzayede” başlığını taşıyan İMKB Yönetmeliği m. 29, mahkemelerin, icra dairelerinin ve diğer resmi dairelerin İMKB’de yapılmasına karar verdikleri pay senedi satım işlemlerinin tâbi olacağı kuralları belirlemiştir. Dolayısıyla, eğer icra dairesi, rehinli pay senetlerinin İİK m. 119 b. 2 kapsamında borsada pazarlık yoluyla satılmasını gerekli gördüyse409, İMKB Yönetmeliği m. 29 hükümlerine uyulacaktır.

İMKB Yönetmeliği m. 29 b. a uyarınca satışı yapılacak pay senetleri için bir taban fiyat belirlenmişse410_{, bu husus açıklanarak ayrı bir pazarda müzayede yapılabilir} ya da ayrı bir pazar meydana getirilmeksizin seans esnasında da satış yapılabilir. Satış, ayrı bir pazar oluşturulmaksızın seans esnasında gerçekleştirilirse satışın yöntemi Borsa Başkanlığı tarafından belirlenir411. Rehinli pay senetleri İMKB’de paraya çevrilirken aracı kurum kullanılabilir veya satış borsa üyeleri kullanılmaksızın İMKB’nin kendisi tarafından da gerçekleştirilebilir. Satış için aracı kurum kullanılacaksa bu aracı kurumlar ile sıraları kura çekme yöntemiyle

407 _{Özmumcu, s. 246-247}

408 _{6 Ekim 1984 tarih ve 18537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.}

409 _{Yukarıda da belirtildiği gibi, borsaya kote edilmiş bulunan rehinli pay senetlerinin borsada} pazarlık yoluyla satılmasının, pay senetlerinin müstehak olduğu gerçek değerin yakalanması bakımından en sağlıklı yol oluğu savunulmaktadır. Bkz. Göksoy, s. 343; Özmumcu, s. 249

410 _{Borsada satılacak rehinli paylar için bir taban fiyatın belirlenmediği durumda ise, alt limitin ne} olacağı hususu açıklığa kavuşturulmuş değildir. Doktrinde, söz konusu alt limitin, borsa yönetimi veya ilgili mahkeme veya icra dairesi tarafından tayin edilecek bilirkişi tarafından belirlenebileceği savunulmaktadır. Bkz. Yasaman, 164; Özmumcu, s. 249

belirlenir. Satışa aracılık yapan borsa üyesine tarife üzerinden kurtaj ücreti412 ödenir; satış İMKB tarafından gerçekleştirilmişse kurtaj ücreti İMKB tarafından alınır (İMKB Yönetmeliği n. 29 b. b). Borsa Yönetimi, satışa çıkarılan pay senetlerinin niteliğine ve işlem hacmine bağlı olarak resmi müzayedenin en çok kaç seans sürebileceğini belirler. Bu süre içinde satılmayan pay senetleri satışı isteyen makama iade edilir. Bu durumda, resmi müzayedenin bittiği tarihten itibaren 15 gün içinde bu pay senetleri için tekrar resmi müzayede açılamaz (İMKB Yönetmeliği m. 29 b. c). İMKB’de resmi müzayede ile satılan pay senetlerinin alıcılarına teslimi, bedellerinin tahsili ve tahsil edilen paranın borsa ücreti, kurtaj ve diğer giderler indirildikten sonra ilgili kuruluşa ödenmesi borsa tarafından yapılır (İMKB Yönetmeliği m. 29 b. d). Satış işlemi borsada yapıldığı takdirde, açıklandığı üzere İMKB’de işlem gören tüm pay senetleri kaydileştirilmiş olduğundan413 cihetle, ciro ve teslim gibi fizikin senede bağlanmış pay senetlerinin cebri icra yoluyla satımında ortaya çıkan meselelerle karşılaşılmayacaktır.

Rehinli alacaklının rehin sözleşmesi gereğince serbest pazarlıkla satış yetkisini haiz olması durumunda da, rehinli alacaklı rehinli payları İMKB’de sattırabilir. Rehinli alacaklının serbest pazarlıkla satış yetkisi varsa, tarafların menfaatine uygun olarak ve de pazarlık yoluyla satışın aksine icra memurunun takdirine tâbi olmaksızın satış İMKB’de yapılabilir. Zira yukarıda da değinildiği gibi İMKB’ye kote payların İMKB’de satılması hem rehinli alacaklının hem de rehin verenin menfaatlerine uygundur. Ancak bu durumda satış anılan İMKB Yönetmeliği m. 29 uyarınca gerçekleştirilmeyecektir zira bu hüküm mahkemelerin, icra dairelerinin ve diğer resmi dairelerin İMKB’de yapılmasına karar verdikleri pay senedi satım işlemlerine ilişkindir.

412 _{Kurtaj ücreti “aracı kuruluşların, aracı olarak Borsada gerçekleştirdikleri işlemler karşılığında} menkul kıymetlerin işlem fiyatlarıyla hesaplanan tutarı üzerinden müşterilerinden aldıkları komisyon” olarak tanımlanmaktadır. Kılavuz, s. 552

3. Borsaya kote edilmiş anonim ortaklığın borsaya kote edilmemiş rehinli