3. BÖLÜM
3.7. Bitcoinin Diğer Varlıklarla İlişkisi Üzerine Literatür
119
120 birimleri cinsinden Bitcoin işlem hacminin yüksek olması nedeniyle olabileceğini ileri sürmüşlerdir.
Bouri vd. (2017), Bitcoinin 2013 fiyat çöküşünü de dahil ederek üç emtia endeksi (S&P GSCI genel emtia endeksi, enerji emtia endeksi, enerji dışı emtia endeksi) ve Bitcoin arasında yaptıkları analiz sonucunda, Bitcoinin iki endeks için 2013 öncesi riskten korunma aracı ve güvenli liman özelliği gösterdiğini ancak 2013 sonrası sadece çeşitlendirme özelliği sunduğunu belirtmişlerdir. Ancak enerji dışı emtia endeksi için tüm dönem boyunca sadece çeşitlendirici olduğunu ileri sürmüşlerdir.
Kajtazi ve Moro (2019), yuan, euro ve dolar cinsiden likit yatırım yapılabilir bir endeksle temsil edilen farklı varlık sınıfları ile oluşturulan portföylere Bitcoin dahil etmenin etkilerini incelemişlerdir. Çalışma ile Bitcoinin portföy getirisi yanında portföy volatilitesini de arttırdığını bu nedenle portföy performansında ki yükselmenin düşük risk yerine yüksek getiriden kaynaklandığını öne sürmüşlerdir. Diğer yandan Bitcoinin portföye sağladığı olumlu etkinin temelde 2013 öncesi dönemle bağlantılı olduğunu belirtmişlerdir.
Charfeddine, Benlagha ve Maouchi (2020), Bitcoin ve Ethereumun, S&P500, altın ve petrol fiyatlarına karşı çeşitlendirme ve riskten koruma özelliklerini incelemişlerdir. Analizleri ile; kripto para birimlerinin finansal çeşitlendirme için uygun oldukları; riskten koruma özelliklerinin zayıf kaldığı; kripto para birimleri ile geleneksel varlıklar arasındaki ilişkinin dış ekonomik ve finansal şoklardan etkilendiği sonuçlarına varmışlardır.
Bouri, Hussain Shahzad ve Roubaud (2020), S&P 500 ve on hisse senedinde gerçekleşen düşüşe karşı sekiz kripto para biriminin riskten korunma ve güvenli liman özelliklerini incelemişlerdir. Kripto para birimlerinin değerli bir dijital varlık sınıfı olduğunu ancak aralarında anlamlı düzeyde heterojenlik bulunduğunu ileri sürmüşlerdir. Bitcoin, Ripple ve Stelların tüm ABD hisse senedi endeklerine karşı güvenli liman özelliği gösterdiğini, bunun yanında bazı kripto para birimlerinin de birkaç sektöre karşı riskten korunma aracı olarak kullanılabileceklerini belirtmişlerdir.
121 Tablo 3.1: Çeşitlendirme, riskten korunma ve güvenli liman üzerine literatürün bir kısmı
Çalışma Değişkenler Dönem Sonuç
Kripto Para
Birimi Diğer Varlıklar
Briere, Oosterlinck ve Szafarz (2015)
Bitcoin
Hisse senedi, tahvil, para birimi, emtia, hedge fon,
gaayrimenkul
2010 2013
Kısa vadede portföylerin risk-getiri dengesini iyileştirmektedir.
Eisl, Gasser ve Weinmayer
(2015)
Bitcoin
Hisse senedi, tahvil, para birimi, emtia, hedge fon ve
gaayrimenkul endeksleri
2010 2015
Bitcoin iyi çeşitlendirilmiş portföylerde dahi portföy performansını iyileştirmektedir.
Anyfantaki, Arvanitis ve Topaloglou
(2018)
Bitcoin, Ethereum,
Ripple ve Litecoin
Hisse senedi ve tahvil endeksi ve Libor faiz oranı
2015 2017
Geleneksel portföylerin performansı kripto para birimleri ile arttırılabilmektedir.
Brauneis ve Mestel (2019)
500 kripto para
birimi - 2015
2017
Geleneksel ortalama-varyans portföy seçim yöntemine göre çok sayıda kripto para birimi ile yapılan çeşitlendirme portföy
riskini azaltmaktadır.
Mensi vd.
(2019)
Bitcoin, Dash, Ethereum,
Litecoin, Monero and
Ripple
- 2013
2018
Bitcoin ve diğer kripto para birimleri birlikte kullanıldığında çeşitlendirme
faydaları yükselmektedir.
Bedi ve Nashier
(2020) Bitcoin
Yuan, yen, dolar, pound ve Euro para birimleri cinsinden
sekiz küresel endeks
2010 2018
Yuan, yen ve dolar (pound ve Euro) para birimleri cinsinden oluşturulan portföylerin
riske göre ayarlanmış getirileri daha yüksektir(daha düşüktür).
Baur, Hong ve
Lee (2018) Bitcoin
Hisse senedi, kıymetli metal, enerji, tahvil endeksleri ve para
birimleri
2010 2015
Bitcoin hem normal hem de çalkantı dönemlerinde önemli çeşitlendirme avantajı
sunmaktadır.
Baumöhl (2019)
Bitcoin, Ether, Ripple, Litecoin,
Stellar Lumens ve NEM
Euro, Yen, Pound, İsviçre Frangı, Kanada Doları ve Yuan
2015 2017
Döviz yatırımcıları için kripto para birimlerinin çeşitlendirme faydası
sunmaktadır.
Giudici ve
Abu-Hashish (2019) Bitcoin Altın, petrol, S&P500, Euro, Yuan
2016 2018
Bitcoin diğer varlık sınıfları ile oluşturulan portföylerde çeşitlendirme amacıyla
kullanılabilir.
Ferreira ve Pereira (2019)
Bitcoin ve piyasa değeri en büyük on kripto
para birimi
- 2016
2019
Aralık 2017’den sonra kripto para birimleri arasındaki entegrasyon artmış ve kripto para birimi piyasasında çeşitlendirme özelliği
ortadan kalkmıştır.
Dyhrberg
(2016b) Bitcoin Financial Times hisse senedi endeksi ve ABD doları
2010 2015
Endekse karşı ve kısa vadede ABD dolarına karşı hedging özelliği vardır.
Bouri, Lucey ve Roubaud
(2019a)
Bitcoin, Ethereum, Ripple, Litecoin,
Stellar
ABD, Avrupa, Asya-pasifik ve Japonya MSCI hisse senedi
endeksi
2015 2018
Kripto para birimleri özellikle Asya-Pasifik ve Japonya’da çeşitlendirme ve riskten
korunma amacıyla kullanılabilir.
122
Tiwari, Raheem ve Kang (2019)
Ripple, Dash, Stellar, Litecoin,
Ethereum, Bitcoin
S&P 500 endeksi 2015 2018
Kripto para birimleri S&P500 endeksine karşı riskten korunma amacıyla
kullanılabilir.
Akhtaruzzaman, Şensoy ve Corbet (2019)
Bitcoin 11 sanayi sektörü endeksi ve kurumsal tahvil endeksi
2011 2018
Bitcoinin endüstri portföylerine ve tahvil endeksine karşı riskten korunma özelliği
bulunmaktadır.
Bouri vd.
(2017) Bitcoin Küresel belirsizlik endeksi (VIX)
2011 2016
Bitcoinin küresel belirsizliğe karşı riskten korunma aracı olarak kullanılabilir.
Demir vd.
(2018) Bitcoin ABD Ekonomik Politika
Belirsizliği (EPU) endeksi 2010 2017
Bitcoin belirsizliğin yükseldiği zamanlarda riskten korunma amacıyla kullanılabilir.
Kalyvas vd.
(2020) Bitcoin (VIX) ve (EPU) endeksleri 2011 2018
Yatırımcılar yüksek ekonomik belirsizliğin olduğu dönemlerde Bitcoini bir riskten
korunma amacıyla kullanabilirler.
Chan, Le ve Wu
(2019) Bitcoin S&P 500, Nikkei, Shanghai A-Share, TSX, Euro Index
2010 2017
Bitcoinin veri frekansı aylık olduğunda tüm endekslere karşı etkili bir riskten koruma aracıdır ancak günlük ve haftalık verilerde
aynı özelliği göstermemektedir.
Bouri vd.
(2018) Bitcoin Küresel finansal stres endeksine (GFSI)
2010 2017
Bitcoinin GFSI'ya karşı güvenli liman özelliği göstermektedir.
Wang vd.
(2019)
2068 kripto para
birimi Uluslararası endeksler 2013 2018
Kripto para birimleri genel olarak güvenli liman özelliği göstersede riskten koruma
özelliğine sahip değildir
Urquhart ve
Zhang (2019) Bitcoin
Avutralya doları, Kanada doları, İsveç frangı, Euro, İngiliz poundu, Japon yeni
2014 2017
Bitcoinin tüm para birimlerine karşı güniçi riskten koruma, çeşitlendirme ve güvenli
liman özelliği sergilemiştir.
Wang vd.
(2019) Bitcoin (EPU) ve Hisse senedi piyasa belirsizliği (EMU) endeksleri
2010 2018
Bitcoin ekonomik politikanın belirsiz olduğu zamanlarda güvenli liman ve çeşitlendirme aracı olarak kullanılabilir.
Bouri vd. (2017), Bitcoinin hisse senetleri, tahviller, para birimleri ve emtialardan oluşan birçok varlık sınıfı için çeşitlendirme amacıyla kullanılabileceğini ancak zayıf bir riskten korunma aracı olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca Asya hisse senetlerindeki haftalık düşüş hareketlerine karşı sadece güvenli liman özelliği olduğunu ileri sürmüşlerdir.
Fang vd. (2019), Bitcoinin, hisse senetlerinin, emtiaların ve tahvillerin uzun vadeli volatilitelerinin, küresel EPU’dan etkilenip etkilenmediğini incelemişlerdir. Çalışma sonucunda, tüm varlıkların uzun vadeli volatilitelerinin EPU’den etkilendiğini ve EBP’nin Bitcoin volatilitesi üzerinde diğer varlıklardan farklı bir etkisi olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca, EPU dikkate alındığında Bitcoinin hisse senedi ve tahvile karşı riskten korunma etkinliğinin arttığı sonucuna ulaşmışlardır. Diğer yandan Wu vd. (2019), hem altının hem de Bitcoinin normal piyasa koşullarında EPU’ya karşı çeşitlendirici olarak kullanılabileceğini ancak aşırı
123 yükseliş ve düşüş piyasalarında ikisinin de EPU’ya karşı zayıf bir riskten korunma ve güvenli liman aracı olduğunu belirtmişlerdir. Bununla birlikte Bitcoinin EBP şoklarına karşı daha duyarlı olduğunu ileri sürmüşlerdir.
Kliber vd. (2019), Bitcoinin, beş ülkenin hisse senedi endeksine karşı riskten korunma, güvenli liman ve çeşitlendirme özelliklerinden hangisine sahip olduğunu araştırmışlardır.
Analizleri ile Bitcoinin, Venezuela’da güvenli liman, Japonya ve Çin’de çeşitlendirici ve İsveç ve Estonya’da zayıf bir riskten korunma aracı olarak davrandığı sonucuna ulaşmışlardır.
Al Mamun vd. (2020), çalışmalarında (i) Bitcoinin finansal varlıklar ve emtialar karşısındaki riskten korunma ve çeşitlendirme faydalarını ve (ii) çeşitli belirsizlik risklerinin Bitcoinin volatilitesini ve risk primini nasıl etkilediğini incelemişlerdir. Çalışmaları ile; (i) yüksek politika belirsizliği ve kötüleşen ekonomik koşullar altında Bitcoin yatırımcılarının sadece altın ile riskten korunabilecekleri (ii) belirsizlik risklerinden (küresel politika belirsizliği, ABD politika belirsizliği ve jeopolitik risk) sadece jeopolitik riskin Bitcoin volatilitesini ve risk primini arttırdığı sonucuna ulaşmışlardır.
Das vd. (2020), Bitcoinin güvenli liman ve riskten korunma aracı olarak niteliklerini altın, emtia, ABD doları ile karşılaştırmışlardır. Analizleri sonucunda, farklı ekonomik koşullar ve piyasa durumları için her varlığın riskten koruma ve güvenli liman özelliklerinin farklılaştığını bu nedenle tek bir varlıkla tüm koşullarda iki özelliği de elte etmenin mümkün olmadığını belirtmişlerdir.
Söz konusu çalışmalardan elde edilen bulgular birlikte değerlendirildiğinde Bitcoinin ve diğer kripto para birimlerinin genel olarak riskten korunma, güvenli liman ve çeşitlendirme özelliklerinin piyasa koşullarına, varlık sınıfına ve piyasalara göre farklılık gösterdiği görülmektedir.