Birim Kök Testi Sonuçları

Serilerin durağanlığı, yapısal kırılmaları dikkate alan Zivot-Andrews (1992) birim kök testi ile sınanmış ve sonuçları Tablo 3.3’te gösterilmiştir

Tablo 3.3 Zivot-Andrews Birim Kök Testi (ZA) Sonuçları

Değişkenler Model ZA Test _{İstatistiği} Kırılma _Zamanı %1 Kritik _Değer %5 Kritik _Değer %10 Kritik _Değer Karar63

NIM A -8.1636 2004:4 -5.34 -4.93 -4.58 I(0) B -7.7352 2005:4 -4.80 -4.42 -4.11 I(0) C -10.167 2011:4 -5.57 -5.08 -4.82 I(0) ROE A -12.203 2009:1 -5.34 -4.93 -4.58 I(0) B -10.671 2012:3 -4.80 -4.42 -4.11 I(0) C -11.137 2009:1 -5.57 -5.08 -4.82 I(0) ROA A -10.056 2009:1 -5.34 -4.93 -4.58 I(0) B -5.246 2005:1 -4.80 -4.42 -4.11 I(0) C -4.986 2005:2 -5.57 -5.08 -4.82 I(0) LIKIT A -2.449 * _{2011:4 -5.34 -4.93 -4.58 I(1)} B -4.745 *** _{2010:3 -4.80 -4.42 -4.11 I(1)} C -4.390 * _{2010:3 -5.57 -5.08 -4.82 I(1)} SERY A -4.496 * _{2007:2 -5.34 -4.93 -4.58 I(1)} B -4.189 * _{2008:1 -4.80 -4.42 -4.11 I(1)} C -5.020 *** _{2009:1 -5.57 -5.08 -4.82 I(1)} TKARS A -3.761 * _{2010:3 -5.34 -4.93 -4.58 I(1)} B -3.420 * _{2012:2 -4.80 -4.42 -4.11 I(1)} C -3.909 * _{2010:4 -5.57 -5.08 -4.82 I(1)} ZKARS A -3.150 * _{2012:2 -5.34 -4.93 -4.58 I(1)} B -4.883 *** _{2011:2 -4.80 -4.42 -4.11 I(0)} C -4.385 * _{2011:1 -5.57 -5.08 -4.82 I(1)}

(***,**,* sırasıyla %1, %5 ve %10 anlamlılık seviyelerini göstermektedir. H0 = seride belirtilen tarihte yapısal kırılmalı birim kök vardır)

Zivot-Andrews testinde gecikme sayısı maksimum 10 olarak belirlenmiştir. Maksimum gecikme uzunlukları, T gözlem sayısını göstermek üzere Schwert (1989)64 tarafından geliştirilen formülle hesaplanmıştır.

Yapısal kırılmayı dikkate alan birim kök testi sonucunda ZKARS, TKARS, LIKIT, SERY serilerinin birinci mertebeden durağan, I (1), olduğu belirlenmiştir. Başka bir deyişle, serilerin düzey hallerinde durağan olmadığı, birinci mertebeden farkları alındığında durağan hale geldiği sonucuna ulaşılmıştır. Bağımlı değişken olan NIM, ROA, ROE serilerinin ise

63 _{I( ) gösteriminde parantez içindeki değerler serilerin durağanlık düzeylerini ifade etmektedir.} 64 _{Gecikme sayısı= 12*(T/100)}0,25 _{formülü ile belirlenmiştir.}

düzeyde durağan I(0) olduğu tespit edilmiştir. Buna göre Tablo 3.3’te yer alan bulgular NIM, ROA, ROE’nin seviyede, ZKARS, TKARS, LIKIT, SERY ise birinci farklarında durağan olduğunu göstermektedir65_{. Bu nedenle durağan olmayan serilerin birinci mertebeden farkları} alınarak ve durağan olan serilerin ise düzey halleri kullanılarak VAR modeli oluşturulmuştur. Zorunlu Karşılıklar: 2011 Ocak-Mart-Nisan aylarında zorunlu karşılıklar kademeli olarak arttırılmıştır (TCMB, 2011). Bu düzenlemeyle TCMB 2008 krizinden sonra ara hedef olarak kredi hacmindeki artış amacına ulaşmıştır. Ancak bu kredi artışının sınırlandırılmasına ihtiyaç duyulmuş ve likidite hacmini daraltmak için 2011 yılının başlarında zorunlu karşılık oranları arttırılmıştır. Ancak TCMB’nin referans faiz oranı ile piyasaya likidite vermeyi taahhüt etmesi nedeniyle istenilen sonuca ulaşılmamış kısa dönemli bir etki sağlanabilmiştir (Başcı ve Kara, 2011: 7-8). Bu açıklamadan, 2011 yılında konu düzenlemenin etkisinin olduğunu ancak bu etkinin kısa sürdüğü sonucuna varılabilir. Ayrıca, BDDK’nın müdahalesiyle 2012 yılında kredi hacmindeki büyüme hızında azalma sağlamıştır. Bu bağlamda, piyasayı canlandırmak için zorunlu karşılık politikaların işlerliğinin olduğunu ancak hızlı gelişen ekonomiyi yavaşlatma konusunda diğer bağımsız otoritelerle birlikte iş birliği yapması gerektiğini ortaya koymuştur. Bu açıklamalar doğrultusunda, serideki 2011 yılındaki kırılmanın bu düzenleme değişikliğinden kaynaklandığı ifade edilebilir.

Toplam Karşılıklar: Resmi Gazete'nin 23 Ocak 2009 tarih ve 27119 sayılı nüshasında yayımlanmış olan “Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik” kapsamında 2010/03 tarihinden sonra geçerli olması koşuluyla bankalarda toplam karşılık oranları arttırılmıştır. İlgili Yönetmeliğin 2. maddesinde;

“Bankalar,

a) Standart nitelikli nakdi kredileri toplamının yüzde biri (% 1) ve teminat mektupları, aval ve kefaletleri ile diğer gayri nakdî kredileri toplamının binde ikisi (% 0,2) oranında,

b) Yakın izlemedeki nakdi kredileri toplamının yüzde ikisi (% 2) ve teminat mektupları, aval ve kefaletleri ile diğer gayri nakdî kredileri toplamının binde dördü (% 0,4) oranında karşılık ayırır. “ ifadesi kullanılmıştır.

Tablo 3.3’te sermaye yeterliliği serisinde ifade edilen 2010:Q3 tarihli yapısal kırılma ilgili yönetmelik değişikliğinden kaynaklabiliceği yönünde yorum yapılabilir.

65 _{ZKARS serisi için Model A ve Model C sonuçları dikkate alınmıştır. Perron (1989)’da belirtildiği gibi,} iktisadi zaman serilerinin büyük çoğunluğu Model A ve Model C ile modellenebilmektedir. Sen (2003), yapısal değişmenin tarihinin bilinmediği durumlarda Model C’nin diğer modellere göre tercih edilebilir olduğunu öne sürmüştür.

Likidite Düzenlemeleri: Resmi Gazete’nin 11 Aralık 2009 tarih ve 27429 sayılı nüshasında yayımlanmış olan “Bankaların Likidite Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” 15/A maddesinin birinci ve üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

İlgili madde değişliğinde, “Vadelerine bakılmaksızın stok değerleri üzerinden günlük olarak hesaplanacak kasa, efektif deposu, Merkez Bankası nezdinde açılan vadesiz serbest hesap, yoldaki paralar, vadesi gelmiş menkul değerler, kıymetli maden deposu, satın alınan çekler, bankalar, yurt dışı merkez ve şubeler nezdindeki gecelik plasmanlar dâhil vadesiz serbest hesaplar, bankalar arası para piyasasından gecelik alacaklar ve zorunlu karşılıklar toplamının, toplam mevduatlar, TCMB, Bankalar, Yurt Dışı Merkez ve Şubeler Hesapları ve sermaye benzeri krediler hariç Diğer Krediler toplamına oranının zorunlu karşılıkların tesis dönemini içeren 14 günlük dönemdeki günlerin basit aritmetik ortalaması yüzde yediden az olamaz.” ifadesi kullanılmıştır.

Ayrıca yukarıda belirtilen yönetmeliğe ek olarak toplam karşılıkların ayrılmasına ilişkin yönetmeliğin likidite seviyesinin belirlenmesinde etkili olduğu varsayımı altında likidite seviyesine ilişkin seride 2010:Q3 tarihli yapısal kırılma bu düzenleme değişikliklerinden kaynaklanabilir şeklinde yorum yapılabilir.

Sermaye Düzenlemeleri: Resmi Gazete’nin 01 Kasım 2006 tarih ve 26333 sayılı nüshasında; BDDK tarafından Basel Standartlarına Uyum kapsamında ” Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” ilk kez yayımlanmıştır. İlgili yönetmelikte riske dayalı sermaye hesaplanması yöntemine geçilmiştir. İlgili yönetmelik maddelerinde teminat, vade ve risk faktörlerine göre yeniden bir sermaye yeterliliği hesaplamasına geçilmiştir. Bu kapsamda, 2007:Q1 dönemde seride gerçekleşen yapısal kırılma bu düzenleme değişikliği ile açıklanabilir.