Bireylere Ait Sonuçlar

Çalışma 23-78 yaşları arasında (ortalaması 55,31±13,28 yaş), BKİ 17,64-37,14 (ortalaması 27,44±5,52) kg/m², kognitif düzeyini belirten MMDDÖ skoru 18-30 (ortalaması 25,69±3,7) puan olan 9 kadın, 20 erkek hasta ile tamamlandı.

Hastaların 23’ünde kognitif etkienim yok iken, 6’sında orta kognitif etkilenim kaydedildi. İnmeden sonra geçen süre 1-45 (ortalama 11,05±11,73) ay arasında değişmekteydi. 10 hasta inme sonrası ilk 3 ayda, 6 hasta inme sonrası 3-6 ay arasında, 5 hasta inme sonrası 6-12 ay arasında, 8 hasta 12-45 aylar arasında takip edilirken çalışmaya dahil edildi. Etiyolojilerine göre 7’sinde (%24,1) hemorajiye, 22’sinde (%75,9) iskemiye, bağlı olarak inme geliştiği kaydedildi.

Hastaların 18’inde sağ (%62,1), 11’inde sol (%37,9) taraf vücut yarısı etkilenmekteydi. Etkilenen bölgeler çizelgede belirtilirken, 6 hastanın (%20,7) lezyon bölgesine kayıtlardan ulaşılamadı. Hastaların sadece 2’si (%6,9) fizyoterapi almamış iken, 27’si (%93,1) ise fizyoterapi hizmeti almıştı.

6 hasta tripot (%20,7), 6 hasta (%20,7) ayak bileği ortezi ile birlikte tripot kullanmaktayken, 17 hastanın (%58,6) yardımcı cihaz kullanmadığı gözlemlendi.

12 hasta (%41,4) hala devam eden sendeleme hikayesi bulunmaktayken, 17 hasta (%58,6) sendeleme yaşamadığını ifade etti. Hastaların 4’ü (%13,8) çok sayıda, 7’si (%24,1) 1 kez düşme olayı yaşarken, 18’i (%62,1) hiç düşmediği ve toplam 18 düşme olayı gerçekleşdiği kaydedildi.

Bireylere ait cinsiyet, etiyoloji, baskın el, etkilenen taraf, etkilenen bölge, önceden fizyoterapi hizmeti alma durumu, yardımcı cihaz / ortez kullanımı, sendeleme ve düşme durumlarına ait bilgiler çizelge 4.1’ de yer almaktadır.

Çizelge 4.1. Hastalara ait bilgiler

Periventriküler beyaz cevher 1 3,4

Bulbus 1 3,4

Hasta özelliklerine göre tanımlayıcı istatistikler Çizelge 4.2’de gösterilmiştir.

Hastaların rahat yürüme hızı (RYH) 0,12-1,51 (ortalaması 0,70±0,37) m/sn iken,

motor görevle yürüme hızı (MGYH) 0,1-1,66 (ortalaması 0,67±0,39) m/sn, kognitif görevle yürüme hızı (KGYH) 0,05-1,35 (ortalama 0,65±0,31) m/sn arasında kaydedildi. Statik denge indeksi (SDİ) 81-455 (ortalama 256,17±10,73) puan, fonksiyonel yürüme değerlendirme (FYD) puanı 0-30 (ortalama17,62±10,31) puandı. Motor bozukluğun değerlendirildiği Rivermead ölçeğinden toplam puanı 6-37 (ortalama 24,48±8,8); kaba fonksiyon puanı 2-13 (ortalama 9,83±2,43); gövde ve bacak puanı 3-10 (ortalama 7,55±2,42); kol puanı 0-15 (ortalama6,38±5,51) olarak belirlendi. Kognitif görevle yürürken verdiği doğru cevap sayısı 0-7 (ortalama 3,24±1,95), yorgunluk şiddet ölçeği (YŞÖ) puanı 10-61 (ortalama 34,86±17,78) olarak kaydedildi.

Çizelge 4.2. Hasta özelliklerine göre tanımlayıcı istatistikler

Ortalama Standart

RYH: Rahat yürüme hızı, MGYH: Motor görevle yürüme hızı, KGYH: Kognitif görevle yürüme hızı, SDI: Statik denge indeksi, FYD: Fonksiyonel yürüme değerlendirmesi, YŞÖ: Yorgunluk şiddet ölçeği

Çalışmaya katılan ve düşme öyküsü olan hastaların sayısı, hastanın düşme sayısı, düşmenin yaşandığı mekan, oluş zamanı ve aktivite ile birlikteliği, hastanın o dönemdeki yardımcı cihaz kullanımına göre dağılımı, yaşanan düşme olaylarının mekana zamana ve aktiviteye bağlı dağılımı çizelge 4.3’de verildi. Toplam hastaların %37,9’unda 1 ya da birden fazla düşme öyküsü alındı. 11 kişide düşme öyküsü mevcut iken, hastalardan 7’si (%63,6) 1 kez ve 4’ü (%36,4) birden fazla defa düştüğünü bildirdi. 9 hasta (%81,8) ev içinde, 2 hasta (%18,2) ev dışında düştüğünü; hastaların 6’sı (%54,5) hastanede, 5’i (%45,5) ev ya da dış ortamlarda

düştüğünü ifade etti. 7 hasta (%63,6) ilk 3 aylık subakut dönemde düştüğünü belirtirken, kronik dönemde olan 4 hasta (%36,4) ise son 1 yılda düştüğünü belirtmiştir. 6 hastanın (%54,5) yürüme ve 5 hastanın (%45,5) ise transfer aktivitesi sırasında düştüğü ifade edildi. Düşme öyküsü olan hastaların 7’si (%63,6) o dönemde yardımcı cihaz kullanırken, 4’ü (%36,4) kullanmamakta idi. Toplam 18 düşme olay yaşanmış olup, ev içinde 16 (%88,9), ev dışında 2 (%11,1) olay kayıt edildi. Ev içi düşmelerin 11’i (%61,1) hastanede, 5’i (% 27,8) kendi evinin içinde meydana geldi. Düşmelerin 12’si (%66,7) ilk 3 ayda ve 6’sı (%33,3) son bir yılda gerçekleşti. 11 düşme (%61,1) transfer, 7 düşme (%38,9) yürüme sırasında meydana geldi. Transfer sırasında yaşanan 11 düşmenin 9’u (%81,8) oturma pozisyonundan ayağa kalkmaya çalışırken oldu. 16 ev içi düşmeden 7’si (%38,9) banyoda gerçekleşti. Tüm düşme olaylarının 15’i (%83,3) kişiye bağlı faktörlerden, 3’ü (%16,7) dış faktörlere bağlı nedenlerden (ıslak zemin, yetersiz aydınlatma)

Parametreler arasındaki ilişkinin incelenmesi “Spearman Korelasyon Analizi” ile yapılmış olup, sonuçlar çizelge 4.4.’de ayrıntılı olarak gösterildi.

Cinsiyet ve BKİ arasında pozitif yönde orta derecede (rho:0,46; p<0,05) korelasyon olduğu tespit edildi.

RYH ile; MGYH (rho:0,95; p<0,01), KGYH (rho:0,87; p<0,01) arasında pozitif yönde mükemmel derecede korelasyon mevcuttu. MGYH ile KGYH arasında pozitif yönde mükemmel derecede (rho:0,84; p<0,01) korelasyon saptandı. KGYH ile yaş arasında negatif yönde orta derecede (rho:-0,45; p<0,05) korelasyon tespit edildi.

Genel motor bozukluk ile; RYH (rho:0,76; p<0,01), MGYH (rho:0,78; p<0,01), gövde ve bacak puanı (rho:0,78; p<0,01) ve kol puanı (rho:0,88; p<0,01) arasında pozitif yönde mükemmel derecede korelasyon olduğu bulundu. Ayrıca genel motor bozukluk ile; KGYH (rho:0,66; p<0,01), basit fonksiyon (rho:0,74; p<0,01) ve Yürüme becerisi (rho:0,65; p<0,01) arasında pozitif yönde iyi derecede korelasyon saptandı. Bunun yanında Genel motor bozukluk ile; ortez/yardımcı cihaz kullanımı (rho:-0,64; p<0,01) arasında iyi ve denge (rho:-0,45; p<0,05) arasında orta derecede negatif yönde korelasyon mevcuttu.

Kaba fonksiyon ile; RYH (rho:0,82; p<0,01), MGYH (rho:0,81; p<0,01), KGYH (0,82; p<0,01) arasında pozitif yönde, ortez, yardımcı cihaz kullanımı (-rho:0,79;

p<0,01) ile negatif yönde mükemmel derecede korelasyon olduğu saptandı. Kaba fonksiyon ile; yürüme becerisi (rho:0,74; p<0,01) arasında çok iyi derecede, gövde ve bacak fonksiyonu (rho:0,61; p<0,01), kol fonksiyonu (rho:0,60; p<0,01) arasında pozitif yönde iyi derecede korelasyon olduğu tespit edildi. Ayrıca kaba fonksiyon ile; hastalık süresi (rho:0,38; p<0,05) arasında pozitif yönde düşük orta derecede; denge (rho:-0,53; p<0,05) arasında negatif yönde orta derecede bir korelasyon olduğu görüldü.

Gövde ve bacak fonksiyonu ile; RYH (rho:0,76; p<0,01), MGYH (rho:0,77; p<0,01) arasında mükemmel derecede; KGYH (rho:0,70; p<0,01), kol fonksiyonu (rho:0,62;

p<0,01) arasında çok iyi derecede; yürüme becerisi (rho:0,63; p<0,05) arasında iyi

derecede pozitif yönde korelasyon saptandı. Ayrıca gövde ve bacak fonksiyonu ile;

ortez, yardımcı cihaz kullanımı (rho:-0,66; p<0,01) arasında çok iyi derecede;

denge (rho:-0,40; p<0,05) arasında orta derecede; etkilenen taraf (rho:-0,39;

p<0,05) arasında düşük orta derecede negatif yönde korelasyon olduğu tespit edildi.

Kol fonksiyonu ile; RYH (rho:0,62; p<0,01), MGYH (rho:0,62; p<0,01) ve yürüme becerisi (rho:0,50; p<0,05) arasında pozitif yönde iyi derecede korelasyon olduğu görüldü. Kol fonksiyonu ile; KGYH (rho:0,54; p<0,05) arasında pozitif yönde orta derecede; denge (rho:-0,54; p<0,05) arasında negatif yönde iyi derecede; ortez, yardımcı cihaz kullanımı(rho:-0,41; p<0,05) arasında negatif yönde orta derecede korelasyon mevcuttu.

Denge ile yorgunluk (rho:0,68; p<0,01) iyi derecede; yaş (rho:0,40; p<0,05) orta derecede; ortez, yardımcı cihaz kullanımı (rho:0,39; p<0,05) düşük orta derecede pozitif yönde korele olduğu görüldü. Denge ile; RYH (rho:-0,64; p<0,01), MGYH (rho:-0,63; p<0,01), KGYH (-0,61; p<0,01) iyi derecede; yürüme becerisi (rho:-0,54; p<0,05) düşük orta derecede negatif yönde korele olarak tespit edildi.

Kognitif düzey ile doğru cevap sayısı (rho:0,63; p<0,01) iyi derecede, etkilenen taraf (rho:0,39; p<0,05) düşük orta derecede pozitif yönde korele bulundu.

Yorgunluk ile; cinsiyet (rho:0,55; p<0,01), sendeleme (rho:0,50; p<0,05) arasında arasında pozitif yönde orta derecede korelasyon saptandı. Yorgunluk ile; RYH (rho:-0,47; p<0,05), MGYH (rho:-0,45; p<0,05), KGYH (rho:-0,40; p<0,05) ve yürüme becerisi (rho:-0,40; p<0,05) orta derecede negatif yönde korele olarak tespit edildi.

Düşmenin denge (rho:0,40; p<0,05) ile pozitif yönde orta derecede korelasyon gösterdiği saptandı.

Yürüme becerisi ile; RYH (rho:0,86; p<0,01), MGYH (rho:0,85; p<0,01) mükemmel derecede; KGYH (rho:0,74; p<0,01) çok iyi derecede pozitif yönde korele olduğu bulundu. Yürüme becerisi ile; ortez/yardımcı cihaz kullanımı(rho:-0,65; p<0,01) iyi

derecede; cinsiyet (rho:-0,37; p<0,05) orta derecede; sendeleme (rho:-0,37;

p<0,05) düşük orta derecede negatif yönde korele idi.

Ortez/yardımcı cihaz kullanımı ile; RYH (rho:-0,76; p<0,01), KGYH (rho:-0,76;

p<0,01) arasında mükemmel derecede; MGYH (rho:-0,75; p<0,01) arasında çok iyi derecede; hastalık süresi (rho:-0,46; p<0,05) arasında orta derecede negatif yönde korelasyon mevcuttu. Diğer parametreler arasında anlamlı ilişki saptanamadı.

Çizelge 4.4. Parametreler arasındaki ilişkinin incelenmesi

BKİ: Beden kütle indeksi, RYH: Rahat yürüme hızı, MGYH: Motor görevle yürüme hızı, KGYH: Kognitif görevle yürüme hızı, SDI: Statik denge indeksi, FYD:

Fonksiyonel yürüme değerlendirmesi, MMDDÖ: Mini mental durum değerlendirme ölçeği YŞÖ: Yorgunluk şiddet ölçeği, R.:Rivermead

Yürüme hızlarından sadece KGYH’nın normal dağıldığı saptandı. Tüm yürüme hızları arasında anlamlı farkın olup olmadığına bakmak için tekrarlayan ölçümlerle

“Friedman Varyans Analizi” yapıldı. Yürüme hızları arasında fark bulundu (Çizelge 4.5.).

Çizelge 4.5. Yürüme hızları arasındaki farkın incelenmesi

Yürüme hızı (m/sn)

*:p<0.01. Tekrarlayan ölçümlerle Friedman varyans analizi.

Bu fark tanımlandıktan sonra farkın nereden kaynaklandığını belirlemek için yürüme hızları arasında “Wilcoxon testi” ile ikili karşılaştırmalar yapıldı (Çizelge 4.6.). RYH ile KGYH arasındaki fark anlamlı (p<0.05) bulunurken, MGYH ile arasındaki fark anlamlı değildi (p>0.05). MGYH ile KGYH arasında anlamlı farklılık saptandı (p<0.05).

Çizelge 4.6. Yürüme hızları arasındaki ikili karşılaştırma sonuçları

Yürüme hızı(m/sn)

Rahat yürüme hızı -Kognitif görevle yürüme hızı 0,71 ± 0,38 0,56 ± 0,31

*0,002

Motor görevle yürüme hızı - Kognitif görevle

yürüme hızı 0,67 ± 0,40

0,56 ± 0,31

*0,003

*:p<0,01. Wilcoxon testi ile ikili karşılaştırma.

Şekil 4.1’de ikili göreve bağlı yürüme hızlarındaki azalma gösterilmektedir.

Şekil 4.1. Yürüme hızları arasındaki ikili göreve bağlı azalma

Spearman korelasyon analizi sonucunda anlamlı çıkan parametreler, kognitif ve motor görevle yürüme hızını etkileyen faktörleri saptamak için çoklu regresyon modeline dahil edildi. Çizelge 4.7.’de “Linear Regresyon Analizi” sonuçları gösterildi.

Çizelge 4.7. Yürüme çeşitlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi

Yürüme şekli Etkileyen faktörler B Beta p

Rahat yürüme performansı

SDI -0,001 -0,231 *0,024

FYD 0,018 0,485 **0,000

Rivermead toplam 0,016 0,384 **0,001

Motor görevle yürüme performansı

FYD 0,018 0,460 **0,001

Rivermead toplam 0,019 0,416 **0,001

Kognitif görevle yürüme performansı

SDI -0,001 -0,304 *0,030

FYD 0,012 0,392 *0,012

Gövde ve bacak fonksiyonu

0,043 0,334 *0,016

SDI: Statik denge indeksi, FYD: Fonksiyonel yürüme değerlendirmesi., Linear regresyon analizi.

*:p<0.05, **:p<0,001.

Hız (m/s)

RYH MGYH KGYH