Bilgi İletişim Teknolojilerinin İşletmelere Etkisi

Bilgi ve iletişim teknolojileri, iletişim hızını artırıp maliyetini düşürerek, daha hızlı ve ucuz etkileşim sağlayarak, birçok ürünü ve faaliyeti bölgeselleştirip entegre ağlar sayesinde dağıtımını kolaylaştırarak küreselleşmeyi mümkün kılmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojileri doğrudan ve hızlı iletişim bağları kurarak, ekonomik uzaklıkları azaltmış, iş dünyasının faaliyetlerinin koordinasyonu için gereken zamanı kısaltmış, değişim maliyetlerini düşürmüş ve finans pazarlarını ülkeler ve kıtalar boyutunda 24 saat faal konuma getirmiştir. Gümrük uygulamalarına ilişkin elektronik raporlama ve dokümantasyon uygulamaları sayesinde uluslararası alandaki birçok teknik engelin kaldırılması da mümkün olmuştur88.

Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanım alanları yaygınlaştıkça tüm sektörlerdeki, kuruluşlar, düşük maliyet avantajı, yüksek kalite ve ürün farklılaştırma olanağı ile rekabet üstünlüğü sağlamaktadırlar89. Bununla birlikte BİT üretimi ayrı bir iş sahasıdır. İletişim şirketleri, internet servis sağlayıcıları, iletişim ve bilgisayar donanımları üreticileri, bunların tüccarları, yazılım üreticileri, bilişim sistem tasarımcıları ve danışmalar ile bilişim eğitimi veren kurumlar düşünüldüğünde yeni bir “ekonomik alt sektör” oluştuğu görülmektedir. Bankacılık, sigortacılık, seyahat acenteliği, medya, kitap, müzik üretimi, danışmanlık ve

87 _{Nemci ODYAKMAZ, “Bilgi Teknolojileri, Küreselleşme, Kalkınma”,}

http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/EAD/TanitimKoordinasyonDb/bilgi.doc, e.t: 08.11.2007. 88 _{ODYAKMAZ, “Bilgi Teknolojileri, Küreselleşme, Kalkınma”.}

eğitim hizmetlerinde yeni açılımlar yaratan BİT sektörü bilgi ekonomisinin önemli bir unsurudur90_.

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin günümüz işletmelerinde yarattığı bazı genel etkiler şöyle sıralanabilir91:

1. Bilgi teknolojilerinin en önemli uygulama alanı, stratejik bir silah olarak

zamandan elde edilecek kazançlarla ilgilidir. Farklı sektörlerde ürün hayat süreçleri farklı ölçülerde önemli şekilde kısalmaya başlamıştır.

2. Maliyetlerin düşürülmesi ve verimliliğin artırılması, bilgi teknolojilerinin stratejik

olarak etkili oldukları unsurlardır. Örneğin, ilaç toptancılığı sektöründe satışların bir yüzdesi olarak dağıtım maliyetleri 1970-1990 yılları arasında %16’dan %2,5 düzeyine inmiştir. Bu gerilemedeki birinci ve en önemli etken ise bilgi teknolojileri olmuştur.

3. Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile ürün kalite standartları düzenli olarak artmaya

devam etmektedir. Bilgisayar destekli tasarım modelleri makine ve ürünlerin performansını ileri simülasyon yöntemleriyle arttırmaktadır. Etkin geri besleme mekanizması ile de üretim sürecinde tolerans düzeyleri azaltılabilmektedir.

4. Uzman sistemlerin yaygınlaşması, beşeri yargıların gelişmesini sağlamıştır.

Bunun yanı sıra veri tabanı yönetim sistemlerindeki gelişmeler yöneticilerin kararlarını önemli ölçüde etkilemeye devam etmektedir. Günümüzde çok yoğun veri birikimi yöneticileri bir anlamda veri yığını ile karşı karşıya bırakmaktadır. Yöneticiler, bu veri yığının içinden kendileri için gereken bilgileri almak ve birçok veri arasındaki ilişkileri belirlemek zorundadırlar. Veri madenciliği olarak

90 _{Verda Canbey ÖZGÜLER, Yeni Ekonomi Anlayışı Kapsamında Gelişmiş ve Gelişmekte Olan} Ülkeler: Türkiye Örneği, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2003, s. 156.

91 _{Rıfat İRAZ, “Organizasyonlarda Karar Verme Ve İletişim Sürecinin Etkinliği Bakımından Bilgi} Teknolojilerinin Rolü”, http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/makaleler%5CRıfat%20İRAZ

adlandırılan bu süreç, son zamanlarda önem kazanmaya ve bu alanda yazılımlar geliştirilmeye başlanmıştır.

5. İlerleyen teknoloji, maliyetleri arttırmaksızın daha kısa üretim süresine imkan

sağlamaktadır. Tüketicilerin öneminin arttığı bir dönemde, bilgi teknolojileri, maliyetleri mümkün olduğunca sabit tutarak karmaşık ürünlerin uygun fiyatlarla piyasaya sürülmesine imkan tanımaktadır.

6. Pazarlama teknikleri dönüşüm geçirmeye devam etmektedir. İşletme içi ve

işletme dışı veri tabanları kullanılarak bireysel müşteri zevklerine ve satın alma tercihlerine uygun detaylı mikro pazarlama stratejileri geliştirilmektedir.

7. Bilgi teknolojilerinin yaygınlaşması sonucu dağıtım kanalları büyük ölçüde

elektronik hale gelmeye ve bu da aracı kurumların büyük ölçüde farklılaşmasına ya da tamamen ortadan kalkmasına neden olmaya başlamıştır.

8. Bilişim teknolojileri ile işletmeler arasında stratejik birleşmeleri

yaygınlaştırılacak, bu da farklı endüstri dallarında faaliyet gösteren firmaların birleşik pazarlama şirketleri haline dönüşmesini sağlayacaktır. Örneğin bilişim teknolojileri çok farklı endüstri dallarında faaliyet gösteren American Airlines, MCI ve Citibank’ın 1990 başında stratejik bir işbirliğine girmelerini mümkün kılmıştır. Buna göre American Airlines ile seyahat etmek, MCI ile telefon görüşmeleri yapmak ve Citibank’tan kredi kullanmakla American Airlines’tan ücretsiz bir seyahat hakkı kazanmak mümkün olacaktı. Bu süreç her üç kuruluş arasında büyük oranda standart hale getirilmiş bilgi akımını mümkün kılıyordu. Söz konusu sinerjinin sağlanabilmesi için ise ortaklığa gerek kalmamıştır.

Bilgi ve iletişim teknolojileri sayesinde elde edilen kazanç artsa da bu kazancın eşit olarak dağılmadığı görülmektedir. Çünkü, yaratılan fayda ve katma değer en çok yüksek teknolojiye ve bilgi birikimine dayalı faaliyetlerin yoğunlaştığı sofistike üretim, modern hizmetler, araştırma ve geliştirme gibi sektörlerde görülmektedir. Bu durum da, kazançların daha çok gelişmiş ülkelerde, biraz da yüksek büyüme potansiyeli taşıyan gelişmekte olan

ülkelerde gerçekleşeceğini göstermektedir. Dolayısıyla bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ilk planda zengin ülkelerin daha da zenginleşmesine yol açacak, zengin ülkeler ile fakir ülkeler arasındaki fark gittikçe belirginleşecek ve “dijital uçurum” gerçekleşecektir92.