Bilgi haritalama, bilgi düzenleme sürecinin alt süreçlerinden biri olmasının yanı sıra kurum için birçok avantaj sağlar*
.
Bu avantajlar şu şekilde maddelenmiştir: Bilgi haritaları, bilgi ve strateji boşluğunun giderilmesini sağlar (Vail III, 1999, s. 1; Sooliman ve Spooner, 2000, s. 344; Davenport ve Prusak, 2001, s. 110; Wexler, 2001, s. 260; Lecocq, 2006, s. 14; Gül ve Özden, 2011, s. 49).
Bilgi haritalama, sürdürülebilir kurumsal öğrenme için gerekli becerileri sağlar. Yeni ilişkilerin keşfi aracılığıyla yeni bilgilerin üretilmesi kadar haritada bilginin navigasyonu ve sorgulanması yoluyla da personelin öğrenmesini sağlar (Vail III, 1999, s. 3). Başka bir deyişle bilgi haritaları kurumsal öğrenmeyi kolaylaştırır ve kurumsal öneme sahip ya da kurumla ilgili nelerin bulunduğunu belirlemede yardımcı olur (Wexler, 2001, ss. 252-253).
Bilgi haritalama, ilk bilgi yönetimi tanımlama sürecinde toplanan bilgiyi ele geçirir/tutar ve entegre eder. Böyle ilk bilgi haritalarının değeri, bir işletmenin entelektüel sermayesinin geri kalan kısmını birleştirmek için genişletilebilir olmasıdır (Vail III, 1999, s. 1).
İyi bilgi haritaları oldukça özeldir; çünkü onlar, kullanıcıları tanımlar, problemleri bulur, olası ilişkileri gösterir, aramayı ve olası alternatif keşifleri teşvik eder (Wexler, 2001, s. 262).
Bilgi yönetimi yaşam döngüsünde bilginin düzenlemesi aşamasında bir süreç (Sağsan, 2006, s. 36; Parikh, 2001, s. 30) ve bilgi paylaşımı altyapısında bir araç* olarak karşımıza çıkan bilgi haritalama, kuruma getireceği kazançlar dikkate alınarak yapıldığında daha etkin bir kurumsal bilgi yönetimin sağlanması kaçınılmazdır. Böylelikle kurumlar rekabet ortamında yerlerini ve güçlerini sağlamlaştıracaktır.
* Wexler, bilgi haritalarının kurumlara bilgi, kurumsal kültür, yapısal ve ekonomik getirilerinin olduğunu
belirtmektedir. Daha detaylı bilgi için bakınız: Wexler, M. N. (2001). The who, what and why of knowledge mapping. Journal of Knowledge Management, 5(3), 249–264. doi: 10.1108/EUM0000000005868, (s. 260).
* Gül ve Özden (2011, s. 40), kurumlarda bilgi paylaşım altyapılarının en tanınanlarının bilgi haritaları,
intranet, extranet, bilgi portalları, veri madenciliği, belge ve içerik yönetim sistemleri ile bilgi bilançoları olduğunu vurgulamışlardır.
Etkin bir bilgi yönetiminin gerçekleştirilmesi yalnızca teknolojik araçlarla değil insan unsuru ile de yakından ilgilidir. Bu sebeple bilgi yönetimi için iyi bilgi yöneticilerine gereksinim duyulmaktadır. Bilgi yöneticiliğine en yakın mesleğin ise enformasyon yöneticiliği ve kütüphanecilik olduğu belirtilmektedir (Rao ve Babu, 2002, s. 114). Bilgi haritalama sürecinden de görüldüğü üzere yapılan işler kütüphanecilere ve enformasyon yöneticilerine hiç de uzak değildir. Bu durum iyi değerlendirildiği takdirde mesleğimizin iş alanlarını genişletecektir.
Sonuç
Kurumların rekabet gücünü kaybetmemeleri için bilgi yönetimi anlayışını benimsemeleri gerekmektedir. Bilgi yönetimi, kurumsal bilginin düzenlenerek hem etkin tüketimi hem de bunların kullanımıyla yeni bilgilerin üretiminin gerçekleştirilmesi ve kurum personelinin örtük bilgisinin açık bilgiye dönüştürülmesini sağlayarak kurumsal bilgi hacmi ve niteliğini artırmaktır. Bu durum, bilgi haritaları ile mümkün olabilmektedir.
Özdemirci ve Aydın (2007, s. 184), “bilginin [enformasyonun] ve bilgi [enformasyon] kaynaklarının tanımlanması, düzenlenmesi ve erişiminde uzmanlaşmış olan kütüphanecilerin, arşivcilerin ve belge yöneticilerinin, kuruluş ve işletmelerde bilgi yönetimi uygulamaları içerisinde yer alması kaçınılmaz” olduğunu vurgulamışlardır. Özdemirci ve Aydın’a paralel olarak Rao ve Babu (2002, s. 115) da enformasyon yöneticilerinin ve kütüphanecilerin bilgi yöneticileri olarak pozisyon sağlayabileceklerini belirtmiştir. Kütüphaneciler ve enformasyon yöneticileri bu durumu fırsata dönüştürmelidir.
Sonuç olarak bilgi yönetimin bir unsuru olan bilgi haritalama kurumlarda yetkin personel yardımıyla iyi bir biçimde planlanarak hazırlanmalı ve kurumun hazırlanan bilgi haritalarından en etkin şekilde yararlanması sağlanmalıdır.
Kaynakça
Bergeron, B. (2003). Essentials of knowledge management. New Jersey: Wiley.
Çelik, H. I. (2006). Bilgi yönetiminde kurumsal bilgi genel ağ sayfalarının kullanımı ve organizasyon verimliliğine katkılarının örnek bir uygulama ile sınanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. 08 Kasım 2012 tarihinde YÖK Tez Veri Tabanından erişilmiştir. Davenport, T. H. ve Prusak, L. (2001). (Çev., G. Günay) İş dünyasında bilgi yönetimi: Kuruluşlar
ellerindeki bilgiyi nasıl yönetirler?. İstanbul: Rota.
Duffy, J. (2000). Knowledge Management: What Every Information Professional Should Know. Information Management Journal, 34(3), 10-16. 8 Kasım 2012 tarihinde
http://tinyurl.com/kpxoabc adresinden erişilmiştir.
Gül, S. ve Özden, K. (2011). Kurumsal öğrenme bağlamında bilgi haritalaması. Endüstri Mühendisliği Yazılımları ve Uygulamaları Kongresi | 30 Eylül-01/02 Ekim 2011’de sunulan bildiri. 8 Kasım 2012 tarihinde http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ ekler/6530167677d4182_ek.pdf adresinden erişilmiştir.
Jurisica, I., Mylopoulos, J. ve Yu, E. (2004). Ontologies for knowledge management: An information systems perspective. Knowledge and Information Systems, 6(4), 380-401. doi: 10.1007/s10115- 003-0135-4
Knowledge management: An overview. (2000). Information Management Journal, 34(3), 4-8. 12 Ocak 2013 tarihinde http://ehis.ebscohost.com/eds/pdfviewer /pdfviewer?sid=d7d28d6f-da64-41b0- a51d-addc08363932%40sessionmgr12&vid= 5&hid=1 adresinden erişilmiştir.
Lecocq, R. (2006). Knowledge mapping: A conceptual model (DRDC-VALCARTIER-TR-2006-118). 12 Aralık 2012 tarihinde http://cradpdf.drdc-rddc. gc.ca/PDFS /unc54/p526666.pdf adresinden erişilmiştir.
Odabaş, H. (2006).) Bilgi Yönetimi. (Yay. hazl.,H. Odabaş ve H. Anameriç ) Bilgi.... içinde (ss. 99-108). Ankara: Referans Yayıncılık. 8 Kasım 2012 tarihinde http://eprints.rclis.org/3844/1/12.pdf
adresinden erişilmiştir.
Odabaş, H. (2008). Bilgi yönetimi ve yüksek öğrenim kurumlarında kurumsal açık erişim. XIII. Türkiye'de İnternet Konferansı, 22-23 Aralık 2008, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara’da sunulan bildiri. 8
rclis.org/12670/1/Y%C3%BCksek_%C3%96%C4%9Frenimde_Bilgi_Y%C3%B6netimi_ve_A%C3 %A7%C4%B1k_Ar%C5%9Fivler.pdf adresinden erişilmiştir.
Özdemirci, F. (2001). Belge üretimi ve kurumsal bilgi yönetimi. 21. Yüzyıla Girerken Enformasyon Olgusu Sempozyumu: Bildiriler (19-20 Nisan 2001:Hatay)’da sunulan bildiri. 8 Kasım 2012
tarihinde http://80.251.40.59/humanity.ankara.
edu.tr/odemirci/diger_sayfa_metinleri/fo/belge_uretimi_kurumsal_bilgi_yon.pdf adresinden erişilmiştir.
Özdemirci, F. ve Aydın, C. (2007). Kurumsal bilgi kaynakları ve bilgi yönetimi. Türk Kütüphaneciliği,
21(2), 164-185. 8 Kasım 2012 tarihinde http://eprints.rclis.org
/12367/1/kurumsal_bilgi_kaynaklari_ve_bilgi_yonetimi.pdf adresinden erişilmiştir.
Parikh, M. (2001). Knowledge management framework for high-tech research and development.
Engineering Management Journal, 13(3), 27-33. 17 Eylül 2013 tarihinde
http://ehis.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?sid=5c8b5077-7a47-4e42-8108- 7bddac16f570%40sessionmgr111&vid=2&hid=115 adresinden erişilmiştir.
Prytherch, R. J. (2005). Harrod's librarians' glossary and reference book: A directory of over 10,200 terms, organizations, projects and acronyms in the areas of information management, library science, publishing and archive. Burlington, VT: Ashgate.
Rao, K. N. ve Babu, K. H. (2002). Information manager/librarian to knowledge manager: Change of role. (Yay. hazl., D. White) Knowledge Mapping and Management içinde (ss. 114-123). Hershey, PA: Idea Group Publishing.
Sağsan, M. ve Medeni, T. D. (2009). Geleneksel olmayan örgüt yapılarında bilgi haritalaması için alternatif yol arayışı. Akademik Bilişim’09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa’da sunulan bildiri. 8 Kasım 2012 tarihinde
http://ab.org.tr/ab09/kitap/sagsan_medeni _AB09.pdf adresinden erişilmiştir.
Sağsan, M. (2006). Bilgi yönetimi bakış açısından bilgi süreçleri ve bir model önerisi. ÜNAK’06: Bilimsel İletişim ve Bilgi Yönetimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri. 8 Kasım 2012 tarihinde
http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak06/u06-6.pdf adresinden erişilmiştir.
Shockley III, W. (2000). Planning for knowledge management. Quality Progress, 33(3), 57-64.10 Aralık
2012 tarihinde http://w.texas-quality.org/SiteImages/125/
Reference%20Library/Knowledge%20Management.pdf adresinden erişilmiştir.
Soliman, F. ve Spooner, K. (2000). Strategies for implementing knowledge management: role of human resources management. Journal of Knowledge Management, 4(4), 337-345. doi: 10.1108/13673270010379894 s. 344
Şan, M. (2005). Kalkınma planlamasında bilgi yönetimi ve Devlet Planlama Teşkilatı modeli. Ankara: DPT. 8 Kasım 2012 tarihinde http://ekutup.dpt.gov.tr/ bilgiyon/sanm/bilgipol.pdf adresinden erişilmiştir.
The United States Agency for International Development. (2003), Knowledge mapping 101: Knowledge
for development: Seminar, 22nd September.10 Ocak 2013 tarihinde
http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNADK308.pdf adresinden erişilmiştir.
Uzun, H. ve Durna, U. (2008). İşletmelerde rekabet unsuru olarak bilgi yönetimi. Niğde Üniversitesi İİBF
Dergisi, 1(1), 33-40. 8 Kasım 2012 tarihinde
http://iibfdergi.nigde.edu.tr/attachments/article/77/5.pdf adresinden erişilmiştir.
Vail III, E. F. (1999). Knowledge mapping: getting started with knowledge management. Information Systems Management, 16(4), 1-8. doi: 10.1201/1078/ 43189.16.4.19990901/31199.3
Ward, A. (2000). Arian Ward, “Definition’’ of intellectual capital and knowledge,. 13 Ocak 2013 tarihinde http://www.co-i-l.com/coil/knowledge-garden/ic/arianic.shtml adresinden erişilmiştir.
Wexler, M. N. (2001). The who, what and why of knowledge mapping. Journal of Knowledge Management, 5(3), 249 – 264. doi: 10.1108/EUM0000000005868