Belediye Merkezlerinin Madde Bağımlılığı Hizmetlerine İlişkin Bulgular

Bütün merkezler, hizmet niteliği açısından gündüzlü merkezlerdir. En az personel ile çalışan merkez(1 kişi) M3’tür. En fazla personel ile çalışan merkez (13 kişi) ise M2’dir.

Tablo 7:Merkezlerin Temel Özelliklerine İlişkin Bulgular

Merkezler Tedavinin

Niteliği Tıbbi Tedavi Merkez Açılış Tarihi Merkezde Çalışan Personel Sayısı Hizmet Verilen Kişi Sayısı Merkezde Verilen Hizmetler

M1 Ayaktan Gayrı resmi yönlendirme

6yıl 6 kişi 300 kişi Bireysel Görüşmeler Önleme çalışmaları

M2 Ayaktan Protokol ile yönlendirme

2 yıl 13 kişi 609 kişi Bireysel Görüşmeler

SAMBA Grup

Görüşmeleri Önleme çalışmaları Motivasyon artırmaya yönelik çalışmalar.

M3 Ayaktan Protokol ile yönlendirme

1 yıl 1 kişi 119 kişi Bireysel Görüşmeler

M4 Ayaktan Protokol ile yönlendirme

3 yıl 5 kişi 248 kişi Bireysel Görüşmeler Grup Görüşmeleri Sosyal ve Kültürel

51 Etkinlikler M5⃰ Yatılı ve Ayaktan Protokol ile yönlendirme

2 yıl 8 kişi 977 kişi Bireysel Görüşmeler Grup Görüşmeleri Sosyal ve Kültürel Etkinlikleri

M6 Ayaktan Protokol ile yönlendirme

3 yıl 9 kişi 537 kişi Bireysel Görüşmeler Grup Görüşmeleri Sosyal ve Kültürel Etkinlikler Boş zamanın planlanması Tıbbi yönlendirme

M7 Ayaktan Protokol ile yönlendirme

2.5 yıl 5 kişi 312kişi Bireysel Görüşmeler Tıbbi yönlendirme Önleme eğitimleri

M8 Ayaktan Protokol ile yönlendirme

3 yıl 6 kişi 160kişi Bireysel Görüşmeler Grup Görüşmeleri Tıbbi Yönlendirme Boş zamanın yapılandırılması Sosyal ve Kültürel Etkinlikler ⃰

M5 yatılı ve ayaktan hizmet vermektedir. Ancak çalışmanın amacına ve sınırlılıklarına uygun olarak yalnızca ayaktan hizmet veren biriminde görev yapan personel ile görüşme gerçekleştirilmiştir.

Merkezlerin hepsinde uygulanan hizmet, bireysel görüşmelerdir. Ayrıca merkezlerin belediyelere bağlı olmasından kaynaklı olarak, sosyal ve kültürel etkinliklerde bütün merkezlerde bulunmaktadır.

Kleinman (1990) ve ark, yaptıkları araştırma bireysel görüşmelerle devam edilen bir psikoterapi sürecinin madde bağımlılığı tedavisine olumlu katkılarına ilişkin bulgular içermektedir. Görüşülen merkezlerinin hepsinde bireysel görüşmeler yapılmaktadır. Bireysel görüşmelerin düzenli devam etmesi, terapist ile müracaatçı arasında pozitif bir ilişki oluşması, müracaatçının süreçte direncini artırmaktadır.

Tüm merkezlerin önleme çalışması yürüttüğü görülmüştür. Bu kapsamda, müracaatçıları belediyeler tarafından sunulan sosyokültürel faaliyet hizmetlere yönlendirme sıklıkla başvurulan bir uygulama olarak karşımıza çıkmıştır.

Ertüzün (2016) ve ark, katılımcılarını AMATEM’de kalan 24 kişilik bir grubun oluşturduğu araştırmasında, katılımcıların tümü madde bağımlılığı sürecinde boş zamanı doğru değerlendirmenin önemine dikkat çekmiştir. Katılımcılar klinik ortamında sınırlı sürelerle faydalandıkları etkinliklerin, tedavi sürecine olumlu katkısına değinmiş ve ek olarak klinik koşullarının, sosyal ve kültürel etkinlikler gerçekleştirmeye çok uygun olmadığından bahsetmiştir.

52

Belediye merkezlerinin, AMATEM kliniklerine ek olarak sosyal ve kültürel aktivite ve boş zamanı yapılandırma konusunda olumlu katkı sağlayacak imkânları bulunmaktadır. Bu imkânlar boş zamanın doğru değerlendirilmesinin yanında, müracaatçıların ayık kalma süreleri uzadığı takdirde ödül olarak da kullanılabilmektedir. Görüşülen merkezlerden bazıları, müracaatçıların temiz kalma sürelerinin üzerinden belli bir sürenin geçmesinin ardından müracaatçılara, aile ile yemek, sinema, tiyatro bileti, havuz üyeliği vs. imkânlardan faydalandırmaktadır. Bu hizmetler aynı zamanda dolaylı yolla yapılan önleme çalışmalarıdır. Merkezlerin hepsinin toplu taşıma ile ulaşıma müsait olduğu görülmüştür. Özellikle büyük şehirlerde bunun önemli bir avantaj olduğu söylenebilir. Merkezlerden biri gelen müracaatçıları damgalamamak için, kuruma herhangi bir tabela asmamıştır. Bir merkez hariç olmak üzere, tüm merkezlerin genellikle insan trafiğinin yoğun olduğu belediye başkanlık binalarından ayrı yerlerde hizmet verdiği görülmüştür. Merkezlerin fiziki yapılarına, hizmet sunum süreçlerine ve çalışacak personelin özelliklerine ilişkin herhangi bir yasal düzenleme olmaması nedeniyle tüm merkezlerin birbirinden farklı fiziksel özellikleri hizmet yürütme modeli ve farklı meslek elemanlarına sahip olduğu görülmüştür.

Merkezler açısından en önemli sorun, merkezlerin standart olmaması, bu standardizasyonu sağlayacak ve dolayısıyla merkezlerde verilen hizmetlerin denetlenerek hizmetlerin geliştirilmesine yol açacak yasal bir alt yapının olmamasıdır. Merkezler her belediyenin kendi çıkardığı yönetmelik çerçevesinde açılmıştır ve bu yönetmelikler alanda çalışan bir araştırmacı için ulaşılabilir değildir (örneğin belediyelerin internet sitelerine yer almamaktadır). Merkezlerde ne tür hizmetlerin verileceği, hangi meslek elemanlarının ne tür görevlerle bu merkezde yer alması gerektiği, hizmetlerin içeriği, hizmetlerin hangi kurum/kuruluş ve hangi uzmanlık alanındaki personel tarafından denetleneceği gibi çok önemli konuların her merkez kapsayacak yasal bir zeminde olmaması hizmet sunumunun merkezden merkeze farklılaşmasına yol açmaktadır. Oysa bağımlılık tedavisi, her ne kadar farklı metodolojileri içeriyor olsa da kurumsallığın sağlanması açısından, en azından yasal bir zeminin oluşturulması önem taşımaktadır. Bu yönü ile bakıldığında belediyeler tarafından sunulan madde bağımlılığı rehabilitasyon hizmetinin henüz çok yeni olduğu söylenebilir. Tedaviye başvuran hastaların genel olarak tercih maddesi opiyatlardır. (eroin ve türevleri). Opiyatlar ve uyarıcılar dışında ki maddeleri kullanan madde bağımlılarının, opiyat bağımlılarına göre günlük hayatlarını daha rahat idame ettikleri için tedaviye başvurmadığı tahmin edilmektedir. Açılan merkezler arasında, tıbbi tedavi ile psikososyal tedaviyi birlikte yürüten merkez bulunmamaktadır. Opiyat türevi uyuşturucu maddelerin, yoksunluk belirtileri

53

diğer maddelere kıyasla, hasta açısından çok daha sancılı geçmektedir. Bu sebeple yoksunluk krizinde ki bir opiyat bağımlısı birey ile bireysel görüşme yapmak güçtür. Merkezler bu sebeple tedavinin tıbbi kısmını AMATEM’lere yönlendirme yaparak uygulamaktadır. Bazı merkezler bu yönlendirmeyi protokol kapsamında yapmakta iken bazı merkezler ise gayrı resmi yollardan tıbbi tedaviye danışanları yönlendirmektedir.