Belediye Başkanı ve Halkla İlişkiler

Belediyecilik direkt halkla ilgili olması nedeniyle başkanların işi bir hayli zordur. Bu zorluğa rağmen Türk belediyeciliğinde başkanların yeri çok farklıdır. Hatta bazı yazarlar belediyeciliğin “güçlü başkan modeli” doğrultusunda geliştiğini savunurlar. Türk belediyeciliğinde dünyanın tersine belediye olgusunda her yönden başkan faktörü hâkimdir (Göymen 1983).

Avrupa ülkelerinde yetki meclise verilirken yönetim işi profesyonel yöneticilere verilmektedir. Belediye başkanının gücü hem yöre halkı tarafından seçilmesinden hem de yasal yetkilerden kaynaklanmaktadır. Başkanların kişisel özellikleri, siyasal ve sosyal ilişkileri ile çoğu kez belediye meclislerinde ve belediye örgütü üzerinde de-fakto bir otorite kurabilmektedirler. Belediye olgusu kentlerde bir bakıma, başkan etrafında yoğunlaşan ve somutlaşan bir olgu olma özelliği kazanmıştır. Eğer güçlü başkan modelinden vazgeçilemeyecekse başkanın gücünü kötüye kullanmasını engelleyecek yol ve yöntemler bulunmalıdır (Yalçındağ,1996: 82)

Belediye başkanları, kendileri dolayısıyla belediyeleri hakkında “olumlu imaj” yaratmaya özen göstermektedirler. Bu konuda başkanlar arasındaki yarışın varlığından da söz edilebilir. Bu yarışın temelinde hiç kuşkusuz başkanlığın seçim esasına dayalı bir görev olmasıdır. Yerel politikalar ve siyasi gelecek açısından beklentiler, kendini kanıtlamaya çok elverişli bir görevde başkanların halkla ilişkilerini kendi görüşlerini göre en üst düzeyde tutmaya itmektedir. Bu tür görüntü yaratma istekleri halkla ilişkiler mantığıyla çakışmaktadır. Buna göre “halk kendi ihtiyaçlarının karşılamak için görüntüler ve kahramanlar yaratmak eğilimindedir” (Ertekin,1978:67). Bu tanımlama belediyecilik açısından doğrudur. Bu sebeple “olumlu imaj” için başkanlar eleştirilip yadırganmamalıdır.

Belediye başkanları vali ve kaymakamlara göre daha çabuk ve kolay ulaşılabilen bir konumdur. Başkanın kapısının halka açık tutulması halkla yoğun olarak kişisel ilişki kurması demektir. Birçok başkan halkın taleplerini öğrenmek ve şikâyetlerini dinlemek için yüzyüze iletişim yapmaktadır. Bunlar arasında halk günleri, muhtarlar toplantısı, mahalle toplantıları gibi aktivite yapanlar bulunmaktadır.

Başkanların halkla ilişkilerinde giderek yaygınlık kazanmaya başlayan bir uygulamada, başkanların genellikle çözülmesi zor konular üzerinde yoğunlaşarak o alanda kendilerine isim takılmasını sağlamaktır.(Halk babası, Süper Başkan, Atom karınca gibi)Aynı

gerekir temel belediye hizmetlerinde yeterince etkili olunamadığı halde, olur olmaz konularda sık sık festivaller, şenlikler düzenlenmesi de tek yanlı halkla ilişkiler örnekleri arasında sayılabilir (Keleş, 1989:87).

Hangi tür halkla ilişkiler yaklaşımı izlerse izlesinler, halkın kendileri için ne düşündüğünü konusu tüm başkanların sürekli olarak önemle üzerinde durdukları bir konudur. Bu nedenle kendi anlayışları doğrultusunda kentliler üzerindeki izlenimleri olumlu yönde geliştirmek için çaba harcamaktadırlar. Bu işi kendi bildikleri şekilde, kişisel bilgilerini kullanan başkanlar olduğu kadar bu iş için profesyonel destek alıp bilimsel olarak yapanlarda bulunmaktadır.

Belediyeler halka hizmet götüren, hizmet satın alan ve sınırları belirtilen görevleri vardır. Bütün büyük kentlerin belediye başkanlarının işi gerçekten bu ülkenin başbakanından daha zor hale gelmiştir. Çünkü kentler sorun üretmektedir. En dinamik vatandaşlık bilinci kentte yoğunlaşmaktadır. Halk kentlerde yavaş yavaş belediye yönetimi ile partiyi birbirinden ayırmaya ve başkanların başarısını partiden bağımsız olarak ölçmeye başlıyor ( Doğru, 1993).

Tepe yöneticisi durumundaki kimseden insanlar arası ilişkiler konusunda beklenen tüm işleri esas itibariyle; insanlar arasındaki ilişkilerle ilgili işlevleri, bilgi aktarılması ile ilgili işlevler, karar verme ile ilgili işlevler olmak üzere üç başlık altında toplanabilir (Baykal 1981:101).

İnsanlar arası ilişkilere giren görevler, temsilcilik ve protokol görevi, liderlik görevi, halkla ilişkiler görevidir. Halkla ilişkilerden kastedilen şey, yöneticinin çevredeki diğer kuruluşlar, hastaneler, üniversite, basın ve kamu kuruluşlarıyla iyi ilişkiler kurabilmesidir. Ancak bilindiği gibi halkla ilişkiler konusu kurum içinde başlar. Bu nedenle, önce kurum içinde kilit noktada bulunan tüm personel ile iyi ilişkiler kurması yerinde olur.

Halkla ilişkiler sadece halkla ilişkiler biriminin çalışmasıyla değil bir bütün olarak başarılı çalışmayı gerektirmektedir. Bu konuda yöneticilerin gereken önemi vermeleri çalışmaları desteklemeleri gerekmektedir. Belediyeler seçilmişler ve atanmışlardan oluşan bir yapıdır. Bu koordinasyonun iyi sağlanması başkanın elindedir. Farklı siyasi partiden olan meclis üyeleri kolayca anlaşılabilmelidir. Parti taassubunda ölçülü olunmalıdır. Bu noktada şu unutulmamalıdır; meclis üyeleri halkı ne kadar temsil edebilmektedir?

Türkiye’deki belediyecilik anlayışı belediyeyi halkın belediyesi, halkı da belediyenin ihtiyacı olan kent halkı haline getirmede belediyenin sevilmesi ve benimsenmesinde en başta gelen etken, başkanın tutumu, yaklaşımı, izleyeceği yol, yöntem

ve oluşturacağı imaj’dır (Yalçındağ, 1996 93). Belediye başkanları faaliyetlerini ifa ederken tarafsızlık ilkesine riayet etmelidir. Başkan seçimden sonra partini değil tüm kentin belediye başkanı olduğunu bilmelidir. Kentliler arasında sevgi, güven toplumsal barışı sağlayacak en büyük güçtür.

Türkiye’deki gibi güçlü belediye başkanlığı modelini benimsemiş ülkelerin başkandan çok önemli işlevleri bir arada yürütmesi beklenmektedir. Bunlar girişimcilik, liderlik, yorumlama olmak üzere üç kısımda toplanabilir.

Girişimcilik başkanın kentte mutlu bir yaşam sağlamak için her türlü girişimi yapması beklenir. Başkanın kendisinin bürokratları, kentin çeşitli kesimlerinin katılımı ile oluşturacağı çevreler aracılığıyla yeni fikirler ve projeler ortaya atılması ve bunların tartışılması için uygun ortamların oluşturulmasıdır.

Liderlik ve eşgüdümde başkan; çalışanlara liderlik ederek etkili ve verimli bir yönetimi gerçekleştirmelidir. Bu amaçla belediyelerde çağdaş yönetim bilimin gereklerine ve tekniklerine uygun çalışmalar tanzim etmelidir. Başka kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon sağlamalı ve iyi ilişkiler kurmalıdır.

Yorumlama, başkan belediye meclisinin aldığı kararları belediye bürokrasisine aktarırken, meclisin hizmet politikasının amaçlarının, ilkelerinin bürokrasi tarafından doğru yorumlamasını ve benimsemesini sağlamak durumundadır.

Anadolu Stratejik Araştırmalar Vakfının 1996 tarihindeki araştırma sonuçlarına göre kent halkı belediye başkanlarının önemli bir yönetici olarak belli bir niteliklere sahip olması gerektiği görüşündedirler. Bu nitelikler önem sırasına göre şöyledir:

Dürüst olmak %18

Halka yakınlık %18

Halkın sorunlarını ve isteklerini dikkate almak %12

Yaratıcılık %11

Deneyim %9

Ahlaki bütün olmak %6

Eğitimli olmak %5

Yenilikçi olmak %4

Milliyetçilik %2

Ekibini iyi yönetebilmek %2

Projeci olmak %2

Dinamik olmak %2

Particilik %1

Başkanın işlevlerini yerine getirebilmesi için belediye ile halk arasında olumlu, sağlıklı ilişkiler kurup sürdürülmesi açısından halkla ilişkilerin önem çok fazladır.