Bariloche Ekoevi, Arjantin (ġekil 4.14)

ġekil 4.14: Bariloche Evi.

Bariloche Ekoevi, Arjantin‟in güneybatı bölgesindeki önemli bir kayak ve turizm merkezi olan Bariloche‟de, dağlık ve ormanlık bir alanda yapılmıĢtır. 41o güney enlemi, 71o batı boylamında, deniz seviyesinden 1000 m yükseklikte ve soğuk iklim bölgesinde yer almaktadır. Bölgeye ait iklimsel veriler ġekil 4.15‟de görülmektedir.

ARJANTİN-BARILOCHE -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Oca k Şuba t Mar t Nisa n May ıs Hazir an Tem muz Ağus tos _Eylül _Ekim Kası m Aral ık Aylar H av a S ıc ak lığ ı ( o C ) -200 -150 -100 -50 0 50 100 150 200 250 300 350 400 Iş ın ım Ş id d et i ( K W /m 2/ ay )

Işınım Şiddeti tmin tmax

ġekil 4.15: Bariloche için hava sıcaklığı ve direkt güneĢ ıĢınımı Ģiddeti değerleri. Yıllık minimum hava sıcaklıkları 8,4o

C – 18,5oC, maksimum hava sıcaklıkları ise 15oC – 26,5oC arasında değiĢmektedir. Toplam yıllık direkt güneĢ ıĢınımı Ģiddeti 2.338 kWh/m2yıl‟dır.

Bariloche Ekoevi, sürdürülebilir mimarlık fikrine inanan bir grubun giriĢimi ile inĢa edilmiĢtir. GüneĢ kolektörleri ve güneĢ pilleri bütünleĢik kullanılan, Arjantin‟deki ilk evdir.

Evin tasarımında, yer seçimi, pasif güneĢ evi tasarım değiĢkenleri, ısı yalıtımı, taĢ yatağı, güneĢ pili ile elektrik elde edilmesi, güneĢ enerjisi ile sıcak su elde edilmesi ve kullanılmıĢ suyun bahçe sulamasında kullanımı dikkate alınmıĢtır. BaĢka bir deyiĢle, pasif ve aktif sistemler birlikte kullanılmıĢtır.

Bariloche Ekoevi, Ģehir merkezinden 18 km uzaklıktadır; bölgenin ormanlık olması ve kanuni kısıtlamalar çok az ağacın kesilmesine izin verdiği için güneĢin açısı ve potansiyel güneĢ ıĢığı süresi ölçülerek evin yer ve yönüne karar verilmiĢtir (ġekil 4.16).

Ölçümler sonucu yalnızca kıĢın güneĢ ıĢığını engelleyen ağaçlar kesilmiĢtir. Güney yarımkürede olan bu evin konumu, 45o

kuzeydoğudan 45o kuzeybatıya kadar günıĢığını alacak Ģekildedir. Engel yüksekliği ortada 26o

iken kuzeydoğu ve kuzeybatıda 19o_{‟ye düĢmektedir. Böylece ısı kaybını azaltan V Ģekli oluĢmaktadır.} Bu sayede kuzeydoğu ve kuzeybatıdan direkt güneĢ ıĢınımı alma süresi uzamaktadır. Bu Ģekil aynı zamanda kuzeyden ıĢık alan yüzeyin büyümesini de sağlamaktadır. Bariloche Ekoevi, 4 çocuklu bir ailenin rahat yaĢayabileceği, aynı zamanda ofis olarak kullanabileceği Ģekilde tasarlanmıĢtır. Ġç mekânda geniĢ mutfak, yemek ve oturma odası evin merkezinde bulunmaktadır. Yatak odaları zemin kattadır. Üst katta geniĢ bir alan özellikle daha sonra küçük yatak odalarına dönüĢtürülebilecek Ģekilde bırakılmıĢtır (ġekil 4.17).

ġekil 4.17: Bariloche Ekoevi zemin kat ve 1. kat yerleĢim planları.

Bariloche Ekoevi güney yarımkürede yeraldığı için kuzey cephesinde pasif güneĢ elemanları bulunmaktadır.

Bu elemanlar;

• Sera: Seradan oturma odasının altındaki taĢ yatağına doğru sıcak havanın dolaĢımını sağlamak için 4 adet fandan yararlanılmıĢtır. Ayrıca seradan bina içine açılabilir pencereler ile ısı taĢınımı, sabit pencereler ile ısı ıĢınımı, duvarlar ile ısı iletimi yapılmaktadır.

• Doğrudan GüneĢ Kazanımı: Mutfak, yemek ve oturma odası ile zemin kattaki yatak odaları, kıĢ güneĢinden faydalanacak Ģekilde pencerelerle donatılmıĢtır. • Panel Duvarlar: Ġki duvar panelinden oluĢmaktadır; kuzey cephesi üzerindeki

cam yüzey, yazın çatının üzerine kapatılmaktadır. • Trombe Duvarı: Toplam 5,5 m2

alana sahip olan iki adet Trombe duvarı kuzey cephesinde yer almaktadır.

ġekil 4.18‟de Bariloche Ekoevine ait kesit çizimi görülmektedir. Burada iki tane 12 m3‟lük iki kanallı taĢ yatağı yapılmıĢtır. Her kanal 6 m uzunluğunda ve 0,8 m derinliğindedir. Ortalama taĢ çapı 150 mm‟dir. Seradaki sıcak hava, oturma odasının altında bulunan taĢ yatağına termostatik kontrollü fanlar ile gönderilmektedir. Hava, taĢ yatağında taĢları ısıttıktan sonra seraya geri dönmektedir. Tüm sistem günde 21 kWh enerji depolamaktadır. Depolama kapasitesi 1,5 gündür. Fanlar saniyede 0,7 m3‟lük hava akıĢı sağlamaktadır. Bu sistem aynı zamanda yerden ısıtma sistemi olarak da çalıĢmaktadır.

GeniĢ cam sera, güneĢli günlerde gün ıĢığını kazanmanın yanı sıra ısı kalkanı görevini yaparken, bulutlu ve soğuk günlerde ısı kaybını önlemektedir. Aynı zamanda yağmur, rüzgâr, kar gibi kötü hava koĢullarında bir aktivite alanı ve kıĢın güneĢli günlerde konforlu bir ortam olmaktadır. Buna rağmen sera, yaz aylarında güneĢ ıĢınlarının yoğunluğundan dolayı aĢırı ısınmaya neden olmaktadır.

Bunu kontrol edebilmek için aĢağıdaki yöntemler kullanılmıĢtır (ġekil 4.19).

• Seranın içinde cam tavan ile zemindeki pencereler arasına balkon konularak, gölge sağlanmıĢtır.

• Üst katta ise çatı gölge yapacak Ģekilde konumlandırılmıĢtır.

• Pencereler sıcak havanın üstten dıĢarıya çıkıĢına izin verecek Ģekilde tasarlanmıĢtır. Ayrıca soğuk havanın giriĢi için de alt seviyede pencereler vardır. Hava dolaĢımını sağlayabilmek için pencereler normalin iki katı büyüklüktedir.

• Bina kabuğundaki yalıtım ve çift cam ile yazın iç alana ısı geçiĢi azaltılmıĢtır.

ġekil 4.19: Bariloche Ekoevi, seranın aĢırı ısınmasına karĢı alınan önlemler. Evin dıĢ duvarı depreme dayanıklı beton iskelet ve 125 mm kalınlığında tuğla duvarlardan oluĢmaktadır. Tuğla duvarlara 150 mm yalıtım yapılmıĢtır. Yalıtımın üzerinde ahĢap kaplama vardır. Böylece ısı yalıtımı sağlanırken, ısı köprülerinden enerji akıĢı azaltılmıĢtır. Yazın aĢırı sıcağın, kıĢın ani aĢırı soğumanın önüne

geçilmiĢtir. Ġç yüzeyde kalan tuğla duvarlar güneĢten gelen ısıyı depolamaktadır. Kullanılan sıva ile iç yüzeyde yoğuĢmanın önüne geçilmiĢtir.

Sıcak su ihtiyacının karĢılanmasına destek olarak çatıya 5 m2 düz güneĢ kolektörü yerleĢtirilmiĢtir. Bu kolektörlerden ev halkının ihtiyacı olan sıcak suyun yüzde 76‟sı sağlanmaktadır. GüneĢ enerjisinden maksimum faydalanmak için çatıda 35o

eğim yapılmıĢtır. Sıcak su sistemi iki tanktan oluĢmaktadır. Kolektörlere bağlı olan 250 l‟lik ön ısıtmalı tanktan su, gaz ile de ısıtılabilen 150 l‟lik tanka aktarılmaktadır. Böylece güneĢten sıcak su sağlanamadığı durumlarda gaz ile sıcak su elde edilmektedir.

Elektrik üretiminde güneĢ pillerinden yararlanılmıĢtır. GüneĢ pillerinin yüzey büyüklüğü, yaz ve kıĢ arasındaki güneĢ ıĢınımı alma süresinin çok farklı olması nedeni ile ilkbahar ve sonbaharda güneĢten maksimum faydalanılacak Ģekilde belirlenmiĢtir. KıĢ aylarında ve geceleri kullanılan elektrik Ģebekeden sağlamaktadır. Mevcut güneĢ pili sistemi evin yıllık elektrik ihtiyacının üçte birini karĢılayacak kapasitededir.

Çizelge 4.7‟de Bariloche Ekoevi‟nde kullanılan malzemeler ve uygulanan detaylar ile sağlanan enerji tüketiminde performans görülmektedir.

Çizelge 4.7 : Bariloche Ekoevi ile tipik evlerin enerji tüketim karĢılaĢtırması.

Tip Elektrik Tüketimi kWh/m2yıl Elektrik Maliyeti

(ABD$/yıl) Gaz Maliyeti (ABD$/yıl)

Toplam Maliyet (ABD$/yıl) CO2 Salımı (kg/yıl) Yapım Maliyeti (ABD$/m2) Bariloche Ekoevi (a) 43 256 96 352 5,5 700 Tipik ev (b) 235 512 575 1087 30 700 Tasarruf (b-a) 192 256 479 735 24,5 0

Tipik bir ev ile Bariloche Ekoevi‟nin birim alan (m2) baĢına yapım maliyetleri aynı olmasına karĢın, yıllık elektrik harcamalarında yüzde 50‟lik, gaz harcamalarında yüzde 83‟lük parasal tasarruf sağlanmıĢtır. Toplamda tipik bir evin enerji maliyeti 1.087 ABD$ iken, Bariloche Ekoevi‟nin 352 ABD$‟dır (Roaf, 2003).