Ayet 2
• “Beni Yahuda’daki Yeruşalim Kenti’nde kendisi için bir tapınak yapmakla görevlendirdi” Tapınak, Nebukadnessar tarafından M.Ö. 586 yılında, Yeruşalim’in son kuşatmasında yıkılmıştır (2 Krallar 25:8-12). Şimdi ise Koreş, dağıtılan Yahudiler’in dönüp Tapınak’ı yeniden inşa etmesine izin vermektedir.
Ezra, Hagay ve Zekeriya Kitapları
Koreş’in duyurusuna birçok Yahudi karşılık verir ve Tapınak’ı yeniden inşa etmek üzere Babil’den Yeruşalim’e yönelir. Zerubbabil ile Yosadak oğlu Yeşu önderliğinde yeniden yerleşme umutlarıyla döner ancak birçok zorlukla karşılaşırlar. Tanrı’nın ruhu sonra dönen sürgünlerden ikisi olan ve Tapınak’ı yeniden inşa edenler arasında yer alan Hagay ile Zekeriya’ya görünür. Bu iki kişinin insanlar üzerindeki etkisini Ezra 5:1-2’de okuruz: “Bunun üzerine Şealtiel oğlu Zerubbabil ile Yosadak oğlu Yeşu, Tanrı’nın Yeruşalim’deki Tapınağı’nı yeniden kurmaya giriştiler. Tanrı’nın peygamberleri de onlarla birlikteydi ve onlara yardım ediyordu.”
Bu iki peygamberin halkı mesajları yoluyla teşvik etmekle kalmayıp kendiler-inin de Tapınak’ı yeniden kurma işinde bilfiil çalışmalarına dikkat ediniz. Hagay ile Zekeriya’nın mesajları Kutsal Kitap’ta, isimleri altında yer alan kitaplarda kayıtlıdır. Ezra kitabının bundan sonraki kısmı yeniden inşa faaliyetinden ve Tapınak’ın ibadete tekrar açılması ile kahin Ezra’nın halk içinden Tanrı’ya karşı doğru ibadeti yeniden öğretmek için verdiği emekten bahseder.
Nehemya ile Malaki
Tapınak tamamlanınca Yahudiler bu defa Yeruşalim’in surlarını yeniden inşa etme işiyle karşı karşıyadır. Bu çok büyük bir iştir ve Pers İmparatorluğu’nu yöneten Pers Kralı Artahşasta’nın hizmetkarı Yahudi Nehemya, efendisinden şehir surlarının yeniden inşa edilmesine yardım etmek üzere kente gidebilmek için izin ister (Nehemya 2:1-6).
Dileği uygun bulunur ve bu büyük işi o düzenler. Karşısına çıkan zorluklar ve sorunları ile Tanrı’nın yardımıyla başarının nasıl sağlandığının ayrıntıları Nehe-mya kitabında sunulmuştur.
Nehemya kitabının kapsadığı dönemde Yahudiler’in imanında gerileme olduğunu görürüz. Tanrı’ya ibadetin, anlamsız bir formalite haline gelmesine izin vermişlerdir. Tanrı peygamber Malaki’yi, insanları O’na tekrar dönmeye çağırması için görevlendirir (Malaki 1:6-8). Kısa ama etkili mesajı, Malaki’nin
kehanetinde yer alır.
Sürgündekilerin Dönüşünden İsa Mesih Zamanına Dek
Eski Ahit’te kaydedilen son olaylar; sürgündekilerin Yeruşalim’e dönmesi, Tapınak’ta ibadete yeniden başlaması ve şehir surlarının yeniden inşa edilm-esiyle ilgilidir. Bu olaylar M.Ö. 450 yılı civarında olmuştur. Nehemya ile Malaki döneminden İsa Mesih’in doğumu arasındaki 450 yıl için tarihi kaynakların araştırılması gerekmektedir.
Daniel, özellikle bu dönem için birkaç kehanette bulunmuştur. Bu kehanetler Daniel 8, 9 ve 11’de mevcuttur. Özellikle 11inci Bölüm, Pers İmparatorluğu’nun M.Ö. 333’te Yunanlar tarafından yıkılmasından Roma İmparatorluğu’nun yükselişine kadar yer alan dönemi ayrıntılarıyla sunar.
Büyük İskender, Med-Pers İmparatorluğu’nu yıktıktan sonra M.Ö. 323’te Babil’de ölür. İmparatorluğu, dört generali arasında paylaşılır. İsrail’in kuzeyindeki bölüm, Selevkos Asya Krallığı’dır, güneydeyse Ptolemeler’in yönettiği Mısır vardır. Bu iki krallık, sürekli İsrail için mücadele eder. Daniel 11’de onlardan
“kuzey kralı” ve “güney kralı” diye bahsedilir (Ayet 5-35) çünkü bu onların, İsrail’e göreceli coğrafi konumunu açıklar.
Son olarak İsrail’de Hasmon isimli bir kahinler ailesi tarafından direniş gücü ortaya çıkar. Onlar, Hasmoneanlar’dır. Aynı zamanda önderleri Yahuda ben Mattatias2ın adının Yunanca şekline atfen “Makabiler” olarak da tanınır.
Selevkos Kralı Antiyohus Epifanes, Yeruşalim Tapınağı’nın kutsiyetini ihlal eder ve Yahudiler’in orada yasalarına göre ibadet etmesini yasaklar. Bu da Yahuda’nın Selevkos ordusunu bozguna uğratmasıyla sonuçlanan isyanın Modein köyünde patlak vermesine sebep olmuştur. Böylece Hasmonean ailesi M.Ö. 163’te başkahinlik ve yönetici hanedan olarak yönetime geçmiştir.
Bu soyun hükümranlığı, M.Ö. 37’de son Hasmonean başkahinin (veya kralın) öldürülmesiyle ve Roma taraftarı bir Edomlu olan Büyük Herod’un Roma tarafından Yahuda bölgesi yöneticisi olarak tayin edilmesiyle son bulmuştur.
Kuzeydeki Selevkos Krallığı, M.Ö. 67’de Roma tarafından yıkılmıştır ve Mısır Ptoleme İmparatorluğu da M.Ö. 30’da Kleopatra’nın vefatıyla çökmüştür.
Yahuda da Roma tarafından yıkılıp M.Ö. 63’te Roma İmparatorluğu’na dahil edilmiştir.
Dolayısıyla İsa doğduğunda İsrail ve komşuları, Roma İmparatorluğu’na dahil edilmiştir ve Herod Yahuda Kralı, Augustus Sezar da Roma İmparatoru’dur.
Özet
· Tanrı; peygamber Yeremya aracılığıyla, Yahudiler’in Babil’de 70 yıl esaret yaşayacağı konusunda kehanette bulunmuştur (Yeremya 25:8-12; 29:10-14).
· Bu kehanetin gerçekleşmesini sağlama yolunda Tanrı, Yeruşalim’e dönmeleri ve yıkılan Tapınak’ı yeniden inşa etmeleri için Yahudiler’e duyuruda bulunacak Pers Kralı Koreş’i yetiştirmiştir (Ezra 1:1-4).
· Hagay ile Zekeriya peygamberlerin kehanetlerinden cesaret alan Yahudiler dönüp Tapınak’ı yeniden inşa eder ve Nehemya’nın yüreklendirmesiyle Yeruşalim’in kent surları da yeniden inşa edilir.
· M.Ö. 536’dan İsa’nın doğduğu M.Ö. 4 yılına kadar vaat edilen topraklardaki Yahudiler, İsrail’in kuzeyinde ve güneyinde kalan Med-Persler, Yunanlar, Selevkoslar ve Ptoleme Krallığı tarafından yönetilir.
· Makabiler’in isyanından ve Yahudiler’in bu hanedan tarafından yönetilmesinden sonra ülke, İsa’nın doğumunda hükümranlık süren Romalılar tarafından işgal edilmiştir
On Yedinci Ders Soruları
1 Yahudiler’in Babil’deki esareti kaç yıl sürer?
2. Yeremya ve Yeşaya’nın kehanetlerini karşılayan duyuruyu yapan Pers Kralı kimdir?
3. Yeşaya, bu kral konusunda nasıl bir kehanette bulunmuştur?
4. Yahudiler’e, Yeruşalim Tapınağı’nı yeniden inşa etme konusunda cesaret veren iki peygamber kimdir?
5. İsa’nın doğduğu dönemde Yahuda’yı hangi dünya gücü yönetmektedir?
On Sekizinci Ders Okuma: Luka 1 & 2