nternet 1997 yılında 600 bin, 1999 yılında ise 3 milyon 600 bin siteye ev sahipli i yapmı tır ve yine aynı yılda e-ticaret hacmi 426 milyar dolara ula mı tır.
Bu rakamlara ula abilmek içinse 1 milyar dolar reklam harcaması yapılmı tır. E- ticaret uygulama oranının 1997 yılında toplam ticaret içerisindeki payı % 15 olarak saptanmı tır. 1999 yılında bu oran % 2.8 artarak % 42 seviyesine yükselmi tir. 2010 yılında tahmin edilen dünya e-ticaret potansiyeli ise yakla ık 6 trilyon dolardır. Elektronik ticaretin % 80’i ABD, & 10’u Batı Avrupa ve % 5’i Asya’da gerçekle tirilmektedir. Sanal irketler ABD’de yılda 200 milyon doları a an cirolar yapmaktadırlar. 1998 yılında e-ticaretten irketler 301 milyon dolar gelir elde etmi lerdir. E-ticaret hacminin ABD’de 2010 yılına kadar 1.7 trilyon dolara çıkması beklenmekte olup toplam i hacminin % 80’inin e-ticarete ba lı olarak yapılaca ı belirtilmektedir.57
E-ticaretin toplam ticaret içindeki payı % 11 olup bu oran her geçen gün artmaktadır. Japonya’da tüketicilerin gerçekle tirdi i e-ticaret hacminin 50 kat artarak 25 milyar dolara çıkaca ı tahmin edilmektedir. E-ticaretin hacimsel büyüklü üne sanal irketlerden örnekler vererek de i imi daha iyi anlamak mümkündür: amazon.com 1997 yılında kitap satı ından 1.5 milyar dolar kar elde etmi tir. Bu kar en çok satan kitaplarda % 40 indirimle ve kitap tüketicinin evine teslim edilerek elde edilmi tir. 3 milyon kitabı satmak için kullanılan yöntem bir web sitesidir ve bu yöntem iyi bir pazarlama yöntemidir. Bu ekilde ABD’de internet üzerinden bir yılda satılan toplam kitapların % 20’si amazon.com tarafından satılmı tır. Amazon, elektronik ticaret uygulamalarının ardından irket cirosunda % 35’lik artı ile rakiplerine oranla en büyük ilerlemeyi kaydetmi tir. Aylık 27.9 milyon dolar olan gelirini 37.9 milyon dolara çıkarmı tır. Bu alımların 1999’da 12 milyar dolara çıkması ve IBM’nin 240 milyon dolarlık gelir elde etmesi beklenmektedir. Matt Drudge, 1998 yılında kurdu u tek ki ilik gazetesinde Clinton ve Lewinsky skandalının bütün detaylarını yayımlamak birkaç ay önce stajiyer olarak bile i vermeyecek gazetelere kaynak olu turmu tur. Her gün yakla ık 400 bin ki i onun sitesini ziyaret etmektedir.58
(21,03,2005)
57
Ahmet Tokuz, Türkiye’de Elektronik Ticarette A ır Adımlar, BT, 1999, S.12.
2.4.2. Elektronik Ticaret Konusunda Çe itli Düzeylerde Yapılan Çalı malar
Elektronik ticaretin sınırlar ötesi bir yapıya sahiptir. nternet ile gündeme gelen “cybermarket” bir anlamda, serbest piyasanın en geni eklidir. Elektronik ticaret ile ilgili çalı malar halen üç temel seviyededir fakat bu seviyeler arasındaki ileti im ve i birli i son derece geli mi çalı malarla yürütülmektedir. Bu çalı malar sırasıyla 1. Uluslararası kurulu ların çalı maları 2. Ulusal düzeyde yürütülen çalı malar 3. Özel sektör, eklinde özetlenebilir.
2.4.2.1. Elektronik Ticaret Konusunda Çalı an Bölgesel ve Uluslararası Kurulu lar
2.4.2.1.1. Avrupa Birli i
Avrupa Birli i elektronik ticaret konusunda en yo un çalı ma yapan kurulu ların ba ındadır. Bu do rultuda 1998-2002 yılları arasında teknoloji ve geli tirme programını uygulamaya ba lamı tır. 4. programı 5. program izlemi bu do rultuda birlik bilgi toplumuna geçi i öncelikli hedeflerinden birisi olarak belirlemi tir. Bu do rultuda tek pazara girmek ve e-ticaret altyapısını sa lamla tırmak birli in ana hedefleri arasındadır.59 Avrupa Birli i üye ülkelerinin tek pazarda yerini almaları için “Transparency Mechanism Directive” adlı sistemi hazırlamı tır. Birlik elektronik ticarette güvenli i sa lamak amacıyla veri tabanlarının korunmasına ve yapılan e-anla maların güvenli ine yönelikte projeler hazırlamaktadır. Bu projeler aynı zamanda sanal ortamda kamu ihaleleri yapma, telif hakkının korunması, ticari haberle meler ve i itme-görmek benzeri hizmetler içinde son derece önemlidir.60
Birli in finanse etti i bir di er proje de ESPRIT programıdır. Bu program E-CLIP (Electronic Commerce LEgal Issues Platform) kapsamı içer sindedir. Bu proje kapsamında bilgi ve haberle me üzerine çalı an irketlere danı manlık
59 http://www.cordis.lu/src/ecomcom.htm. (03.03.2005) 60
http://www.ncseon-line/NLE/CRSreports/science/st23?cfid=1365677&CFTOKEN=70930594 (21,03,2005)
yapılmaktadır. Projenin yasal boyutu vergi sözle me, tüketici hakları, ticari marka ve telif hakları yasalarını kapsamaktadır.61
2.4.2.1.2. OECD
OECD te kilatı 19-21 Kasım 1997 yılında Finlandiya’da “Küresel Elektronik Ticarette Engellerin Kaldırılması” adlı bir konferans düzenlemi tir. OECD üyesi ülkelerin daha da çok gündemdeki konularla ilgilenmelerine ve birli in yasal bir yaptırımı olmamasına ra men konunun önemine yönelik a a ıdaki kararlar alınmı tır.
* Bili im sistemlerini güvenli kılmak
* Elektronik ticaretin sorunlarının çözümlenmesine hükümetleri de dahil etmek.
* çevreleri tarafından e-ticaret yapmak isteyen kullanıcılara uygun güvenlik ve gizlilik ortamı sa lamak62
* Sanal ortamdaki yasal belirsizlikleri ortadan kaldırmak
* Bilgiye herkesin ula abilmesini sa lamak
* Elektronik ticarette rekabeti engelleyen konuları düzenlemek
* Güvenli ödeme ko ullarının sa lanması
* Elektronik ticaret yapanlardan daha az vergi almak
* Elektronik ticaret hususunda özel sektörü öncü kılmak
2.4.2.1.3. G8 Ülkeleri
Rusya’nın katılımıyla sayıları sekize çıkmı olan G8’le sanayile mi ülkelerin olu turdu u bir gruptur. G7 grubu ubat 1995’te Brüksel’de bir toplantı
61
European Commision, a.g.m., ss.246-247.
düzenlemi tir. Bu toplantıda bilgi toplumu ve elektronik ticaretin geli tirilmesi ve ticari i lemlerin güven altına alınması için kararlar alınmı tır. G8 ülkelerinin en önemli projesi “Smart Euro” güvenlik, gizlilik, vergilendirme ve bankacılık sektörünün rolü konularında çalı malar sürdürülmektedir.63
2.4.2.1.4. Birle mi Milletler Bünyesinde Sürdürülen Çalı malar
Birle mi Milletler bilgi teknolojileri ve az geli mi ülkelerin bu teknolojilere uyumu konularında a ırlıklı çalı malar yürütmektedir. Bu do rultuda BM bünyesinde çalı an kurulu lar UNCITRAL (UN Commision on International Law), UNECE (UN Economic Commision for Europe), ITC (International Trade Center), WTO (World Trade Organization) ve WPO (World Intellectual Property Organization)’dur.
2.4.2.1.4.1. Birle mi Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL)
Birle mi Milletler bünyesi içerisinde elektronik ticaretin farklı boyutları üzerine çalı an bir kurulu tur. 1996 yılında ilk a aması tamamladı ı Elektronik Ticaret Model Yasası (Model Law on Electronic Commerce) ve Yasa Rehberli i (Guide to Enactment) birçok ülke için yol gösterici bir konumdadır.
Bu yasaların amacı geli mi ve geli mekte olan ülkeler arasında e-ticaret uygulamalarını arttırmak ve bu ülkelerin ticaretle ilgi yasa farklılıklarını ortadan kaldırmaktır. UNCITRAL bu çalı maları yaparken ulusal/uluslararası ayrımı yapmadan yeni bilgi teknolojilerinin e-ticarete uyarlanması için yo un çalı malar yapmaktadır.
2.4.2.1.4.2. Birle mi Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE)
UNECE’nin e-ticaret adına en büyük hizmeti EDI’nin uluslararası ticarete katılması adına bir model yasa hazırlamasıdır. Bu yasayı hazırlayan grup ilk görevlerini tamamladıktan sonra isim de i tirmi ler CEFACT (Center for
Facilitation of Procedures and Practices for Administration, Commerce and Transport / dari Ticari ve Ula ımla lgili Uygulama ve Usulleri Kolayla tırma Merkezi) adını almı lardır. Bu merkezin çalı ma alanları a a ıda sıralanmı tır:
* Veri tabanı korumasına yönelik sistemlerin geli tirilmesi
* Elektronik onay
* E-ticarette engel yasaların tespiti
* nternet kullanımı ve e-ticaretten kolayla tırılmasına yönelik yasaların çıkartılması
2.4.2.1.4.3. Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC)
ITC geli mekte olan ülkelerin internet ve e-ticaret altyapılarını geli tirmek ve ticarete etkin katılımlarını sa lamak amacıyla faaliyet gösteren Birle mi Milletler bünyesinde çalı an bir kurulu tur. ITC, UNCTAD’la birlikte çalı ır ve e-ticaretteki teknik sorunlar üzerine odaklanmı tır.64
2.4.2.1.4.4. Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
Dünya Ticaret Örgütü 1995 yılında Birle mi Milletler kapsamında kurulmu bir örgüttür. Dünya ticaret örgütünün ilgi alanı piyasa analizi ve liberalizasyonu üzerinedir. Bu noktada örgütün elektronik ticaret üzerine çalı maları a a ıdaki gibi sıralanabilir:
* Elektronik ticarete sözle melerin uygulama alanlarının de erlendirilmesi
* Elektronik ticarete yönelik altyapı hizmetlerinin sa lanması
* Fikri mülkiyet haklarına yönelik tedbirlerin alınması.65
64 Servers Infrastructure For Development, Annual Report and Trade Efficiency Assesment, Unictad
TD/B/COM3/3, US, 11 November 1996, s.4.
65http://www.ncseonline/NLE/CRSreports/science/st23?cfid=1365677&CFTOKEN=70930594
2.4.2.2. Geli mekte Olan Ülkelerde Elektronik Ticaret
nternet geli mekte olan ülkelere bilgi elde etmeye ve kullanmaya yönelik önemli fırsat sunmaktadır. Bu ekilde geli mekte olan ülkeler global piyasalarla daha rahat ileti im içerisinde olabilmektedir. Ancak bu ülkelerin internet altyapısını olu turmada ciddi sıkıntıları da bulunmaktadır. Bu ülkelerin telefon ve bilgisayar giri leri sınırlı ileti im altyapıları eski nitelik personel sayısı az ve hizmet kalitesi de dü üktür. Bu ülkelerde yabancı dil bilen ki ilerin azlı ı da e-ticaret güçle tiren unsurlar arasındadır.
Ayrıca internet hizmetinin pahalı olu u ve ba lantıdaki bekleme süreleri de e-ticareti yapmayı daha da zor bir hale getirmektedir. Dolayısıyla gerek Birle mi Milletler gerekse geli mi ülkelerin geli mekte olan ülkelere bu yöndeki sorunlarının çözümlenebilmesi için ciddi katkılar sa laması gereklidir.66
2.5. Elektronik Ticaretin Türkiye Uygulaması
Türkiye’de beklenenin tersine business to business – B2B business to consumer – B2C kadar hızlı bir geli me gösterememi tir. Türkiye’de ilk elektronik ticaret uygulaması Remzi Kitapevinin Ocak 1997 yılında açmı oldu u ma aza ile ba lanmı tır. Bu tarihi takiben benzer sanal ma azaların artı ında hızlı bir artı görülmü tür.
Türkiye’de i letmelerden i letmeye e-ticaret hacmi 1998 yılında yakla ık 8.5 milyon dolardı. 2000 yılında bu rakam 25 milyon dolara yükselmi tir. Türkiye e- ticareti geli tirmek adına Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu kurulmu tur. Bu kurulun yaptı ı çalı malar do rultusunda elektronik ticaret yapanları kamu ve özel sektör olmak üzere ikiye ayırmak gereklidir.67
66 Ahmet Yavru, Dünyada ve Türkiye’de Elektronik Ticaret, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi, 2002.
2.5.1. Kamu Kesiminde Yürütülen Çalı malar
Türkiye’de kamu kesiminde yürütülen çalı malar Bilim ve Teknoloji Yüksek Konseyi’nin 25 A ustos 1997 yılında Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu’nu kurmasıyla ba lamı tır. Dı Ticaret Müste arlı ı kapsamında ba latılan çalı malar 16 ubat 1998 tarihi itibariyle yürürlü e girmi tir. ETTK’nın kurulma amaçları a a ıdaki gibi sıralanabilir:
* Teknolojik yeniliklerden süratle yararlanabilmek
* Pazar de i imlerine ayak uydurabilmek
* Üretim sürecindeki planlama i lemini hızlandırmak.68
BM bünyesindeki UNCTAD dünya genelinde e-ticaret yapan kurumları bir araya getirme görevini üstlenmi tir. Bu amaçla ETTK Temmuz 1999’da UNCTAD’a ba vurusunda bulunmu ve ba vurusu da kabul olunmu tur.
Elektronik ticaretin gümrükler bünyesinde yaygınla tırılması da ayrı bir e- ticaret konusudur. Bu noktada 1996 yılında gümrüklerdeki on-line akı ını düzenleme adına FDI sistemi kurulumu ve 1998 yılında da 50 gümrük idaresi bu sisteme dahil edilmi tir.
TÜB TAK’sa bu amaçla ulusal bir ifreleme sistemi geli tirimi tir. Bu yolla Türkiye’deki veri akı ı daha güvenli bir ekilde gerekli mercilere yönlendirilecektir.
nternet üzerinden veri akı ının düzenlenmesi ve veri hırsızlı ına kar ı savunma yapabilmek için Türk bilim adamları çalı malarına hız vermi lerdir. Fakat geli mi ülkelerin bile interneti kontrol etmede sorun ya adı ı bilindi inden bu yönlü çalı maların ba arıya ula ması temenni edilmektedir.69
68
http://www.igeme.org.tr/tur/etrade/ettk/default.htm, (15.03.2005)
2.5.2. Özel Sektördeki Çalı malar
Türkiye’de elektronik ticaret konusunda özel sektör kamu sektöründen daha sonra çalı maya ba lamı fakat daha hızlı geli im göstermi tir. Tüm bu çalı malara ra men Türkiye’deki özel sektörün çalı maları dünyadaki oranlarıyla kıyaslandı ında çok daha dü ük bir düzeyde oldu u görülecektir.
Türkiye’de özel sektörün elektronik ticaret konusunda beklenen çıkı ı gerçekle tirememi olmasının ba lıca iki nedeni vardır:
- Türk giri imcilere elektronik ticaret ve yararları yeterince anlatılamamı tır. Türk giri imcilerini bilgilendirme görevini KOSGEB üstlenmi ken KOSGEB’in bu amaçla kurdu u internet sitesi KOB NET’in bile yeterince tanıtıldı ı söylenemez.
- Elektronik ticaret yapmak isteyen giri imciler maliyetleri yüksek altyapıyı da yetersiz bulmu lardır. Elektronik posta yoluyla yurt dı ındaki irketlerle ba lantıya geçmeyi e-ticaret olarak de erlendirmek güçtür.
2.5.2.1. Bankalar
Bankalar e-ticarette tüketiciler ve firmalar arasında nakit akı ı sa lamada önemli roller oynamaktadır. Dolayısıyla bankaların bilgi i lem sistemlerine e-ticarete yo un bir düzeye getirmeleri gereklidir.70 Ayrıca bankaların internete bankacılı ına önem vermeleri de gereklidir. Bu yolla banka ubelerinde biriken mü teri yo unlu unu da daha aza indirgeyebilirler.
2.5.2.2. Firmalar
Türkiye’de 1997 yılına kadar kendisine ait internet sunucusu olan i letme sayısı çok az sayıdadır. 2000’li yıllarda bu sayı artmı tır. Türkiye’de internet servis sunucularını ilk kiraya veren irket Medyatext’tir. 2000 yılı itibariyle Medyatext 3842 firmanın web sayfasını yayınlamı tır.
1997 yılı Türkiye’de elektronik ticaret adına önemli bir yıldır. Önce Remzi ardından da Panoroma kitapevleri internette satı a ba layan ilk i letmelerdir. Aynı yıl ürün satı larında Migros ilk internet ubesini açmı ve satı a ba lamı tır. 1997 yılında Remzi Kitapevinin servis sa layıcısı Prizmanet adlı irketti. 2000 yılında aynı kitapevi face webstore ürünü kullanarak Remzi Kitapevinin elektronik sayfasını tekrar hazırlamı tır. On-line alı veri yapmak isteyen mü teriler kurulu un servis sunucusuna giren ürünü seçer, onaylar. Sanal kasaya kredi kartı numarasını vererek ödemeyi gerçekle tirir. Ürün alıcının adresine taahhüt edilen zaman diliminde teslim edilir. Teslimatta bir gecikme ya da teslim edilmeme durumunda mü teri Tüketici Hakları Yasası kapsamında yasal mercilere ba vurmalıdır.
Eylül 1997 yılında internet aracılı ı ile ilk ürün satı ı yapan Migros önce stanbul’un belirli semtlerine hizmet vermi aynı yılın sonuna do ru ise zmir ve Ankara’yı da elektronik satı ortamına dahil etmi tir.71
2.5.2.3. nternet Servis Sa layıcılar
nternet servis sa layıcıları (ISS) elektronik ticaretin altyapısını kuran ve mü terilerine kesintisiz internet ba lantısı sa layan kurulu lardır. Bu hizmetlerin kar ılı ında kullanıcılardan bir miktar ücret talep ederler. Dolayısıyla ISS’ler hem ki isel kullanıcılar hem de irketler için önemli bir görevi yerine getirmektedir.
ISS’lerin elektronik ticarette üstlendikleri görevleri a a ıdaki ekilde sıralayabiliriz;
- Yerel ISS’ler mü terilerine yalnızca ba lantı hizmeti sunar. Gelirleri kullanıcılarından tahsil etti i ücretlerdir. Daha genel ISS’ler irketlere yönelik e- ticaret imkanlarını kullanıcılara sunarlar.
- ISS’ler mü terilerine elektronik ma azacılık yapma imkanları da sa larlar. Sanal ortamda pazar yerleri olu tururlar ve bu pazarları i letmelere kiraya verirler.
ISS’ler bu hizmetlerin kar ılı ında i letmelerden belirli bir kira bedeli
alırlar. TR-Net, Super On-line benzeri kurumlar bu i levleri yerine getirmektedir. Ancak bu hizmetleri kullanıcılarına sunan ISS’ler güvenlikle ilgili taahhütlerini de muhakkak yerine getirmek zorundadırlar.72
2.6. nternet Bankacılı ı
2.6.1. nternet Bankacılı ı
nternet bankacılı ı elektronik ticaretin önemli bir parçasıdır. nternet bankacılı ında en önemli konu güvenliktir. Dolayısıyla bu hizmeti verecek olan bankalar mü terilerine ifre vermeli ve güvenli web siteleri hazırlamalıdır.
2.6.2. nternet Bankacılı ının Olanaklı Kıldı ı Bankacılık lemleri
Bankaların sundu u belirli internet bankacılı ı i lemlerini a a ıdaki ba lıklar altında toparlayabiliriz;
• Hesaplar
• Vadesiz Mevduat Hesapları
• Vadeli Mevduat Hesapları
• Yatırım Hesapları
• Hesap Özetleri
• Vadesiz Hesap Açma
• Vadeli Hesap Açma
• Para Transfer lemleri (Havale/EFT)
• EFT
• EFT Görüntüleme/ ptal
• EFT Talimatı Verme
• Yeni EFT Hesabı Ekleme
• Hesaba Havale
• sme Havale
• Hesaplar Arasında Virman
• Yeni Havale Hesabı Ekleme
• Ba ka Hesaba Havale
• Yatırım lemleri
• Yatırım Fonu Fiyatları
• Repo Faiz Oranları
• Hisse Senedi Fiyatları
• Vadeli TL Faiz Oranları
• Repo
• Repo Talimatı Verme
• Hisse Senedi Alım / Satım
• Yatırım Fonu Alım / Satım
• Lot Altı Alım
• Lot Altı Satım
• Hazine Bonosu Alım / Satım
• Kredi Kartı Talebi
• Kredi Kartı Puanı / Hediye Katalogu
• Kredi Kartı Borcu Ödeme
• Kredi Kartı Hesap Hareketleri
• Kredi Kartı Hesap Özeti
• Ekstre Bilgileri
• Ekstre Sonrası Hareketler
• Döviz lemleri
• Döviz Kurları
• Döviz Mevduat Faiz Oranları
• Döviz Alı Satı
• Hesaba Döviz Havalesi
• Döviz Hesapları Arasında Virman
• Döviz Hesabı Açma
• Döviz Hesabı Kapatma
• Ödemeler
• Fatura Ödemeleri
• Su Faturası Ödeme
• Elektrik Faturası Ödeme
• Fatura Ödeme Talimatı Verme
• Fatura Ödeme Talimatı Gösterme / ptal
• Vergi Ödeme
• SSK Prim Ödeme
• Sigorta Primi Ödeme
• Kredi lemleri
• Tüketici Kredisi Ödeme
• Kredi Faiz Oranları
• Çekler / Senetler
• Çek Defteri Ba vuru
Yukarıdaki maddelerde görüldü ü gibi artık pek çok bankacılık i lemi internet üzerinden gerçekle tirilebilmektedir. Bu ekilde hem mü teriler i lemlerini dü ük maliyetle gerçekle tirebilmekte hem de bankalardaki uzun kuyruklara son verilmektedir.
2.6.3. Türkiye’de nternet Bankacılı ının Geli imi
Yakın bir zaman dilimine bankacılık i lemlerini gerçekle tirebilmenin tek yolu bin banka ubesine gitmekti. 1970’li yıllarda nakit para çekme i lemini gerçekle tiren ATM makineleri piyasaya sürüldü. 1980’li yıllarda UK’s First Direct Bank ve France Minitel Network’un öncülü ünde telefon bankacılı ı uygulamaları ba ladı. 1980’li yıllar ise bankacılık teknolojilerinin geli ti i yıllardır. 2000’li yıllara gelindi inde ba kacılık sektöründe internet ve buna ba lı teknolojiler çok hızlı bir
ekilde geli ecektir.
nternet bankacılık sektöründe ilk olarak bankacılık i lemlerini tanıtma için ba ladı. Ardından interaktif bankacılık dönemi ba ladı. Bu yöntemle bankalar
internette kendi ubelerini açtılar. Garanti Bankası ve Bankası ilk internet bankacılık i lemlerinin % 70’ini internet üzerinden yapılabilmesini kendisine hedef olarak belirledi ini deklare etmi tir.
Türkiye’de birçok ki i teleks, faks ve bilgisayarları banka ubelerinde gördü. 1980’li yıllarda ba layan on-line bankacılı ı internetin yükseli i izledi ve Türkiye’de bankacılık bamba ka boyutlar kazandı. Bankalar ça ın gerekliliklerini sektöre aktarmada profesyonelce davrandılar. Dolayısıyla bankalar Türkiye’de internet kullanımı ve elektronik ticaret konularında lokomotif görevi görmü lerdir.
Tüm bu geli meler do rultusunda bankalar artık kurumsal de il de birey odaklı kurumlar olarak çalı mak istemektedir. te bu noktada bankalar bireysel bankacılık sürecini ba latmı lardır. Ev/Ofis Bankacılı ı ve internet bankacılı ı bu süreç do rultusunda ortaya çıkmı mü teri odaklı hizmetlerdir. Yıllardır bilgi teknolojilerine en fazla yatırımı yapmı bankalar artık bireysel bankacılık hizmetlerine yo unla arak mü teri memnuniyetini kazanmak istemektedirler.73
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TUR ZM SEKTÖRÜNDE ELEKTRON K T CARET
3.1. Turizm Sektörü Ve Yeni Ekonomi
Bili im teknolojilerinde ya anan geli meler ekonomilerde makro ve mikro düzeyde devrimsel dönü ümlere yol açmaktadır. Bili im teknolojileri, bilginin elde edilmesi, analizi, depolanması, yayılması ve uygulanmasında yararlanılan bilgisayar, elektronik ve ileti im teknolojilerindeki son geli melerin tümünü ifade eden bir kavramdır. Makro-ekonomik düzeyde bili im teknolojileri bir bölgenin küresel pazarda rekabet gücünün yanında refah ve geli mi lik seviyesini belirleyen bir araç haline gelmi tir. Mikro-ekonomik düzeyde ise, bilgi teknolojileri stratejik yönetimin ve i letme yönetiminin tüm i levlerini etkilerken i letmelerin rekabet gücünü de belirlemektedir.
"Turizm sektörü de teknolojik de i ime ba lı geli en devrimlerden etkilenmi tir. Bilgi, turizm sektörü için çok önemli oldu undan bilgi teknolojilerinin sektörde kullanılması büyük avantajlar getirmektedir. Somut varlı ı olan mallardan farklı olan soyut yapıdaki turistik hizmetler satın alınmadan önce satı noktasında incelenemez. Bu nedenle turistik hizmetlerin tüketiciyi çekebilmesi turistik i letmelerin sundukları hizmeti tanıtmalarına ve açıklamalarına ba lıdır. Turistik tüketicinin beklentilerine uygun do ru ve güncel bilgi turistik talebin tatmini için anahtar durumundadır. Dolayısıyla bilgi teknolojileri turizm sektörünün gereksindi i bilgi alt yapısını sunmaktadır. Bili im teknolojilerinin yarattı ı baskılar (bilgisayarlar, ileti im a ları, etkile imli televizyon sistemleri), artan tüketici istekleri (esneklik, uyum, ki iye özel mal ve hizmet vb.) artan rekabet ile (küresel pazarlar, kısalan ürün ya am dönemleri, artan risk, hızlı de i meler) ekonomik yapıyı de i tirmekte ve i letmeleri stratejilerini, ürünlerini ve süreçlerini yeniden belirlemeye sevk etmektedir. Bilgi teknolojilerindeki geli melerin getirdi i en önemli yenilik alıcı ve satıcıların bilgi ve veri a ırlıklı bir kanal üzerinden do rudan ileti imine olanak sa lamasıdır. Yeni ekonomide bilgi ve hizmetin öne çıktı ı mü teri odaklı hizmet sektörleri önem kazanmaktadır."
Turizm sektöründe teknoloji, turistik ürünlerin tanımlanması, tanıtımı,