Avrupa Dil Gelişim Dosyası Projesi

“Yabancı bir dille iletişime girenler çoğunlukla ortak dile özgü gerek anlatım, gerekse yorumda kullanılan bireysel olan sesletimleri ve dilsel olmayan verileri söyleme katmamakta, yalnızca dilsel öğelerle (dilbilgisi, sözlük, sesletim) yetinmektedirler” (Demircan, 2005: 286).

Dilin kurallarını öğreterek bir dilin öğrenilemeyeceği gerçeği günümüzde neredeyse tüm dünyada kabul gören bir görüştür. Avrupa Birliği’nde dil öğretimine büyük önem verilmekle birlikte Avrupa’da dilin kurallarının öğretilmesinden çok temel dil becerilerinin (dinleme, konuşma, okuma, yazma) kazandırılması hedeflenmektedir. Avrupa Konseyi’nin, Avrupa’nın geleceği için belirlediği eğitim ve kültür politikaları içinde en ağırlıklı konularından biri dil politikasıdır. Bu noktadan hareketle Avrupa Konseyi’nde yabancı dil öğretiminde yeni bir yaklaşım (Avrupa Dil Gelişim Dosyası) benimsenmiştir. Avrupa Dil Gelişim dosyası ile yabancı dil öğretiminde dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerinin etkin olarak öğrenileceği düşünülmektedir.

Avrupa Konseyi, Dil Politikaları Birimi tarafından geliştirilen Avrupa Dil Gelişim Dosyası (European Language Portfolio) projesinin, 15-17 Ekim 2000 tarihleri arasında Polonya'nın Cracow kentinde düzenlenen Eğitim Bakanları Daimi Konferansı sonunda imzalanan sonuç bildirgesiyle Konseye üye tüm ülkelerde uygulanması karar altına alınmıştır. “Bu bağlamda, 2004-2005 öğretim yılına kadar, önce pilot okullarda uygulamaların yapılması, 2004-2005 öğretim yılından sonra da, tüm Avrupa Konseyi üye ülkelerinde bu uygulamanın yaygınlaştırılması planlanmıştır” (Demirel, 2011: 22).

“Bu projenin temel amacı, her Avrupa Vatandaşının bir dil pasaportuna sahip olmasıdır. Bu pasaportu taşımaktaki temel amaç, Avrupa vatandaşlarının çok dilli yetiştirmelerini sağlamak ve onları çok dil öğrenmeye teşvik etmektir”(Demirel, 2011,23). Demirel (2011) daha net bir şekilde “Başka bir anlatımla, çok dillilik ve çok kültürlülük bağlamı içerisinde her Avrupa Vatandaşının, ilköğretimde birinci yabancı dili, orta öğretimde ikinci yabancı dili ve üniversite düzeyinde de üçüncü yabancı dili öğrenmesi gerektiğini vurgulamak ve onları dil öğrenmeye teşvik etmektir” (s.23) diye açıklamaktadır.

Yakın zamanda, Avrupa'da serbest dolaşım hakkı ve çalışma izni alabilmek için her Avrupa Vatandaşının dil pasaportunu yanında taşıması gerekecektir. Bir şekliyle, normal pasaportun yanı sıra dil pasaportu da geçerli olacak ve dil pasaportunda o ülkenin dilinin bilindiği belgelendirilmesi gerekecektir. Başka bir deyişle, dil pasaportu olan vatandaşlar Avrupa’nın herhangi bir ülkesinde uzun süreli çalışma ve oturma izni alma şansına sahip olacaktır. Dil gelişim dosyasının eğitsel işlevi önemlidir. Eğitsel işlev, bireyin dil öğrenme konusundaki kararları kendisinin vermesine yardımcı olması ve bir dil öğrenme konusunda öğrencinin özerk olması yani öğrenme otonomisine sahip olmasıdır. Bu anlayışla, dil öğrenen kişi kendisini öğrenme sürecinde bağımsız hissedecek ve kendi kendini değerlendirme şahsına sahip olacaktır. Bu eğitsel yararların yanı sıra dil öğrenmenin saydam olması, dil düzeylerinin belirlemesi, öğrenmiş olduğu bu bilgileri aktarabilmesi, transfer edebilmesi açısından da bireye önemli katkılar getirmektedir. Burada öğrenen özerkliği (learner autonomy) kavramı devreye girmekte ve dil öğrenme sürecinin bireye dönük olduğu ve bunun sınıf içinde değil yaşamın her aşamasında olduğu gerçeği ön plana çıkmaktadır. Bu bağlamda, dil yeterlilik alanları dil öğrenmede dört temel dil becerileri olan dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerine göre belirlenmektedir. Dil becerileri anlama bağlamında dinlediğini anlama ve okuduğunu anlama olmak üzere ikiye ayrılmakta; konuşma becerisi de karşılıklı konuşma ve sözlü anlatım olmak üzere ikiye ayrılmakta ve yazma becerisi de yazılı anlatım olmak üzere dil becerileri üç aşamada ele alınmaktadır.

Avrupa Dil Gelişim Dosyası temel olarak üç bölümden oluşmaktadır;

 Dil Pasaportu

 Dil Öğrenim Geçmişi

6.5.1 Avrupa Dil Gelişim Dosyası Hedefleri

 Dil öğrenimlerini ve deneyimlerinin gelişimini güçlendirmek,

 Çok sayıda dil öğrenimini teşvik etmek,

 Eğitim ve iş alanları arasında geçişliliği sağlamak,

 Bireysel öğrenmenin desteklenmesini ve kişilerin her yaşta öğrenme isteklerinin canlı tutulmasını sağlamak,

 Dilsel değerlerin çeşitliliğini göstermek,

 Açık ve uluslararası düzeyde geçerli bir biçimde dil yeterliliklerini sunarak Avrupa'da serbest dolaşımı kolaylaştırmak,

 Kendi kendine öğrenme ve kendi kendini değerlendirme yeteneğini geliştirmek.

6.5.2 Avrupa Dil Gelişim Dosyası Öğrenenler Açısından Amaçları

 Kendi dil yeterliliklerini değerlendirmelerine ve betimlemelerine,

 Kendi dil yeterliliklerinin Avrupa Konseyi'nin uluslararası geçerliliği olan dil ölçeğindeki yerini saptamalarına,

 Okul içi ya da dışındaki dil öğrenimlerini ve kültürler arası deneyimlerini belgelemelerine ve yansıtmalarına,

 Kişisel dil hedeflerini saptamalarına ve sonraki öğrenimlerini planlamalarına yardımcı olmak.

6.5.3 Avrupa Dil Gelişim Dosyası Öğretmen, Okul ve Eğitim Kurumları Amacı

 Dil öğrenenlerin ihtiyaçlarını ve motivasyonunu belirlemelerine ve öğrenim amaçlarını saptayıp programları bir araya getirmelerine,

 Dil öğrenenlerin okul içi veya dışında daha önceden edindikleri dil deneyimleri hakkında bilgi edinmelerine,

 Dil edimlerini düzeylere ayrılmış bir ölçeğe göre değerlendirip belgelemelerine,

 Son sertifikaları ve nitelikleri Avrupa Yabancı Dil Öğretimi Ortak Ölçütleri'ne göre düzenlemelerine,

 Kendi dil öğretim programlarını betimlemelerine ve dil öğrenim deneyimlerini gösteren belgeler oluşturmalarına yardımcı olmak.

6.5.4 Avrupa Dil Gelişim Dosyası Şirketlerin, Ofislerin ve İşverenlerin Amacı

 Çalışanların ya da iş başvurusunda bulunanların dil yeterliliklerinin seviyelerinin belgelendirilmiş olduğu bir dökümünü elde etmelerine ve bu kişilerin dil yeteneklerinden en iyi biçimde faydalanmalarına,

 Çalışanlarının nitelik ihtiyaçlarını belirleyip hizmet içi ve harici eğitim programları tasarlamalarına,

 İş yerinde yabancı dil kullanımını değerlendirme çizelgeleri ve diğer dil alanlarında mesleki gelişim dönemleri hazırlamalarına yardımcı olmaktır.