Asım Bezirci

Yeni a dergisinin 1 Temmuz 1973 tarihli on altıncı sayısında Yaşar Nabi’nin Milliyet’te çıkan Nurullah Ataç’ın ölüm yıldönümüne ilişkin yazısı, Asım Bezirci’nin “Ataç Ve Edebiyat’ta Otorite” başlıklı yazısıyla eleştirilir. Nurullah Ataç’ın yaşadığı dönemde bir edebiyat otoritesi olduğunu ve o günlerde yaşamış olsaydı edebiyatın içinde olduğu bu kargaşadan edebiyatı sıyırma gücüne sahip olabileceği tezine karşı çıkılır. Yaşar Nabi’nin bu tespitine insanların yaşadığı dönemle değerlendirilmeleri gerektiğini söyleyen Bezirci, bunun yanında Nurullah Ataç’ın yaşadığı yıllarda da bir otorite olmadığını, mizacının buna uygun olmadığını ifade ederek Yaşar Nabi’nin yazısının tümüyle geçersiz kılar.

153

1 Ağustos 1973 tarihli derginin on yedinci sayısında Kemal Özer’in , “Sen Herkesi” başlıklı yazısı yayımlanır. Yazının hedefinde olan kişi Fethi Naci’dir. Yeni Dergi’de Kemal Özer’in Kavganın Yüreği kitabına eleştiri yazısı yazan Naci, Kemal Özer’i kızdırır. Fethi Naci’nin eleştirirken egosundan sıyrılamamış olması bu kızgınlığın nedenleri arasındadır. Özer yazısında, Fethi Naci’nin şiirinden hiçbir şey anlamamasına ve dizelerini olmadık yorumlarla açıklamaya çalışmasına tahammül edemediğini anlatır. Özer, Naci’nin eleştiri dilini küçümsemeye dönüştürdüğünün altını çizer.

1 Eylül 1973 tarihli Yeni a dergisinin on sekizinci sayısında Asım Bezirci “Necatigil ve Şiirde İdeloji” başlıklı bir yazı yazar. Yazıda 28 Temmuz 1970 tarihli Yeni Gazete’de röportaj veren Behçet Necatigil’in şiirde ideoloji olmayacağına dair açıklaması eleştirilir. İdeoloji kelimesinin sözlük anlamlarına başvurularak bir sanatçının ideolojisi olmadan varolamayacağı savunulur; ayrıca yazıda Necatigil’in cevaplarının dönemin baskıcı yönetiminden kaynaklandığı ileri sürülür. Gelinen noktada Necatigil’in sorulara verdiği cevaplar ideolojik bulunur. Yazının devamında Yeni adımlar dergisinin Enver Gökçe’nin şiirlerini basmasını olumlu bir gelişme olarak görür ve bunun üzerinden Memet Fuat’a yüklenilir. Mehmet Fuat, hazırladığı yıllığa unutturulmak istenen Enver Gökçe’nin şiirlerini almayarak belli çevrelerin hedeflerini yerine getirdiğini imâ eder. Yazıda, “(…) Öte yandan, halka sırtını çeviren İkinci Yenicileri, hatta Sezai Karakoç gibi gericilere her yıl bol sayfalar ayırmıştır.” ifadeleriyle Bezirci, İkinci Yenicilere ve Sezai Karakoç’a da ağır ithamlarda bulunmuş olur.

Yeni a dergisi yazarlarının Yeni Dergi ile yollarının bir zamandan sonra ayrıldığını daha önce söylemiştik. Dergide Memet Fuat’a karşı yazılan eleştiri yazıları da bunu kanıtlar niteliktedir. Derginin 1 Ekim 1973 tarihli on dokuzuncu sayısında da Asım Bezirci’nin “İnançsızlık Mı Tutarsızlık Mı?” başlıklı yazısının hedefinde Memet Fuat vardır. Bezirci, Fuat’ın kendisine yöneltilen eleştirilere tahammülü olmadığı için çıkardığı yıllıkta kendisine yer vermediğini söyler. Bu tutumun sadece kendisine yönelik olmadığını, Fethi Naci’ye de aynı muamelenin yapıldığını belirtir. Bunun yanında Bezirci, Memet Fuat’ın, İkinci Yeni şiirini ve Faşist diye nitelediği Ezra Pound’un şiirlerini Yeni Dergi’de yayımlamasına “Neden gerici Hisar dergisi Aragon’un, Brecht’in, Mayakovski’nin şiirlerini yayımlamıyor da ilerici Yeni Dergi Ezra Pound’u yayımlıyor.” sorusuyla karşı çıkar. Sanatçıları ilerici, gerici kelimelerinin arkasından görmeye çalışan Bezirci, eleştiri sınırlarını aştığını fark ederek Ezra Pound’un Türkçeye çevrilmesi gerektiğini, sanatçıya yasak konulamayacağını ifade eder. Onun itirazı bu işi sosyalist düşünceye dayanan

154

dergilerin yapmasıdır; Bezirci’ye göre, Ezra Pound’u yayımlaması gereken kesim faşistlerdir. Bu yazı, 1973 Türkiye’sinde kutuplaştırma söyleminin edebiyat dergilerinde de kendini göstermesi bakımından önemlidir.

Yeni a dergisi yazarlarının Yaşar Nabi Nayır’ın yayın politikalarını beğenmedikleri bilinen bir durumdur. Asım Bezirci 1 Aralık 1973 tarihli yirmi birinci sayıda “Özgürlük Ve Sessizlik” adlı yazıyla bu duruma bir örnek daha verir. 1957’de Varlık Yayınevi, Cahit Sıtkı Tarancı’nın şiirlerini Sonrası adıyla bir kitapta toplamıştır; fakat içinde Nâzım Hikmet geçtiği için Bir Şey adlı şiir kitaba koyulmamıştır. Bezirci, Nayır’ın bu tutumuyla söyledikleri arasında çelişki olduğunu belirtir. Bezirci, sanatçının her daim özgür bırakılmasını savunan Nayır’ın, hapishanelerdeki sanatçılar için hiçbir şey söylememesini anlamsız bulur. Bezirci’nin şu cümleleri Nâzım Hikmet gibi önemli değerlerin sansürle unutturulamayacağını ifade etmesi bakımından önemlidir:

“Elbette, bu anlamlı tepkisizlik, Yaşar Nabi’nin yazılarında övdüğü özgürlük kavrayışıyla bağdaştırılamaz, bir çeşit tutarsızlıktır çünkü, ama şu eskimez gerçeğin bir daha ortaya çıkmasına da yardımcı olmuştur: Güneş balçıkla sıvanamaz.” (1973: 12)

1 Ocak 1974 tarihli derginin yirmi ikinci sayısında Asım Bezirci “Güneş Balçıkla Sıvanır Mı?” başlıklı yazıyla yine Memet Fuat’ı hedef alır. Yazının başında Memet Fuat’ın kendisine yöneltilen eleştirilere Yeni Dergi’de on iki sayfalık uzun bir cevap verildiği belirtilir. Fuat, Bezirci’nin Fethi Naci’nin eserlerini de ona kızdığı için yıllığa almadı eleştirisine cevap vermek için Fethi Naci’nin cümlelerini yazısına alır. Yeni Dergi’de çıkan bu yazıya göre Fethi Naci, Memet Fuat’a yıllığa alınmadığı yıllarda eleştiri yazmadığını, emperyalizm üzerine yazılar yazdığını, bunların da zaten yıllıkta yer alamayacağını söyler. Bezirci ise iki yazarı da yalancılıkla suçlar ve yazısında 1962-1967 tarihleri arasında Fethi Naci’nin yazdığı eleştiri yazılarının listesini çıkarır. Bu listenin hemen sonrasında: “(…) Acaba Fethi Naci çok mu yeteneksiz, başarısız bir eleştirmendi? Bunca yazının hepsi mi kötüydü? Aralarında bir tanecik olsun iyisi yok muydu ki, Memet Fuat onu yıllığına almadı (…)” (1974: 4) sorusunu sorarak Memet Fuat’ın kasıtlı olarak Fethi Naci’yi yıllığa almadığı fikrini tekrarlar. Yazıda Memet Fuat’ın şiir yayımlayan her sanatçının yıllığa mutlaka alındığına dair yaptığı açıklamayı yalanlamak için de birçok örnek verir. Örneğin A. Kadir 1965’te iki dergide de şiiiri olmasına rağmen yıllıkta yoktur. Yazıda Mehmet Fuat’ın İkinci Yeni şairlerinin de sosyalizme inanan insanlar oldukları görüşü de uzun uzun eleştirilir. Bezirci’ye göre bir kişinin sosyalist olması yetmez, düşüncesini şiiriyle de halk kitlelerine ulaştırmak zorundadır. Yazıda İkinci Yeni

155

şairlerinin DP hükümetinin baskılarına boyun eğebilmek için kapalı şiire başvurdukları belirtilir. Bu fikir verildikten sonra da Memet Fuat’ın İkinci Yeni şiirini yüceltip, toplumcu şiiri sümen altı yapmaya çalıştığı tezi tekrarlanır. Bezirci yazısında bu tezi ispatlamak için de bir tablo oluşturmuştur. Tabloda İkinci Yeniler ve Sosyalistler başlığı altında yayımlanan şiirlerin listesi çıkarılmıştır. Bezirci bu tabloyla tezinin gerçekliğini doğrular. İkinci Yeni şiirinin sayısı Sosyalist şiire oranla daha fazladır. Bezirci bir matematikçi titizliğiyle yaptığı tespitin arkasından Memet Fuat’ı tutarsızlıkla suçlar. Bezirci’ye göre, kendisini Sosyalist olarak tanımlayan bir kişinin toplumcu şiire sırtını çevirip, İkinci Yeni şiirinin yıldızını parlatmaya çalışması anlaşılamaz bir çabadır.