Ardalan ve Ba lam Bilgisi

Ardalan bilgisi, ele al nan olaylar n sosyal ve politik yönünü olu turmakta ve ba lamdan farkl olarak gerçek olaylar n tarihini ve onlar n ba lamlar n da içerebilmektedir. Olay öncesi geli meler, olay daha anla l r k labildi inden önemli görülmektedir. 14-20 Aral k 2004 ve 30 Eylül-6 Ekim 2005 tarihleri aras nda nceleme kapsam nda de erlendirilen Hürriyet, Zaman ve Cumhuriyet gazetelerinin ilk sayfalar nda yer alan haberlerde, ardalan bilgisinin yeterli olmad ya da hiç bulunmad tespit edilmektedir. Özellikle 1960 lardan günümüze kadar devam eden yakla k 42 y ll k süreçte Türkiye nin Avrupa Birli ine girebilmek için ne tür mücadeleler verdi i ve bu süreçte ya ananlar ile ilgili ba lam olu turacak ardalan bilgilerine rastlan lmamaktad r. Örne in;

Nato da birlikte sava t k birlikte ya ayal m.Bizim evlatlar m z NATO da, özgürlük ve demokrasi ilkeleri için sizin evlatlar n zla omuz omuza sava lara gitti. Bugün ayn özgürlük ve demokrasi de erleri için sizinle ayn çat alt nda birlikte ya amak istiyoruz. (Hürriyet, 16 Aral k 2004).

130

Hürriyet gazetesinin 16 Aral k 2004 tarihli Dostlar m za aç k mektup man etinin alt nda yer alan spotlar incelendi inde, Ba bakan Erdo an n Avrupa Birli i Parlamenterlerine dolay s yla onlar n nezdinde Avrupa halklar na sesleni inde, Türk Milleti ile Avrupal lar n daha öncede müttefik olarak bir araya geldikleri ve baz de erler için birlikte sava t klar hat rlat lmaktad r. Ancak dikkat edilirse geçmi te NATO çat s alt nda özgürlük ve demokrasi ilkeleri için sava an ülkelerin bu mücadeleyi ne zaman, nerede, kime kar ve neden verdikleri belirtilmemektedir.

Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, Türkiye raporunu 262 ye kar l k 407 oyla kabul ederken, özel statü gibi önergeler reddedildi. (Hürriyet, 16 Aral k 2004).

Yine ayn haberin devam nda yer alan di er bir spotta, Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu nun Türkiye nin sundu u raporu oy çoklu uyla kabul etti i ve özel statü gibi önergelerinin reddedildi i belirtilmektedir. Fakat Türkiye raporunun ne oldu u, neler içerdi i, özel statünün ne oldu u, neden reddedildi i ve böyle bir önergenin ne zaman ortaya ç kt , içeri inin ne oldu u hakk nda bilgiler eksik b rak lmaktad r. Her iki örnekte de görüldü ü gibi, meydana gelen olay n/olaylar n ardalan ile ilgili bilgilerin eksik bulundu u ve ba lamdan kopuk oldu u tespit edilmektedir.

Alt Ba l k:

Türkiye, tarihte 2 defa Viyana kap lar ndan döndü ü Avrupa ya, imdi bar ve birle me yoluyla giriyor.

Spotlar:

Sonunda Viyana ikna oldu. Türkiye, en kritik günlerinden birini dün ya ad . Avusturya

tam üyelik yerine imtiyazl ortakl kabul ettirmek için son dakikaya kadar direndi. Ancak Türkiye bunu kabul etmeyince, Viyana geri ad m att .

Kap lar müzakereyle açt k. Belgeye hedef tam üyeliktir ifadesi kondu. Böylece

Türkiye, 1529 ve 1683 te kap lar n açamad Viyana y , bu defa bar yoluyla açt . Viyana yönetimi srar b rak nca, AB ile tam üyelik müzakereleri dün geceden itibaren fiilen ba lad . (Hürriyet, 4 Ekim 2005).

Hürriyet gazetesinin 4 Ekim 2005 tarihli Viyana dü tü man etinde günümüzle tarihsel bir ba lant kurulmaktad r. Alt ba l nda ve takip eden iki spotta durum ile ilgili biraz daha detayl bilgi aktar lmaktad r. Ancak görüldü ü gibi, yine ardalan ile ilgili bilgiler eksik verilmektedir. Türklerin Viyana kap lar na daha önce ne zaman (1529 ve 1983) ve neden (sava ) dayand belirtilirken, o dönemlerde neler oldu u, Viyana kap lar ndan neden dönüldü üne de inilmemektedir. Ayr ca ayn spotlarda Viyana n n tam üyelik yerine neden imtiyazl ortakl k konusunda srarc oldu u, daha sora bu srar ndan onu kimin vazgeçirdi i bilinmemektedir. Kurulan tarihsel ba lant ile ba lam güçlendirilmeye çal lmakta ancak, olay öncesinde neler ya and ve bu duruma nas l gelindi i ile ilgili bilgilerin eksik kald görülmektedir.

131

Man et:

Krizi 17 Aral k n mimarlar çözdü

Spotlar:

Viyana hükümetiyle temasa geçen Berlusconi, ilerleyen saatlerde Erdo an a garanti verdi: Avusturya direni ten vazgeçti. Müzakereler tam üyelik hedefiyle sonuçlanacak.

Erdo an la görü en Blair, Rumlar n NATO üyeli i konusunda Türkiye nin itiraz n hakl buldu. Görü meden yar m saat sonra çözüm metni Ankara ya ula t . (Zaman, 5 Ekim 2005).

Zaman gazetesinin 5 Ekim 2005 tarihli Krizi 17 Aral k n mimarlar çözdü man etinde, 5 Ekim 2005 tarihinde ya anan kiriz ile ilgili olarak daha önce 17 Aral k 2004 te ya anan kriz aras nda bir ba lant kurulmakta ve o krizi çözenlerin devreye girerek yeni bir krizi önlemeye çal t belirtilmektedir. Fakat, ardalan ile ilgili olarak verilen bu ba lant da bir sene önce ne tür s k nt lar ya and , bu s k nt lar ortaya ç karanlar n kim oldu u ve s k nt n n nas l a ld konusunda her hangi bir aç klamaya yer verilmemektedir. Dolay s yla, kurulan ba lant n n yeterli olmad ve ba lam ile tam bir bütünlük olu turamad görülmektedir. Ayr ca man eti takip eden spotlar incelendi inde, Türkiye nin Rumlar ile ilgili NATO ya neden itirazda bulundu u, ngiltere Ba bakan Blair n Türkiye yi neden hakl buldu u ve nas l bir çözüm bulmaya çal t konusunda da herhangi bir bilgiye rastlan lmamaktad r. Zaman gazetesinin örnek olarak al n n tarihteki haberi incelendi inde, ardalan ile ilgili bilgilerin verildi i ancak, verilen bilgilerin eksik oldu u, bu nedenle de ba lam tam olarak desteklemedi i tespit edilmektedir.

Sezer ve Baykal a bilgi verildi. Çetin pazarl k dün ak am saatlerine kadar sürdü. AB

taraf ndan Türkiye ye iletilen ilk 4 taslak Ankara taraf ndan reddedilirken, ngiltere nin Ankara Büyükelçisi Westmacott un Erdo an ve Gül ile görü mesinin ard ndan sorun çözüldü. Gül, saat 21.00 de AKP Genel Merkezi nden Esenbo a Havaalan na hareket etti. Gül, Esenbo a Havaalan nda yapt aç klamada geli meler hakk nda Cumhurba kan Sezer ile CHP lideri Baykal a bilgi verildi ini söyledi. Gül, Cumhurba kan Sezer i Ba bakan Erdo an n, Baykal da kendisinin arad n dile getirdi. Gül, Lüksemburg a ba m z dik olarak gidiyoruz dedi. (Cumhuriyet, 4 Ekim 2005).

Cumhuriyet gazetesinin 4 Ekim 2005 tarihli Müzakereler ba lad man etiyle verilen haberin spotu incelendi inde, AB taraf ndan daha önce Türkiye ye iletilen 4 taslaktan bahsedilirken içeriklerinde nelerin yer ald , Türkiye nin bu taslaklar neden reddetti i ve en son taslakta hangi konular üzerinde uzla ld belirtilmemektedir. D i leri Bak n Gül taraf ndan yap lan aç klamada Cumhurba kan Sezer ve Anamuhalefet Partisi Lideri Baykal n geli meler ile ilgili bilgilendirildikleri belirtilirken; sözkonusu ki ilerin hangi konularda bilgilendirildiklerine yer verilmemektedir. Ayr ca D i leri Bakan Gül ün Lüksemburg a ba m z dik olarak

132

gidiyoruz demesine spotta herhangi bir aç kl k getirilmemektedir. Cumhuriyet gazetesinin de di er iki gazetede oldu u gibi olay n ardalan ile ilgili bilgilere ya hiç yer vermedi i ya da çok k sa olarak de indi i tespit edilmektedir.

nceleme kapsam nda, her üç gazetenin farkl tarihlerdeki haberlerine bak ld nda, olay ile ilgili ardalana ait bilgilerin eksik oldu u ya da hiç yer almad görülmektedir. Bu durum, gazetelerin haberlerinin ba lamdan kopuk oldu unu ifade etmektedir. Olaylar n verili biçimi incelendi inde her üç gazetenin de yorumlara çokça yer verdi i ve tarafl haber sunduklar gözlemlenmektedir. Haberlerin, ba lamdan kopar larak verilmesi ve içeriklerinde yorum bar nd rmas ; nesnellik, güvenirlik ve do ruluk ilkeleriyle çat maktad r. Dolay s yla incelenen gazetelerin meslek ahlak yla çeli tikleri görülmektedir.