Aramanın Sona Ermesi

Arama daha önce de belirtildiği üzere ya delillerin elde edilmesi ya da şüphelinin yakalanması için yapılacağından aranan kişinin bulunması veya aranan delilin ele geçirilmesi üzerine ya da aranan kişi ve delilin aranan yerde bulunmadığının anlaşılmasıyla arama sona erecektir. Arama sona erince C M K ve Arama Yönetmeliği'ne göre bazı usul işlemleri yapılmalıdır.

1. Arama Sonunda Verilecek Belge:

C M K ' n ı n 121. maddesine göre aramanın sonunda hakkında arama işlemi uygulanan kimseye istemi üzerine aramanın 116 ve 117. maddelere göre yapıldığını ve 116. maddede gösterilen durumda soruşturma veya kovuşturma konusu fiilin niteliğini belirten bir belge ve istemi üzerine el konulan veya koruma altına alınan eşyanın listesini içeren bir defter ve şüpheyi haklı kılan bir şey elde edilmemiş ise bunu belirten bir belge verilir. Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği'nin 12.

maddesinde de C M K ' n ı n bu h ü k m ü n e koşut şekilde verilecek belgenin neler içereceği düzenlenmiştir.

Görüldüğü gibi her şeyden önce bahsi geçen belgenin verilebilmesi için arama işlemine maruz kalan şüpheli, sanık veya ü ç ü n c ü kişi tarafından bu yönde bir talep gelmesi gereklidir. Ayrıca C M K ' n ı n 121. maddesine göre el konulan ve koruma altına alınan eşyanın listesini içeren bir defter ve belge verilmesi için de ayrı bir istemde bulunulması gerekir. C M K ' n ı n 121/2 ve Yönetmeliğin 12/2-e maddelerine göre bu belge ve defterlerde hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin el konulan eşyanın sahipliğine ilişkin görüş ve iddialarına da yer verilir1 9 6.

Aramaya maruz kalan kişinin talebi üzerine verilecek belgede aramanın muhatabına göre C M K ' n ı n 116. maddesine göre mi yoksa 117. maddesine göre mi yapıldığı yazılır. Aramaya maruz kalan kişi bizzat suçun şüphelisi veya sanığı ise bu belgede soruşturma ve kovuşturma konusu fiilin niteliği de belirtilir. Aramanın muhatabı kim olursa olsun aramanın delil elde etme amacıyla mı yoksa şüpheli veya sanığın yakalanması amacıyla mı yapıldığı da belgede yer almalıdır. Aramada el konulacak bir şeye rastlanılmamış olması d u r u m u n d a bu husus ta belgede dile getirilir. ( C M K 121, Yönetmelik 12. madde.)

Aramanın muhatabı yerine temsilcisi, mümeyyiz hısmı veya komşusunun aramada hazır bulunduğu durumlarda bu kişilerin talepleri üzerine de bahsi geçen belge verilmelidir. Belgeyi verecek kişi arama işlemini yürüten kolluk görevlisidir.

Kolluk tarafından verilecek bu belge, aramayı uygulayan görevlilerin kontrolünü ve aranan kişilerin hukuka uygun işlem yapıldığına dair güvenlerini sağlamak için verilmektedir. Dolayısıyla talep halinde eksiksiz biçimde ve en kısa sürede

1 9 7

düzenlenip ilgilisine verilmelidir1 9 7.

2. Arama Tutanağı:

C M K ' n ı n 169. maddesine göre her soruşturma işlemi tutanağa bağlanmalı, adli kolluk görevlileri de yaptıkları soruşturma işlemleri için tutanak tutmalıdırlar.

C M K ' n ı n arama tedbirine ilişkin 119/3. maddesinde de arama tutanağında işlemi

1 9 6 A K S O Y ; a.g.e. ; s. 128.

1 9 7 ÖZBEK, Veli Özer; Ceza M u h a k e m e s i H u k u k u ; Ankara 2006; s. 348.

yapanların açık kimliklerinin yazılacağı belirtilmiştir. Bu hükümler ile Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği'nin 11/1. maddesine göre yapılan adli arama sonucunda bir tutanak düzenlenir ve tutanak aramaya katılanlar tarafından imzalanır.

Arama tutanağı aramanın baştan sona anlatılması şeklinde düzenlenir. Bu şekilde özellikle aramaya katılmayan Cumhuriyet Savcısı aramanın ne şekilde yapıldığından bilgi sahibi olur. Arama işlemine karşı yapılacak itirazlar da bu tutanağa göre çözümlenir. Arama tutanağı mutlaka gerçeği yansıtmalı, işleme katılmayan kişilerce imzalanmamalı, imza atan kişiler işlemin belirli bir kısmına katılmışlar ise bu

1 9 8

kısımlar ayrıca ve açıkça gösterilmelidir1 9 8. Aramada hazır bulunanlardan özellikle aramanın muhatabı ve tanıları tutanağı imzalamak istemezlerse bu husus ve nedeni tutanakta belirtilir. ( C M K 169/6)

Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği'nin 11. maddesi göre arama tutanağında;

"a) Arama kararının tarih ve sayısı, hâkim kararı yoksa verilmiş olan yazılı emrin tarih ve sayısı ile emri veren merci,

b) Aramanın yapıldığı yer, tarih ve saat, c) Aramanın konusu,

d) Aranan kişinin kimlik bilgileri, adını söylemediği takdirde eşkâl bilgileri, e) Araçta, konutta, işyeri ve eklentilerinde arama yapılmışsa, aracın plaka numarası, markası, konutun, işyerinin ve eklentilerinin açık adresi, su üstü aracının aranmasında su üstü aracının cinsi, ismi, sahibi ve kullananı, deniz aracının aranması hâlinde ise deniz aracının cinsi, ismi, donatanı, bağlama limanı, tonajı, acentesi, kaptanı ve arama mevkii,

f) Aramanın sonuçları, el konulan suç eşyasına ilişkin belirleyici bilgiler, g)Aramada yakalanan kişiler varsa kimlik bilgileri, kimliği belirlenemiyorsa eşkâl bilgileri,

h) Arama sonucunda yaralanma veya maddî bir zarar meydana gelip gelmediği,

i) Arama işlemini yapanların adı, soyadı, sicili ve unvanı, " hususları yer alır.

Bu şekilde hazırlanan tutanağın bir örneği Yönetmeliğin 11/3. maddesine göre arama işleminin ilgilisine istemi aranmaksızın verilir. Bu ilgili aramaya bizzat maruz kalan şüpheli, sanık veya üçüncü kişi ile bu kişiler hazır değillerse yerlerine aramada hazır bulunan kişiler, bu kişiler de yoksa arama tanıklarıdır. Tutanağın örneği kime veriliyorsa bu da tutanakta belirtilmelidir. Arama sonunda C M K ' n ı n

121. maddesine göre düzenlenen belge istem üzerine verilse de görüldüğü gibi burada arama tutanağının istem aranmaksızın veriliyor olması C M K ' n ı n 121.

maddesindeki belgenin istem üzerinde verilmesinin hukuka aykırı bir durum olmadığını göstermektedir. Nitekim her halde kişiye arama işlemlerini detaylarıyla açıklayan arama tutanağından bir örnek verilecektir.

Terörle Mücadele K a n u n u ' n u n 10/3-f maddesine göre terör suçlarıyla ilgili arama tutanaklarına ilgili görevlilerin açık kimlikleri yerine sadece sicil numaraları yazılır^{1 9 9}. Orman suçları ve Kaçakçılık suçlarında aranan ve ele geçirilen eşyalar özellik arz ettiğinden bu konulardaki arama işlemleri kendi kanunlarında öngörüldüğü şekilde tutanağa bağlanmalıdır. Örneğin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele K a n u n u ' n u n 20/1-b maddesine göre bu kanun kapsamında yapılacak aramada suç konusu eşya ve taşıma araçlarının ayrıntılı olarak türü, kapsamı, miktar ve nitelikleri ile nerede ve ne suretle el konulduklarının da tutanakta yer alması gerekmektedir.