ARAŞTIRMA MODELİ VE HİPOTEZLER

Bu çalışmada algılanan çevresel belirsizlik bağlamında kurumsal sosyal sorumluluğun adaptasyonunda hizmetkâr liderliğin rolü incelenmektedir.

Ghasemi ve diğerleri (2016) yaptıkları çalışmada hizmetkâr liderlik ve herbir boyutunun kurumsal sosyal sorumluluğu pozitif yönde etkilediğini tespit etmiştir. Yine; Afsar, Cheema ve Javed (2018) farklı sanayi sektörlerinde yaptığı araştırmada kurumsal sosyal sorumluluk ve çevresel olarak sorumlu hizmetkâr liderlik

etkileşiminin çevre yanlısı davranış üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu saptamışlardır.

Jaideep ve Sengupta (2018) Hindistan’da kamu sektörü çalışaları üzerinde yaptıkları bir araştırmada hizmetkâr lideriliğin tüm boyutları ile kurumsal sosyal sorumluluk arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğunu saptamıştır. Yine; Alazzani, Aljanadi ve Shreim (2019) körfez ülkelerinde yaptıkları çalışmada hizmetkâr liderlik bağlamında yönetim kurullarındaki kraliyet aile üyelerinin varlığı ile kurumsal sosyal sorumluluk davranışı arasında pozitif bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.

Luu (2019) Vieatnam’da yazılım sektörü çalışanları üzerinde yaptığı bir araştırmanın bulguları, kurumsal sosyal sorumluluğun müşteri değerini birlikte yaratma davranışı üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu ve bu ilişkide hizmetkâr liderliğin düzenleyici rolü olduğunu saptamıştır.

Hizmetkâr liderlik ile sosyal sorumluluk arasındaki ilişkiler sınırlı olduğundan yol gösterici olması bakımından hizmet liderliğin ilişkili olduğu etik liderliğin kurumsal sosyal sorumluluk ve algılanan çevresel belirsizlik ilişkisi yazın da taranmıştır. Bu kapsamda Tourigny vd., (2017) Çin’de yaptıkları araştırmada etik lideriğin sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu saptamışlardır. Yine; Kim ve Thapa (2018) Güney Kore’de yaptıkları çalışmanın bulgularına göre etik liderliğin kurumsal sosyal sorumluluk ve örgütsel performansı pozitif etkilediği görülmüştür.

Waldman, Ramirez ve House (2001) Fortune 500 firma üzerinde yaptıkları bir çalışmada, belirsizliğin hem etkileşimci liderlik ile performans ilişkisinde hem de karizma ile performans ilişkisinde düzenleyici rol oynadığı saptanmıştır. Bununla birlikte Sun ve Price’in (2016) yaptıkları araştırmanın bulgularına göre; yüksek rekabetçi ortamalarda ve son derece dinamik endüstrilerdeki büyük firmalarda

ortamlarında kurumsal sosyal sorumluluğun düşük müşteri tatmini ile sonuçlanabildiğini ortaya koymaktadır. Yine; Williams ve Seaman (2016) Kanada’da Yönetim Muhasebeciler Derneği üyeleri üzerinde yaptıkları çalışmanın sonuçlarına göre etik liderliğin kurumsal sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu gözlenmiştir.

Yönetim yazınında yukarıda ifade edilen önceki araştırmaların bulguları dikkate alınarak çalışmanın amacı doğrultusunda bu çalışmanın kavramsal araştırma modeli aşağıdaki gibi geliştirilmiştir.

KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

ALGILANAN ÇEVRESEL BELİRSİZLİK

Şekil 4. 1: Araştırma Modeli

Yukarıdaki literatür bulguları dikkate alınarak bu görgül araştırmanın hipotezleri aşağıdaki gibi tasarlanmıştır:

Hipotez 1: Hizmetkâr liderlik, kurumsal sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahiptir. HİZMETKÂR LİDERLİK Pazar Dalgalanma Çevresel Değişkenlik Rekabet Yoğunluğu Ekonomik Hukuki Ahlâki Gönüllü

Hipotez 2: Algılanan çevresel belirsizlik, kurumsal sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 3 a) Hizmetkâr liderlik, kurumsal sosyal sorumluluğun ekonomik boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Hizmetkâr liderlik, kurumsal sosyal sorumluluğun hukuki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Hizmetkâr liderlik, kurumsal sosyal sorumluluğun ahlâki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

d) Hizmetkâr liderlik, kurumsal sosyal sorumluluğun gönüllü boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 4 a) Algılanan çevresel belirsizlik, kurumsal sosyal sorumluluğun ekonomik boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Algılanan çevresel belirsizlik, kurumsal sosyal sorumluluğun hukuki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Algılanan çevresel belirsizlik, kurumsal sosyal sorumluluğun ahlâki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

d) Algılanan çevresel belirsizlik, kurumsal sosyal sorumluluğun gönüllü boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 5: Algılanan çevresel belirsizlik, hizmetkâr liderlik ile kurumsal sosyal sorumluluk arasındaki ilişkide düzenleyici rolü oynayacaktır.

Hipotez 6 a) Algılanan çevresel belirsizliğin pazar dalgalanması boyutu, hizmetkâr liderlik ile kurumsal sosyal sorumluluk arasındaki ilişkide düzenleyici rolü oynayacaktır.

b) Algılanan çevresel belirsizliğin çevresel değişkenlik boyutu, hizmetkâr liderlik ile kurumsal sosyal sorumluluk arasındaki ilişkide düzenleyici rolü oynayacaktır.

c) Algılanan çevresel belirsizliğin rekabet yoğunluğu boyutu, hizmetkâr liderlik ile kurumsal sosyal sorumluluk arasındaki ilişkide düzenleyici rolü oynayacaktır.

Hipotez 7: a) Algılanan çevresel belirsizliğin pazar dalgalanması boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun hukuki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Algılanan çevresel belirsizliğin çevresel değişkenlik boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun hukuki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Algılanan çevresel belirsizliğin rekabet yoğunluğu boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun hukuki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 8: a) Algılanan çevresel belirsizliğin pazar dalgalanması boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun ekonomik boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Algılanan çevresel belirsizliğin çevresel değişkenlik boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun ekonomik boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Algılanan çevresel belirsizliğin rekabet yoğunluğu boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun ekonomik boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 9: a) Algılanan çevresel belirsizliğin pazar dalgalanması boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun ahlâki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Algılanan çevresel belirsizliğin çevresel değişkenlik boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun ahlâki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Algılanan çevresel belirsizliğin rekabet yoğunluğu boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun ahlâki boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 10: a) Algılanan çevresel belirsizliğin pazar dalgalanması boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun gönüllü boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Algılanan çevresel belirsizliğin çevresel değişkenlik boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun gönüllü boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Algılanan çevresel belirsizliğin rekabet yoğunluğu boyutu, kurumsal sosyal sorumluluğun gönüllü boyutu üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

Hipotez 11: a) Algılanan çevresel belirsizliğin pazar dalgalanması boyutu, kurumsal sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

b) Algılanan çevresel belirsizliğin çevresel değişkenlik boyutu, kurumsal sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahiptir.

c) Algılanan çevresel belirsizliğin rekabet yoğunluğu boyutu, kurumsal sosyal sorumluluk üzerinde pozitif etkiye sahiptir.