AraĢtırmanın bu bölümünde, araĢtırma alanı olarak seçilen Tokat Ġli Kazova Bölgesi hakkında bazı tarımsal ve sosyo –ekonomik özellikler ortaya konulmaya çalıĢılmıĢtır.
5. 1. Coğrafi Yeri
Kazova, Karadeniz ve Ġç Anadolu Bölgeleri arasında etrafı dağlarla çevrili, YeĢilırmak vadisi boyunca uzanan bir ovadır. Ova, Karadenizin 110 km güneyindedir. Ovanın denizden yüksekliği ortalama 550-650 m‟dir. Tokat ili sınırları içerisinde yer alan ovanın toplam alanı 29.812 ha‟dır. Kazova‟nın doğu-batı yönündeki uzunluğu 56 km, kuzey- güney yönündeki en geniĢ yeri 12 km, en dar yeri 850 m, ortalama geniĢliği ise 6 km‟dir. Doğusunda Tokat ili, batısında Turhal ve Zile ilçeleri yer almaktadır. Ayrıca Pazar ilçesi ovanın ortasında bulunmaktadır.
Tarımsal potansiyeli oldukça yüksek olan Kazova yöresinde yaklaĢık 50 civarında yerleĢim birimi bulunmaktadır. Kazova Bölgedeki köyler idari olarak Tokat (Merkez), Pazar ve Turhal ilçelerine bağlıdır (Anonim, 2006a).
5. 2. Toprak Özellikleri
Kazova yöresinin toprakları taban arazi ve yamaç (etek) arazi olarak iki kısımda incelenebilir:
Taban araziler; kum, silt, kil ve bir miktar çakıl içeren alüvyonlardır. Tarımsal potansiyelleri yüksek topraklardır.
Yamaç arazisi; yüksek kısımdaki ana kayaların parçalanmaları sonucu oluĢmuĢ yüzey ve profilleri çakıl ve kaba kısımlar içeren kolüvyal topraklardan oluĢmaktadır.
Kazova‟da Kaz Gölü yöresinde yer alan ve organik maddesi %20‟ye ulaĢan göl sedimentleri de bulunmaktadır.
Araziler çok ağırdan hafife kadar değiĢen toprak bünyelerine sahiptirler. Kazova toprakları üstte granüle ve kırıntı, altta yapısız veya zayıf blok yapıdadırlar.
Toprağın rengi genellikle gri kahve renginin çeĢitli tonları olup, yamaç arazinin bazı kısımlarında kahve rengi ile açık kahve rengi topraklara rastlanılmaktadır.
Organik madde miktarı ovanın kuzey ve güney yönlerindeki eğilimli arazilerden YeĢilırmak‟a doğru az eğimli yerlere inildikçe artmaktadır.
Ova topraklarının kireç kapsamı %10-15 arasında değiĢmekte, yüzeyden derine inildikçe kireç oranı artmaktadır.
Toprak derinliği çoğunlukla tüm bitkilerin yetiĢmesine uygun olup, ortalama 1,5 m veya daha fazladır.
Taban arazinin topografyası genellikle düz olup eğimi %0-2 arasında değiĢmektedir. Yamaç arazinin topografyası ise dalgalı olup, eğimi %2-25 arasındadır (Uzunöz, 2002).
5. 3. Ġklim Özellikleri
Kazova, Orta Anadolu ile Karadeniz Bölgeleri arasında kalan ve yarı kurak karakterli geçit bölgesi ikliminin etkisinde olan bir bölgedir (Özçağlar, 1992). 35 yıllık gözlemlere göre; en soğuk ay minimum -31,6 °C ile ġubat, en sıcak ay maksimum 41,2 °C ile Temmuz ayıdır.
Genellikle ilk don Ekim ya da Kasım ayları içerisinde, son don ise Mayıs ayı içerisinde oluĢmaktadır. Yıllık ortalama nispi nem %61, yıllık ortalama yağıĢ 443,8 mm‟dir. En az yağıĢ Temmuz ve Ağustos aylarında düĢmektedir. Açık su yüzeyinden oluĢan yıllık buharlaĢma ise 889,3 mm‟dir (Uzunöz, 2002).
5. 4. Sulama Kaynakları
Kazova bölgesinin ana sulama kaynağı YeĢilırmak‟tır. YeĢilırmak üzerine kurulu olan regülatör ile iki ana kanal (sağ ve sol sahil) ile sulama suyu, sekonder ve tersiyer sulama kanalları ile tarlalara kadar götürülmektedir.
Sulama Ģebekelerinin tamamlandığı Kazova bölgesinde sulu tarım yaygın olarak yapılmaktadır ve sulanan arazinin oranı % 92,67‟dir (Uzunöz, 2002). Bölgede son zamanlarda teĢviklerle damla sulama artmıĢ, ayrıca yağmurlama sulama da yaygın olarak yapılmaktadır.
5. 5. Nüfus ve Eğitim Durumu
Kazova bölgesi idari olarak Tokat (Merkez), Pazar ve Turhal ilçelerine bağlı köylerden oluĢmaktadır. Bölgede 54 adet köy yer almaktadır. Kazova bölgesinde nüfusu 3-4 bin ve daha fazla olan 9 köy ve çok sayıda kasaba yer almaktadır.
Kazova bölgesinde tüm nüfusa hizmet verecek Ģekilde ilköğretim okulları mevcuttur. Ayrıca bölgede ve yakın yerleĢim merkezlerinde genel ve mesleki liseler mevcuttur. Eğitim imkanları açısından bölgenin coğrafi durumu ve ulaĢım imkanları elveriĢlidir.
Tarımda istihdam edilen nüfus Türkiye genelinde olduğu gibi Tokat‟ta da ilk sırada yer almaktadır. Türkiye‟nin ve Tokat‟ın ekolojik olarak uygunluğu, iĢlenebilir arazinin mevcut olması nüfusun bu tarıma yönelmesi için geçerli bir sebeptir. GeliĢmiĢ ülkelere bakıldığında ise nüfusun % 5‟inin tarım sektöründe yer aldığı tespit edilmiĢtir (Anonim, 2002).
5. 6. UlaĢım ve Alt Yapı Durumu
Bölgedeki tüm yerleĢim birimlerinin hiçbir açıdan ulaĢım sorunu bulunmamaktadır. Yılın tüm aylarında karayolu ulaĢımı söz konusudur ve hergün Tokat Ģehir merkezine ve diğer ilçelere ulaĢım sağlanmaktadır. Her köyün yolu bulunmaktadır ve istisnalar hariç ulaĢım için asfalt yol imkanı söz konusudur. Bölgede elektrik ve su gibi temel alt yapı olanakları mevcuttur. Sulama imkanları açısından tüm altyapı tesisleri hizmet vermektedir.
Ayrıca bölgenin yolu iller ve pazar imkanları açısından büyük Ģehirle ulaĢım ağında önemli avantajlar söz konusudur.
5. 7. Tarımsal Yapı ve Üretim Durumu
Kazova bölgesinin tarımsal potansiyeli yüksektir. Kazova bölgesi DSĠ Kazova sağ ve sol sahil sulama kanallarından sulama imkanına sahiptir. Toprak verimliliğinin yüksek olması ve sulama sorununun olmaması, sulu tarımın yaygın olarak yapılması sonucunu doğurmaktadır. Bölgede sulu alanlarda baĢta Ģekerpancarı olmak üzere, sebze ve meyvecilik yoğun olarak yapılmaktadır (Anonim, 2002).
Son yıllarda özellikle sırık domates, fasulye, biber vb. ürünlerin üretiminin yanı sıra elma ve Ģeftali yetiĢtiriciliğinde de yoğunlaĢma söz konusudur. Kazova bölgesinin iklim yapısı ve su kaynakları ile iliĢkili olarak bitkisel üretim deseni içerisinde, kuru koĢullarda ise hububat (buğday, arpa), bağ, kavun, karpuz, tütün, fiğ, nohut, sulu koĢullarda hububat, Ģeker pancarı, domates, meyve, kavun, karpuz, mısır, yonca, fiğ, ayçiçeği, soğan, fasulye ve diğer ürünler üretim deseni içerisinde yer aldıkları bölgede yapılan bazı araĢtırmalarda bulunmuĢtur (Uzunöz, 2002).
Tokat ilinde meyvecilik ekolojik Ģartların uygunluğu ile önemli bir gelir kaynağı oluĢturmuĢtur. Üzüm, elma ve Ģeftali üretimde ilk sırada yer almaktadır. Tokat ilinde meyvecilik, ilin meyve ihitiyacını karĢılamasının yanı sıra meyve iĢleme sanayilerinde hammadde olarak da kullanılmaktadır.
5. 8. Tarıma Dayalı Sanayinin Durumu
Günümüzde sanayi, GSMH‟ya en fazla gelir oluĢturan, en çok katma değer yaratan, teknolojiyi geliĢtiren, istihdam yaratan, bölgeler arası geliĢmiĢlik farklarını azaltan bir sektördür. Türkiye‟de tarıma dayalı sanayi içerisinde gıda sanayinin yeri ve önemi, diğer sektörlere oranla daha yüksektir. GeliĢmiĢlikle sanayileĢme arasında doğrusal bir iliĢki söz konusudur. Sanayinin geliĢtiği bölge hızla kalkınmaya baĢlar.
Tokat‟ın ekonomi yapısında sanayi, tarım, hayvancılık sektörü önemli rol oynamaktadır. BaĢta gıda sanayi olmak üzere, taĢ ve toprağa dayalı sanayi ,orman ürünleri sanayi, tekstil dokuma ve konfeksiyon sektörü Tokat ili ekonomisinde önemli bir paya sahiptir. ġekerpancarı, tütün, yaĢ sebze ve meyve ile diğer endüstriyel tarım ürünleri, buğday ve diğer tahıl ürünleri, Tokat ilinde bulunan kamu ve özel sektör kuruluĢlarında değerlendirilmektedir.
Tokat‟ta bir bütünlük içerisinde, sanayileĢmeyi, üretim artıĢını, verimliliğini ve istihdamı her bir sektörde daha hızlı arttırmak, özellikle tarıma dayalı sanayi baĢta olmak üzere sanayide, tarımda, hayvancılıkta, turizmde, el sanatlarında ve finans sektöründe Tokatlı iĢ adamlarının kendi aralarında iĢbirliği ve diğer il, bölge yurt dıĢındaki iĢadamları ve sermayeleri ile yakın iĢbirliğine girdiklerinde sanayide önemli ölçüde geliĢmeler olabilecektir (Gözener,2008).