Ar-Ge Sözleşmesinin Özellikleri

Kanunda düzenlenmemiş olan sözleşmeler isimsiz sözleşmeler olarak nitelendirilir.115 _{Ar-Ge sözleşmeleri de bu bağlamda isimsiz sözleşmelerden sayılır.}116

112 _{EGLI, s. 997; SMIELICK, Rn. 14.} 113 _{EGLI, s. 998.}

114 _{ARAL, AYRANCI, s. 439 vd.; TAKEI, s. 430; TBK, m. 502/II.}

115 _{ARAL, AYRANCI, s. 53; Ayşe ARAT, "İsimsiz Sözleşmelerin Tamamlanması", EÜHFD,}

2006, Cilt. 1, Sayı. 2, s. 241; EREN, Borçlar Özel, s. 17; Fikret EREN, Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 23. Baskı, Ankara, 2018, s. 207; Haluk TANDOĞAN, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Kendine Özgü Yapısı Olan ve Karma Sözleşmeler, Satış ve Çeşitleri, Trampa, Bağışlama, Vedat Kitapçılık, Cilt. 1, 6. Baskı, İstanbul, 2008, s. 12; Mustafa Alper GÜMÜŞ, Borçlar Hukuku Özel Hükümler: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'na Göre, Vedat Kitapçılık, Cilt. 1, 3. Baskı, İstanbul, 2013, s. 4; Saibe OKTAY, "İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşluklarının Tamamlanması", İHFM, 1996, Cilt. 55, s. 263, YAVUZ, ACAR, ÖZEN, s. 22; ZEVKLİLER, GÖKYAYLA, s. 10-11.

116 _{Bundesgericht, Urteil vom 21. Januar 2005, 4C.313/2004 (Swisslex); EGLI, s. 994; LG}

Hannover, Urteil vom 13.07.1998, 20 O 200–97 (Beck Online); MEIER, s. 552; MORDINI, BÜRGE, s. 4; TAKEI, s. 430.

İş görme sözleşmelerinde, TBK m. 502 gerekçe gösterilerek isimsiz sözleşmeler olabileceği savunulmaktadır. ARAL, AYRANCI, s. 55; TANDOĞAN, Borçlar Özel Cilt II, s. 384 vd.; Veysel BAŞPINAR, Vekilin (Avukatın, Hekimin, Mimarın, Bankanın) Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2004, s. 69; YAVUZ, ACAR, ÖZEN, s. 1127.

27

İsimsiz sözleşmeler ise, kendi arasında üçe ayrılmakta olup, bunlar sırasıyla sui generis sözleşmeler, karma sözleşmeler ve bileşik sözleşmelerdir.117

Yukarıda ayrıntılı şekilde izah edildiği üzere Ar-Ge sözleşmesi, birden fazla sözleşme tipine ait unsurları bünyesinde barındırır. Örneğin, lisans sözleşmesi, patent sözleşmesi, satım sözleşmesi ve kira sözleşmesi gibi sözleşmelere ait unsurların Ar-Ge sözleşmesine konu edildiği söylenebilir.118 _{Ayrıca adi ortaklık, eser ve vekâlet}

sözleşmesine ait unsurlar da her bir Ar-Ge sözleşme tipinde bulunabilir. Bu çerçevede değerlendirildiğinde, Ar-Ge sözleşmesini sui generis sözleşme olarak nitelendirmek imkân dâhilindedir.119

1.1.6.2. Borç Yükleyen Bir Sözleşme

Ar-Ge sözleşme tipine göre, taraflara yüklenen borcun niteliği farklılık gösterir. Ar-Ge işbirliği sözleşmesinde her bir taraf, ortak Ar-Ge faaliyetinin ifası noktasında katkıda bulunmak zorundadır. Bu anlamda, Ar-Ge işbirliği sözleşmesinin taraflara borç yüklediği ifade edilebilir.120 _{Ancak, yukarıda ayrıntılı bir şekilde ifade edildiği üzere}

borcun ifası, tarafların birbirlerine karşı ifada bulunması ile değil ortak Ar-Ge faaliyetine katkı sunulması suretiyle gerçekleşir. Diğer bir söyleyişle, her iki taraf yapmış oldukları işlerle bütün bir Ar-Ge faaliyetine hizmet eder.

Ar-Ge işbirliği sözleşmesinde bir taraf, karşı tarafın Ar-Ge’ye katkı sunmasına karşılık edimde bulunmaz. Her iki taraf da, menfaatlerini birbirlerinden değil yapılan ortak işten temin eder. Neticede, Ar-Ge işbirliği sözleşmesinin iki tarafa borç yükleyen

117 _{ARAL, AYRANCI, s. 56 vd.; ARAT, s. 243-244; EREN, Borçlar Genel, s. 207-210; GÜMÜŞ,}

Borçlar Özel Cilt I, s. 6-8, 11; OKTAY, s. 273 vd.; ONGAN, s. 38; Şebnem AKİPEK, Erkan KÜÇÜKGÜNGÖR, Sözleşmeler Rehberi, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2002, s. 24-25; TANDOĞAN, Borçlar Özel Cilt I, s. 12, 68, 75; Tülay KARAKAŞ, Portföy Yönetimi Sözleşmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2000, s. 34; YAVUZ, ACAR, ÖZEN, s. 22 vd.; ZEVKLİLER, GÖKYAYLA, s. 12 vd.

118 _{EGLI, s. 994; MORDINI, BÜRGE, s. 4; TAKEI, s. 430.}

119 _{Bundesgericht, Urteil vom 21. Januar 2005, 4C.313/2004 (Swisslex); MEIER, s. 552.} 120 _{BARLAS, s. 65.}

28

bir sözleşme olduğu ifade edilemez.121 _{Bu durumun doğal sonucu olarak, taraflardan}

herhangi biri üzerine düşen Ar-Ge yükümlülüğünü yerine getirmediği halde, diğer taraf ödemezlik def’ine başvuramaz.122 _{Ayrıca, tarafların sözleşme ilişkisini tek taraflı}

feshetmesi imkân dâhilinde değildir.123

Bedelli Ar-Ge sözleşmesinde Ar-Ge’yi üstlenen taraf, Ar-Ge faaliyetinde bulunup elde edilen sonuç veya ürünü teslim etmeyi borçlanır. Finanse eden taraf ise, ücret ödemeyi borçlanır. Her iki taraf da borç altına girdiğinden ve taraflar arasında edimler karşılıklı olarak değiştirildiğinden, işbu sözleşmeler karşılıklı iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerden sayılır.124 _{Bu kabulün pratik sonucu, her bir tarafın ödemezlik def’ine}

sahip olmasıdır.125

1.1.6.3. Rızai Bir Sözleşme

Ar-Ge sözleşmesi, tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları ile kurulduğundan, rızai sözleşmelerden sayılır.126

1.1.6.4. Borç İlişkisi Doğuran Bir Sözleşme

Ar-Ge işbirliği sözleşmesinde, ortak Ar-Ge faaliyeti tek bir edimin ifası ile sona ermediğinden tarafların birlikte hareket etme yükümlülükleri süreklilik arz eder.127 _İşin

121 _{AKİPEK, KÜÇÜKGÜNGÖR, s. 23; AYAR, s. 16; BARLAS, s. 67-68; Hermut OETKER,}

Felix MAULTZSCH, Vertragliche Schuldverhältnisse, Springer, 3. Baskı, 2007, s. 6; T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E. 1943/4-26, K. 1963/96, T. 11.12.1963 (Kazancı İçtihat Bilgi Bankası); Zekeriya KURŞAT, "Yeni Borçlar Kanunumuzda Adi Ortaklık Hükümlerinin Değerlendirilmesi", İÜHFM, 2012, Cilt. 70, Sayı. 1, s. 301.

122 _{BARLAS, s. 127-128.}

123 _{PULAŞLI, Genel Esaslar, s. 35 vd.}

124 _{AKİPEK, KÜÇÜKGÜNGÖR, s. 20; ARAL, AYRANCI, s. 359-360, 435; EREN, Borçlar}

Genel, s. 211.

125 _{TBK, m. 97.}

126 _{ARAL, AYRANCI, s. 360, 435; BARLAS, s. 58.}

127 _{AYAR, s. 17; BAHTİYAR, Ortaklıklar Hukuku, s. 18; BARLAS, s. 43; EREN, Borçlar Genel,}

s. 107; Kemal OĞUZMAN, Turgut ÖZ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Vedat Kitapçılık, Cilt. 1, 16. Baskı, İstanbul, 2018, s. 12; ŞENER, Adi Ortaklık, s. 13; Özer SELİÇİ, Borçlar Kanununa Göre

29

başından sonuna kadar tarafların sürece katkı sunma borcu vardır. Sözleşme ilişkisi devam ettiği müddetçe, tarafların ortak Ar-Ge faaliyetine uygun biçimde sadakatle davranması ve ortak menfaatlere aykırı davranışlardan kaçınması gerekir.128

Bedelli Ar-Ge sözleşmesinde, bir tarafın Ar-Ge faaliyetinde bulunup elde edilen ürün veya sonucu karşı tarafa teslimi ile borç sona erer. Diğer taraf da karşılığında ücret öder. Borçlar tek bir edimin ifası ile sona erdiğinden, taraflar arasında sürekli borç ilişkisi oluşmaz.129 _{Ar-Ge faaliyetlerinin uzun sürmesi, sözleşmenin sürekli borç ilişkisi}

doğurduğu şeklinde algılanmamalıdır.130